کدام زبان‌های برنامه‌نویسی برای ساخت بازی‌ها عملکرد بهتری دارند؟

کدام زبان برنامه‌نویسی را انتخاب کنیم؟

امروزه هزاران زبان برنامه‌نویسی در سراسر جهان استفاده می‌شوند که برخی خاص‌ منظوره و برخی همه منظوره هستند. اگر دوست دارید به عنوان یک برنامه‌نویس جذب شرکت‌های بزرگ بازی‌سازی شوید باید به فکر یادگیری زبان‌های برنامه‌نویسی برتر و آینده‌دار باشید. البته به این نکته دقت کنید که برنامه‌نویسی مختص کدنویسان نیست و طراحان نیز باید با اصول اولیه برنامه‌نویسی آشنا باشند. گاهی اوقات شرکت‌ها در آگهی‌های استخدامی انتظار دارند که طراحان در زمینه برنامه‌نویسی دانش کافی داشته باشند. برخی مواقع شرایطی پیش می‌آید که برنامه‌نویسان درگیر انجام کارهای پیچیده‌ای هستند و باید برخی وظایف نسبتا ساده برنامه‌نویسی به افراد آشنا به کدنویسی محول شود تا پروژه مطابق با زمان تعیین شده به سرانجام برسد. این‌که چه زبان برنامه‌نویسی را باید انتخاب کنید به نوع بازی که قصد طراحی آن‌را دارید بستگی دارد. به‌طور مثال، بازی‌های تحت وب، کنسول یا کامپیوترهای شخصی تعاریف خاص خود را دارند. بیشتر برنامه‌نویسان بازی به شما می‌گویند به فکر یادگیری سی‌پلاس‌پلاس باشید، زیرا تنها گزینه قدرتمند در این زمینه است، اما این گفته صحیح نیست، زیرا زبان‌های قدرتمندی مثل سی‌شارپ، جاوا‌، مونوشارپ و نمونه‌های مشابه  قابلیت‌های کاربردی خوبی در اختیار برنامه‌نویسان قرار می‌دهند. به بیان دقیق‌تر، ابتدا باید به بررسی این موضوع بپردازید که بهترین زبان برای پلتفرم مورد نظر چیست یا استودیوی ساخت بازی که دوست دارید در آن مشغول به کار شوید به چه زبان برنامه‌نویسی نیاز دارد. 

نکته مهمی که باید به آن دقت کنید

به‌طور کلی، بازی‌ساز یک کار انفرادی نیست. برای ساخت یک بازی جذاب به اشخاص مختلف با تخصص‌های گوناگون مثل نویسنده، شخصیت‌پرداز، گرافیست، برنامه‌نویس، طراح، آهنگساز و افرادی با مهارت‌های دیگر نیاز است. علاوه بر این، برای ساخت بازی‌ها محدود به یک موتور مشخص مثل یونتی نیستید و این امکان وجود دارد که از Unreal Engine استفاده کنید. برای ساخت شخصیت‌های بازی (Sculpting) نیز نرم‌افزارهایی مثل زیبراش (ZBrush) وجود دارند که البته یادگیری زیبراش ساده نیست و به جای آن می‌توان از نرم‌افزار Mudbox شرکت Autodesk استفاده کرد که ترکیب نحوی ساده‌تری دارد. تسلط بر زبان‌های خانواده سی برای برنامه‌نویسی تقریبا ضروری است، هرچند برخی افراد ترجیح می‌دهند از گزینه‌های دیگری مثل سی‌شارپ استفاده کنند. در حوزه طراحی گرافیکی متخصصان باید در زمینه ساخت بافت‌ها، محیط‌های کروی (HDRI) و جزئیات (اشیاء سه‌بعدی) اطلاعات دقیقی داشته باشند که فوتوشاپ و تری‌دی‌مکس دو گزینه قدرتمند در این زمینه هستند. پس از آن‌که همه چیز کامل شد نوبت به پردازش (رندرگیری) می‌رسد که نیازمند سخت‌افزارهای قدرتمندی است. به‌طور مثال، سیستمی با کارت گرافیک 1080Ti، پردازنده i7-7700k و 16 گیگابایت حافظه اصلی برای رندرینگ یک سیستم عادی با عملکرد متوسط است. به همین دلیل برخی تیم‌های بازی‌سازی در زمان رندرینگ از ایستگاه‌های کاری اجاره‌ای یا ماشین‌های مجازی مستقر در ابر که توان پردازشی بالایی دارند استفاده می‌کنند. 

1. سی‌پلاس‌پلاس

سی‌پلاس‌پلاس یک زبان برنامه‌نویسی سطح بالا است که باید زمان قابل توجهی را صرف یادگیری ترکیب نحوی آن کنید. با این‌حال زبان مذکور کنترل بی نهایتی روی فرآیندهای سخت‌افزاری و گرافیکی می‌دهد که برای طراحی بازی‌های ویدیویی مهم است. با توجه به این‌که زبان سی‌پلاس‌پلاس از برنامه‌نویسی شی‌گرایی پشتیبانی می‌کند به برنامه‌نویسان اجازه می‌دهد از ساختارهای داخلی برای سازمان‌دهی بهتر کدها در بلوک‌هایی با قابلیت به‌کارگیری مجدد (کلاس و اشیاء) استفاده کنند. سی‌پلاس‌پلاس اولین گزینه توسعه‌دهندگان بازی‌های ویدیویی است. قدرت این زبان در ساخت بازی‌ها و برنامه‌های کاربردی به اندازه‌ای زیاد است که حتی برخی موتورهای بازی مثل Unreal تنها کدهای نوشته شده با سی‌پلاس‌پلاس را قبول می‌کنند. اگر تنها به فکر یادگیری یک زبان واحد هستید، سی‌پلاس‌پلاس انتخاب خوبی است، زیرا بیشتر زبان‌های برنامه‌نویسی شی‌ءگرا دستورات و ترکیب نحوی سی‌پلاس‌پلاس را قبول می‌کنند که یادگیری آن‌ها را ساده‌تر می‌کند. برای طراحی بازی‌های بزرگ و حضور در تیم‌های بزرگ برنامه‌نویسی تسلط بر سی‌پلاس‌پلاس اجتناب‌ناپذیر است. کدهایی که به زبان سی‌پلاس‌پلاس نوشته می‌شوند به سرعت اجرا می‌شوند، قابلیت‌های کاربردی بسیار زیادی برای کنترل سخت‌افزار و به ویژه کارت‌های گرافیکی در اختیارتان قرار می‌دهد و اجازه می‌دهد به دقیق‌ترین شکل ممکن به مدیریت حافظه بپردازید. خوشبختانه، کتابخانه‌های گسترده و غنی از این زبان پشتیبانی می‌کنند تا توسعه‌دهندگان بتوانند گرافیک‌های پیچیده و روانی را طراحی کنند.  با این‌حال، همان‌گونه که اشاره شد، یادگیری سی‌پلاس‌پلاس ساده نیست، اما اگر ترکیب نحوی آن‌را به دقت یاد بگیرید کاملا پول‌ساز است. برای بازی‌سازی با سی‌پلاس‌پلاس بهتر است در ارتباط با رابط‌های گرافیکی openGL و SDL اطلاعات دقیقی به دست آورید، علاوه بر این برخی کتابخانه‌ها نیز مخصوص بازی‌سازی ساخته شدند که با کمک آن‌ها می‌توان از فیزیک دو‌بعدی استفاده کرد. البته این امکان وجود دارد تا موتور بازی‌سازی خودتان را با استفاده از openGL  یا هر رابط گرافیکی دیگری طراحی کنید. در این حالت دید وسیع‌تری نسبت به بازی‌سازی پیدا می‌کنید. دقت کنید که تسلط کامل بر زبان برنامه‌نویسی تنها محدود به برنامه‌نویس یا مدیر پروژه است و طراحی شخصیت‌ها، موسیقی، سناریو و طراحی مراحل به متخصصان دیگری نیاز دارد. به‌طور مثال، آهنگساز نقش کلیدی در موفقیت یک بازی دارد، زیرا نه تنها موسیقی متن بازی را آماده کند، بلکه جلوه‌های صوتی مربوط به شخصیت‌ها، انجام کارها و هر نوع صدای مرتبط با اشیا در بازی را طراحی می‌کند. امروزه زبان‌های سی‌پلاس‌پلاس و سی‌شارپ به‌طور گسترده‌ای در موتورهای بازی محبوب مانند Unreal ، PhyreEngine و Unity Engine استفاده می‌شوند. اگر در نظر دارید صفر تا صد طراحی بازی به شکل دقیقی انجام شود نباید از سی‌پلاس‌پلاس غافل شوید. از مهم‌ترین بازی‌های نوشته شده به این زبان باید به The Witcher 3، Dark Souls  و Elder Scrolls V: Skyrim اشاره کرد. زبان سی‌پلاس‌پلاس تنها برای ساخت بازی‌ها استفاده نمی‌شود. گاهی اوقات از سی‌پلاس‌پلاس برای ساخت پلاگین استفاده می‌شود، هرچند زبان سی هم گزینه‌ خوبی است. با ساخت کد در کتابخانه پویا (DLL) و قرار دادن آن در پوشه‌ پلاگین یونیتی می‌توانید به کتابخانه‌ای که طراحی کرده‌اید ارجاع دهید. 

از بازی‌های مهمی که با سی پلاس پلاس نوشته شده‌اند به موارد زیر باید اشاره کرد:

•  بازی Counter-Strike
•  بازی Doom III Engine
•  بازی تلاش شاه (King Quest)
•  بازی Starcraft
•  بازی World of Warcraft
•  بازی Warcraft III
•  بازی فوتبال (Football Pro)
•  بازی Master of Orion III
•  بازی Maplestory
•  بازی Invictus

2. جاوا

دومین گزینه بزرگ در این زمینه جاوا است که انتظار می رود در چند سال آینده این جایگاه را از دست بدهد. جاوا یک زبان برنامه‌نویسی کاربردی که کدهای آن روی هر پلتفرمی که ماشین مجازی جاوا روی آن نصب شده باشد، قابل اجرا است. جاوا یک زبان بسیار پویا است که افزونه‌ها، کتابخانه‌ها و چارچوب‌های زیادی برای آن ارائه شده است. اگر احساس می‌کنید ترکیب نحوی سی‌پلاس‌پلاس بیش از اندازه پیچیده و سخت است، بهتر است به سراغ جاوا بروید، زیرا ترکیب نحوی ساده‌تری دارد و همان قدرت زبان سی‌پلاس‌پلاس را ارائه می‌کند. جاوا یکی از بهترین زبان‌های برنامه‌نویسی برای ساخت بازی‌های چند سکویی است. بازی‌های ساخته شده با جاوا برای دسکتاپ می توانند به همان خوبی اجرا شوند که درون موبایل اجرا می‌شوند. علاوه بر این، جاوا زبان برنامه‌نویسی اصلی برای توسعه بازی‌های اندروید است. توسعه‌دهندگان می‌توانند برای شروع برنامه‌نویسی بازی با جاوا کار را با اندروید استودیو آغاز کنند و از OpenGL برای طراحی محیط گرافیکی بازی و از چارچوب  LibGDX برای ساخت بازی‌های دو‌بعدی و از JMonkeyEngine برای ساخت بازی‌های سه‌بعدی استفاده کنند. علاوه بر این، JVM  کتابخانه عظیمی برای ساخت و توسعه بازی در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد. با توجه به این‌که جاوا از حالت چندریسمانی و سوکت پشتیبانی می‌کند روند ساخت بازی‌ها را ساده‌تر می‌کند. چندریسمانی منابع مهم سیستم مثل حافظه را به شکل بهینه‌تری استفاده می‌کند و سعی می‌کند از پردازنده مرکزی به‌طور مستمر استفاده نکند. علاوه بر این، جاوا روی یک ماشین مجازی اجرا می‌شود، بنابراین پخش بازی در آن راحت‌تر خواهد بود. لازم به توضیح است که از جاوا برای ساخت بازی‌هایی مثل Angry Birds Chrome برای دستگاه‌های تلفن همراه استفاده شده است. جاوا بهترین زبان برای طراحی و ساخت بازی‌های اندرویدی است. در حالی که برخی برنامه‌نویسان از زبان سی‌پلاس‌پلاس برای کدنویسی این‌گونه بازی‌ها استفاده می‌کنند، اما در این حالت ممکن است مشکل ناسازگاری بین دستگاه و بازی به وجود آید. با توجه به این‌که کدهای زبان جاوا خاصیت چندسکویی دارند و اگر ماشین مجازی جاوا روی سامانه‌ها نصب شده باشد، امکان اجرای برنامه‌های جاوا روی هر پلتفرمی وجود دارد، به همین دلیل مشکل خاصی از بابت ناسازگاری بازی‌های طراحی شده با جاوا در دستگاه‌های مختلف وجود ندارد. نکته‌ای که در خصوص جاوا باید به آن اشاره کرد کاربرد محدود آن در بازی‌سازی است. به‌طور مثال، بیشتر کنسول‌های مدرن از این زبان پشتیبانی نمی‌کنند و با وجود این‌که بازی‌های موفق بسیاری با آن ساخته شده‌اند، بیشتر بازی‌ساز‌های امروزی آن‌را زبانی استاندارد برای بازی‌سازی نمی‌دانند و پشتیبانی موتور‌های بازی‌سازی از آن نیز محدود است.

از بازی‌های مهمی که با جاوا نوشته شده‌اند به موارد زیر باید اشاره کرد:

•  بازی Tom Clancy’s Politika
•  بازی Runescape
•  بازی Powder Game
•  بازی جنگ ستارگان کهکشانی Star Wars Galaxies
•  بازی Roboforge

3. HTML5 و CSS3 

HTML5 و CSS3 مولفه‌های زیربنایی وب هستند که نقش اصلی در طراحی و پیاده‌سازی صفحات وب دارند. HTML5 روی ساختار صفحه متمرکز است و برای انجام برخی وظایف به جای جاوااسکریپت استفاده می‌شود. زبان CSS3 چگونگی نمایش عناصر صفحه را مشخص می‌کند. با توجه به این‌که بازی‌های وب‌محور روز به روز با استقبال خوبی از سوی کاربران روبرو می‌شوند، اگر در نظر دارید یکی از این بازی‌ها را بسازید، HTML5 می‌تواند بهترین انتخاب باشد.

HTML5 سازگاری زیادی با جاوا اسکریپت و WebGL دارد و با قابلیت‌های گرافیکی قدرتمندی که ارائه می‌کند به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد بازی‌های دوبعدی وب‌محور قدرتمندی را ایجاد کنند و از طریق فروشگاه‌های آنلاین یا خریدهای درون برنامه‌ای کسب درآمد کنند. اگر به دنبال بازی‌سازی با HTML5 هستید، پیشنهاد می‌کنیم کار را با چارچوب Phaser آغاز کنید.

از بازی‌های مهمی که با HTML5 نوشته شده‌اند به موارد زیر باید اشاره کرد:

•  Kingdom of Loathing
•  Nothing to Hide
•  Gods will be watching
•  Roll It
•  Cookie Clicker

4. جاوا‌اسکریپت

جاوااسکریپت یکی از مولفه‌های کلیدی وب است. این زبان برنامه‌نویسی برای گسترش عملکرد ECMAScript و بهبود عملکرد صفحات وب و مرورگرها طراحی شده و امروزه نقش مهمی در طراحی صفحات وب تعاملی دارد. پس از ظهور HTML5، جاوااسکریپت به زیرساخت اصلی بازی‌های وب‌محوری تبدیل شده که از HTML5 استفاده می‌کنند. این زبان از هر دو پارادایم شی‌گرایی و رویدادمحور پشتیبانی می‌کند که باعث شده انتخاب مناسبی برای طراحی بازی‌های تعاملی شود. به اعتقاد برخی از برنامه‌نویسان جاوااسکریپت برای ساخت‌ بازی‌های بزرگ نباید استفاده شود و بهتر است برای توسعه بازی‌های ساده و وب‌محور استفاده شود. با این‌حال جاوااسکریپت یکی از بهترین زبان‌هایی است که می‌توان برای ساخت بازی‌های آنلاین تعامل‌محور که ساختار ساده‌ای دارند از آن استفاده کرد. علاوه بر این، یونیتی با قابلیت UnityScript از جاوا‌اسکریپت پشتیبانی می‌کند. از زمان انتشار یونیتی، جاوااسکریپت هم‌طراز با سی‌شارپ پیش رفته است. مرجع اسکریپت‌نویسی یونیتی دارای کدهای نمونه به هر دو زبان سی‌شارپ و جاوااسکریپت است. در شرایطی که UnityScript در ظاهر مشابه جاوااسکریپت است، اما در عمل این‌گونه نیست. یونیتی‌اسکریپت یک مجموعه کلاس خاص خود را دارد که جاوا‌اسکریپت از آن محروم است. از طرفی، قابلیت‌های جاوااسکریپت مثل تعریف‌های متغیری متعدد و نقطه‌ویرگول اختیاری در یونیتی اسکریپت وجود ندارند.

از بازی‌های مهمی که با جاوااسکریپت نوشته شده‌اند به موارد زیر باید اشاره کرد:

•  بازی HexGl
•  بازی Sketchout
•  بازی CrossCode
•  بازی Bejeweled
•  بازی Swoop
•  بازی Polycraft
•  بازی پرندگان خشمگین (Angrybirds)
•  بازی The Wizard
•  بازی Little Alchemy
•  بازی Super Resident Raver جدید

5. سی‌شارپ

مزیت بزرگی که سی شارپ در مقایسه با زبان‌های دیگر دارد در چارچوب XNA است. برنامه‌نویسان می‌توانند از مجموعه‌ ابزارهای غنی سی‌شارپ برای ساخت برنامه‌های سیستمی و بازی‌های Xbox استفاده کنند. با این‌حال، سی‌شارپ در مقایسه با سی‌پلاس‌پلاس کنترل کمتری روی پارامترها، مدیریت حافظه و غیره در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد. کنترل دقیق این مولفه‌ها باعث می‌شود تا عملکرد بازی‌ها بهبود پیدا کرده و تجربه کاربری بهتری منتقل شود. با این توصیف برگ برنده در این زمینه متعلق به سی‌پلاس‌پلاس است. با این‌حال نباید قدرت سی‌شارپ در بازی‌سازی را دست‌کم گرفت، زیرا موتورهای بازی‌سازی بزرگ مثل یونیتی (Unity) از آن پشتیبانی می‌کنند. علاوه بر این، سی‌شارپ در زمینه ساخت بازی‌های دو بعدی قابلیت‌های کارآمدی در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد. برای افرادی که تازه کار با یونیتی را آغاز کرده‌اند یا افرادی که از قبل با برنامه‌نویسی شی‌گرا آشنا هستند، سی‌شارپ بهترین زبان برای کار با این موتور بازی‌سازی است. به بیان دقیق‌تر، سی‌شارپ تنها زبانی است که به بهترین شکل از مزایای زیرساخت فوق استفاده می‌کند. یونیتی از Mono استفاده می‌کند که پیاده‌سازی میان پلتفرمی چارچوب دات‌نت مایکروسافت است. با توجه به این‌که سی‌شارپ زبان اصلی دات‌نت است و کل کتابخانه یونیتی با سی‌شارپ نوشته شده، بنابراین برنامه‌نویسان سی‌شارپ مشکل خاصی در ارتباط با یونیتی ندارد. با معرفی C# job system و ECS (یک معماری برای سهولت ساخت کدهای ماشین)، انعطاف‌پذیری یونیتی بهتر از قبل شده است. کامپایلر Burst نیز سریع‌تر از قبل شده است. 

6. Lua

یکی از بهترین پیاده‌سازی‌ها برای زبان برنامه‌نویسی خارج از یونیتی، MoonSharp است. مون‌شارپ را نباید به عنوان جایگزین سی‌شارپ در نظر بگیرید، زیرا نقش یک پل را دارد. از نمونه‌ کاربردهای مون‌شارپ باید به اضافه کردن روش ساخت modهای بازی (تغییر محتوای یک بازی ویدیویی برای رسیدن به اجرایی غیر از نسخه‌ی اصلی) در زبان Lua برای بازیکنان اشاره کرد. علاوه بر این، می‌توانید از این قابلیت فوق برای توصیف اشیا و سطوح طراحی مجزا از کد هسته‌ بازی استفاده کنید. اگر به کدنویسی در سی شارپ علاقه دارید و به یک روش جذاب برای ارتباط با کد نیاز دارید، مون‌شارپ گزینه‌ خوبی است. با توجه به این‌که مون‌شارپ برای یونیتی رایگان است، می‌توانید آن‌را به‌طور مستقیم در پروژه‌های خود استفاده کنید. 

7. SQL 

با توجه به این‌که بانک‌های اطلاعاتی نقش انکار‌ناپذیری در بازی‌های ویدیویی دارند و هرگونه محاوره‌ای (ذخیره‌سازی، بارگذاری، حذف، اضافه کردن) در بازی در تعامل با بانک‌های اطلاعاتی است، باید گزینه مناسب انتخاب شود. SQL برای کار با پایگاه داده در سمت سرور استفاده می‌شود، به بیان دقیق‌تر، کاربر می‌تواند به حساب کاربری خود دسترسی داشته باشد و اعمال مختلفی را روی سرور انجام دهد. 

‌سایر گزینه‌ها

در ارتباط با ساخت بازی‌های کوچک می‌توان از ویژوال بیسیک که ترکیب نحوی ساده‌تری دارند استفاده کرد. زبان دیگری که برای ساخت بازی‌ها در دسترس توسعه‌دهندگان اکوسیستم مک قرار دارد آبجکت-سی است. آبجکت-سی یک زبان شی‌گرا مثل سی‌پلاس‌پلاس است، اما پیچیدگی آن‌را ندارد.

آبجکت-سی برای طراحی و ساخت بازی‌ها و برنامه‌های کاربردی برای آی‌پاد و آی‌فون استفاده می‌شود، هرچند سوئیفت جایگزین مطمئن‌تری در این زمینه است. اگر به دنبال آن هستید تا بازی‌هایی را برای سرور طراحی کنید بهترین گزینه در این زمینه جاوا، سی‌شارپ و پی‌اچ‌پی است. این زبان‌های برنامه‌نویسی اجرای بازی‌ها روی سرورها را سریع‌تر می‌کنند، اگرچه عملکرد آن‌ها در مقایسه با سی و سی‌پلاس‌پلاس کمتر است. در ارتباط با بازی‌سازی برای سرور گزینه‌های دیگری مثل پایتون، روبی و جاوا‌اسکریپت نیز وجود دارند.