لایک کسب‌وکار من است!

مدت‌ها است به دنبال یافتن پاسخ این پرسش هستم که چرا مردم حاضرند برای به دست آوردن یک پیچ با تعدادی فالوور و لایک یا یک کلن سطح چندم پول بپردازند. واقعاً به دست آوردن چیزی که مال ما نیست، لذت‌بخش است؟ به چند سایت که تخصص آن‌ها چنین کسب‌وکارهایی است سر زدم و بعضاً به نکات جالبی هم دست یافتم. به‌عنوان مثال، به این یکی دقت کنید که عیناً از یکی از سایت‌ها می‌آورم: «چرا فالوور یا لایک بخریم؟» و در پاسخ چنین آمده است: «شبکه‌های اجتماعی بهترین مکان برای معرفی افراد معروف و مشهور، کسب‌وکارهای کوچک و بزرگ و حتی افراد معمولی است و داشتن لایک و فالور بیش‌تر، نخستین گام برای افزایش اعتبار در شبکه‌های اجتماعی است که به‌صورت دستی کار بسیار مشکل و وقت‌گیری است و احتیاج به زمان و تلاش بسیار زیادی دارد. همین طور می‌توانید با داشتن یک صفحه بزرگ و قرار دادن تبلیغات در آن کسب درآمد کنید.» 
چیزی که در این چند خط توجه من را جلب می‌کند این بخش است: «داشتن لایک و فالوور بیش‌تر، نخستین گام برای افزایش اعتبار در شبکه‌های اجتماعی است.» موضوع زمانی جالب‌تر می‌شود که بدانیم: «به‌صورت دستی کار بسیار مشکل و وقت‌گیری است و احتیاج به زمان و تلاش بسیار زیادی دارد.» این‌که داشتن فالوور و لایک نشان اعتبار در شبکه‌های اجتماعی است، برای خود من نوعی حس بدبینی ایجاد می‌کند. آیا واقعاً مردمی که از این شبکه‌ها استفاده می‌کنند، چنین نظری را قبول دارند؟ در یکی از سایت‌ها، قیمت‌ها برای لایک در لاین، از 5 هزار لایک به قیمت 450 هزار تومان تا 50 هزار لایک به قیمت 4 میلیون و 200 هزار تومان متغیر بود. برای کلن هم دیدم، کلن‌هایی از قیمت 60 هزار تومان تا بیش از یک میلیون تومان خرید و فروش می‌شود. البته اگر همه این کسب‌وکارها را در کنار کسب‌وکارهای نوآورانه دیگر نظیر ساخت اپل آی‌دی و... بگذاریم، به عمق یک فاجعه بزرگ پی می‌بریم. جایگاه این پول‌هایی که رد و بدل می‌شود در اقتصاد کشور ما چیست؟ صرفاً چه کار مفیدی انجام می‌شود که چنین پولی رد و بدل می‌شود؟
روزگاری همه دنیای مجازی ما در یک وبلاگ خلاصه می‌شد. کاربر با علاقه و اشتیاق زیاد برای خود وبلاگی می‌ساخت و سعی می‌کرد آن را ابتدا برای پسند خود و بعد هم برای پسند بازدیدکننده‌های احتمالی نونوار کند. آن‌ها که از کدنویسی چیزی سر در می‌آوردند دستی به سر و روی کدهای قالب وبلاگ خود می‌کشیدند و نونوارش می‌کردند و آن‌ها هم که بلد نبودند جست‌وجو می‌کردند و یک قالب از پیش آماده شده را انتخاب می‌کردند که بیش‌تر با حال و هوای خود یا دست‌کم حال و هوایی که دوست داشتند هماهنگ بود. غالباً وبلاگ‌ها و مطالبش از دل برمی‌خواست. هرچند آن زمان هم درد «کپی و پیست» وجود داشت، اما نه به‌شدت امروز. به‌روزرسانی مطالب به دشواری بالا آمدن سیستم‌های آن زمان و نشستن پشت کامپیوتر و شنیدن صدای ناهنجار مودم‌های آن زمان بود که وقتی بوقشان ممتد می‌شد یعنی خیالت راحت، وصلی به دنیا!
اما امروز به‌روز کردن یک صفحه شخصی (که بهتر است آن را پیج بنامیم) به‌سادگی به دست گرفتن گوشی و وصل شدن به یکی از موج‌های اینترنتی سرگردان در فضای اطراف ما است. برنامه را می‌زنیم و می‌رویم در دنیای خودمان. ساعت‌ها، روزها، هفته‌ها غرقیم در این دنیای خودساخته و وقتی سر از لاک بیرون می‌آوریم، می‌بینیم شغل خود را از دست داده‌ایم، سطح نمرات درسی‌مان پایین آمده است، دوست‌هایمان را از دست داده‌ایم و مهم‌تر از همه، فرصت تماشای شکفتن یک گل از کف‌مان رفته است. این آخری احتمال دارد فقط یک بار در عمرمان اتفاق افتاده باشد و از دست دادنش انصافاً جبران‌ناپذیر است. 
این سادگی و عطش حضور در فضای مجازی شرایط خاصی برای جامعه امروز ما ایجاد کرده است. فضای مجازی هم که از دید عموم مردم ما به دو میدان کاملاً مشخص تقسیم شده است؛ شبکه‌های مجازی (و متعلقات و مشابهاتش) و بازی‌های آنلاین. حضور داشتن در این میدان‌ها چنان برای گروه قابل توجهی از مردم ما مهم شده است که برای رسیدن به بالاترین سطوح در آن حاضرند پول بپردازند. از طرفی عده‌ای آن‌قدر در این حوزه‌ها حضور داشته و افتخارات کسب کرده‌اند که مانند بسیاری از کاربران کلش این توانایی را دارند که حاصل زحمات خود را با پول نقد معاوضه کنند. نمی‌دانم ارزش لایک‌ها و فالوور‌هایی که خریده شده‌اند چقدر است، اما می‌دانم ارزش دروغ گفتن ندارد. راستی یک کلن لِوِل بالا چند می‌ارزد؟