استیبل کوین (Stablecoin) ارز دیجیتال باثبات چیست؟

تاریخچه پیدایش استیبل کوین

هریک از استیبل کوین‌ها تاریخچه پیدایش خاص خود را دارند، اما در بیشتر موارد عمر این ارزها کوتاه است و قدمت زیادی ندارند. تتر، بزرگ‌ترین استیبل کوین رایج است که در سال 2014 با نام ریل‌کوین ابداع شد و بعدها با نام تتر به یک رمز ارز مشهور شد که در حال حاضر چهارمین رمز ارز باارزش جهان محسوب می‌شود. سال‌های  2017 و 2018 را نیز می‌توان زمان اصلی پیدایش این ارز دیجیتالی توصیف کرد. بسیاری از ارزهای دیجیتالی فعلی در این سال‌ها به عرصه مبادلات ارزی وارد شده‌اند. با این‌حال، هنوز هم بسیاری از مردم اطلاعات دقیق و کامل در ارتباط با استیبل کوین‌ها ندارند. استیبل کوین‌ها با هدف کاستن از نوسانات قیمتی ارزهای دیجیتال در معاملات پدید آمدند و سعی کردند و به‌عنوان یک پل ارتباطی برای مؤسسات مالی و سرمایه‌گذاران کار کنند، اما اکنون به اهداف بزرگ‌تری می‌اندیشند و تلاش می‌کنند تا راه خود را به حوزه امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) و بانکداری رایج را باز کنند، هزینه‌های پرداخت‌‌ها را کاهش دهند و به مردم اجازه دهند به شکل ساده‌تر معامله‌گری کنند. امروزه، ده‌ها استیبل کوین با الگوریتم‌های کارکردی مختلف روی انواع شبکه‌های زنجیره بلوکی پدید آمده‌اند که هر یک تعاریف، کیف پول و کاربردهای خاص خود را دارند و توسط صرافی‌ها یا سایت‌های مختلفی به رسمیت شناخته می‌شوند، با این‌حال، استیبل کوین‌ها از روش‌های مشخصی برای حفظ ثبات خود استفاده می‌کنند. نکته‌ای که باید درباره استیبل کوین‌‌ها به آن دقت کرد این است که این استیب‌کوین‌ها نیز همانند سایر ارزهای دیجیتال هستند. به بیان دقیق‌تر، برخی تصور میرکنند با ثابت‌بودن ارزش آن‌ها نسبت به تمامی پول‌های فیات است، در حالی که استیبل کوین دارای یک ثبات قیمت نسبی است. به‌طور مثال استیبل کوین‌های دلاری، تنها نسبت به دلار ارزش ثابتی دارند، اما اگر قیمت دلار در برابر سایر ارزهای ملی دستخوش تغییر شود، قیمت استیبل کوین‌ها به همان نسبت تغییر می‌کند. علاوه بر این، استیبل کوین‌های با پشتوانه دارایی مثل طلا یا استیبل‌ کوین‌های جفت‌شده با ارزهای دیجیتال (WBTC)، ارزشی معادل با واحد‌های پشتوانه خود دارند که لزوماً به‌معنای ارزش دلاری ثابت نیست. بنابراین نوسان قیمت این ارزهای دیجیتال ثابت وابسته به پشتوانه‌ای است که از آن‌ها حمایت می‌کند.

انواع استیبل کوین‌ها

استیبل کوین‌ها بر اساس عملکرد به 5 گروه کلی تقسیم می‌شوند. برخی از آن‌ها از ارزهای فیات را به‌عنوان پشتوانه استفاده می‌کنند، پشتوانه برخی دیگر فلزاتی مثل طلا است و برخی دیگر با پشتوانه ارزهای دیجیتال دیگر کار می‌کنند و برخی از الگوریتم‌هایی خاص برای حفظ ثبات قیمت استفاده می‌کنند. به‌طور مثال، توکن‌های رپد (Wrapped tokens) قیمت ثابتی ندارند و نوسان آن‌ها وابسته به ارز دیجیتال پشتوانه آن‌ها مثل بیت‌کوین یا اتر است.

استیبل کوین با پشتوانه پول ملی

استیبل کوین‌های با پشتوانه ارزهای بین‌المللی مثل دلار، یورو و ین، رایج‌تری استیبل کوین‌ها هستند که مبتنی بر الگوی یک‌به‌یک هستند. مادامی که ارزش ارز اصلی و پایه ثابت بماند، استیبل کوین ارزش خود را حفظ می‌کند. آن‌ها اعتبار خود را از اعتبار صادرکننده ارز فیات دریافت می‌کنند و این بانک مرکزی کشور است که از ارزش آن‌ها به شکل مستقیم یا غیر مستقیم محافظت می‌کند. تتر (USDT) با ارزش تقریبی نزدیک به 62.2 میلیارد دلار در زمان نگارش این مقاله، بزرگ‌ترین استیبل کوین با پشتوانه فیات است. در ادامه استیبل کوین‌های دیگری مثل یواس‌دی‌کوین (USDC) و کوین بیس، بایننس یواس‌دی (BUSD) دای (DAI) قرار دارند.

استیبل کوین با پشتوانه دارایی

استیبل کوینی که با دارایی پشتیبانی می‌شود، شبیه به نوع با پشتوانه فیات است؛ اما تفاوتی در این زمینه وجود دارد که دارایی‌های فیزیکی مثل طلا را به‌عنوان پشتوانه نگهداری می‌کند. استیبل کوین‌های با پشتوانه دارایی، ارزهای فیات را با طیف متنوعی از وثیقه‌های ملموس جایگزین می‌کنند که طلا که ارزشمندترین فلز جهان است یکی از شناخته شده‌ترین وثیقه‌ها در این زمینه است. برخی دیگر از استیبل کوین‌های پشتوانه دارایی دارند و با سبدی از فلزات گران‌بها و در موارد بزرگ‌تر املاک و مستغلات مستقر در کشورهایی مثل سوئیس پشتیبانی می‌شوند. به‌طور کلی، این دسته از استیبل کوین‌ها عجین شده با کالاها یا محصولاتی هستند که در یک مکان شناخته‌شده ذخیره می‌شوند و اغلب تحت حسابرسی‌های معتبر بین‌المللی قرار می‌گیرند.  از استیبل کوین با پشتوانه دارایی، تتر گلد (XAUT) است که  توسط شرکت تتر عرضه شده است. هر واحد تتر گلد برابر با یک اونس طلای لندن است. از دیگر استیبل‌ کوین‌های با پشتوانه دارایی باید به پکس گلد (Pax Gold) و دیجیکس گلد (Digix Gold) اشاره کرد. پکس گلد یک توکن ERC20 است. این توکن با یک تروی اونس طلای خالص لندن پشتیبانی می‌شود. این میزان طلا در انبار شرکت برینک (Brink) در پایتخت انگلیس که موردتأیید انجمن بازار شمش لندن (LMBA) است، نگهداری می‌شود. مالکان پکس گلد می‌توانند در هر زمان دلخواه، توکن‌های خود را معامله کرده و در ازای آن‌ها طلای واقعی دریافت کنند. دیجیکس گلد هم معادل یک گرم طلای خالص ۹۹.۹۹ درصد است که پشتوانه آن در کشور سنگاپور ذخیره شده و هر سه ماه یک بار حسابرسی می‌شود.

استیبل کوین با پشتوانه ارز دیجیتال

استیبل کوین‌های با پشتوانه ارز دیجیتال از وام‌هایی با وثیقه مازاد استفاده می‌کنند تا ارزش خود را ثابت نگه دارند. استیبل کوین‌های مبتنی بر ارز دیجیتال با سبدی از یک یا چند ارز دیجیتال پشتیبانی می‌شوند. با توجه به این‌که ارزهای دیجیتال کاملا بی‌ثبات هستند، این استیبل کوین‌ها وام‌هایی با وثیقه مازاد زیاد ارائه می‌دهند و از وام‌گیرندگان می‌خواهند توکن‌های خود را در قراردادهای هوشمند قفل کنند. در صورتی که ارزش وثیقه بیش از حد کاهش یابد، توکن‌های وثیقه نقد می‌شوند تا مالکان ضرر نکنند. دای (DAI) یکی از شناخته شده‌ترین ارزهای دیجیتاب با ثبات است که ارزش دلاری دارد و متعلق به پلتفرم میکردائو (MakerDAO) است. دای یک استیبل کوین غیرمتمرکز است و برای استفاده از آن نیازی به اعتماد به هیچ نهاد ثالثی نیست. برهکس ارزهای دیجیتال باثبات که قیمتشان با پشتوانه فیات سپرده‌گذاری ‌شده در بانک ثابت می‌ماند، قیمت دای با وثیقه‌گذاری یک ارز دیجیتال مانند اتریوم در یک قرارداد هوشمند به‌نام صندوق سپرده‌گذاری ثابت می‌ماند. برای کسب دای، کاربر باید ارز دیجیتال خود را در یک صندوق سپرده‌گذاری (Vault) واریز کند. در ابتدا برای وثیقه‌گذاری در این صندوق تنها از اتر پشتیبانی می‌شد، اما امروزه از ارزهای دیجیتال دیگر مثل BAT هم می‌توان برای وثیقه‌گذاری استفاده کرد.

استیبل کوین الگوریتمی

استیبل کوین‌های الگوریتمی مبتنی بر الگوریتم‌ها و قراردادهای هوشمندی هستند که برای محافظت از ثبات قیمتی استفاده می‌شوند. این استیبل کوین‌ها با خط‌مشی افزایش یا کاهش عرضه در زمان‌های موردنیاز و با استفاده از نحوه تعامل معامله‌گران بازار، سطح قیمت خود را ثابت نگه می‌دارند. استیبل کوین‌های با پشتوانه ارز دیجیتال، مثل دای که از سیستم وثیقه مازاد برای حفظ ارزش خود استفاده می‌کنند در گروه استیبل کوین‌های الگوریتمی قرار می‌گیرند. عاملی که باعث شده تا استیبل کوین‌های الگوریتمی از سایر انواع استیبل کوین‌ها دیگر متمایز شوند، بی‌پشتوانه بودن آن‌ها است. به بیان دقیق‌تر، استیبل کوین‌های الگوریتمی، پیچیده‌ترین نوع ارزهای با ثبات هستند هستند که ارزش آن‌ها از طریق الگوریتم‌ها و قرارداد‌های هوشمند کنترل می‌شود. این الگوریتم‌ها به‌شکل خودکار عرضه توکن در بازار را افزایش یا کاهش می‌دهند تا از این طریق، قیمت توکن را با ارز فیاتی که مدنظر است برابر کنند.  به‌طور مثال، اگر ارزش این استیبل کوین‌ها در برابر دلار، یورو یا هر ارز دیگری شروع به پایین‌آمدن کند، الگوریتم‌ها توکن‌ها را از گردش خارج می‌کنند. علاوه بر این، اگر ارزش استیبل کوین بالاتر از ارز فیات برود، سیستم استیبل کوین‌های جدید را به بازار عرضه می‌کند تا با ایجاد تعادل در عرضه و تقاضا، قیمت استیبل کوین‌ها را ثابت نگه دارد. خانواده استیبل کوین‌های زنجیره بلوکی ترا (Terra) شناخته‌شده‌ترین استیبل کوین‌های الگوریتمی بازار ارزهای دیجیتال هستند. پروتکل ترا، مجموعه‌ای از استیبل کوین‌های جفت‌شده با ارزهای بین‌المللی مثل دلار، یورو، ین ژاپن و وون کره جنوبی است. این پروتکل از توکن بومی خود به‌نام لونا (LUNA) برای حفظ ارزش استیبل کوین‌ها استفاده می‌کند. در این حالت، کاربران ترا در جهان، می‌توانند در سریع‌ترین زمان و با پرداخت کارمزدی اندک، استیبل کوین‌های معادل ارزهای بین‌المللی را با یکدیگر مبادله کرده یا برای پرداخت، از آن‌ها استفاده کنند. پروتکل ترا برای ثابت نگه‌داشتن ارزش استیبل کوین‌ها، از مکانیسم ضرب و سوزاندن توکن‌های دوگانه استفاده می‌کند. به این معنی که در صورت انحراف قیمت استیبل کوین‌ UST از قیمت دلار به دارندگان UST و LUNA اجازه می‌دهد این دو ارز را در ازای قیمت یک  دلار برای هر UST، با سیستم مبادله کنند. در این حالت، هنگامی که ارزش UST کمتر از یک دلار شود یعنی تقاضا کمتر از عرضه باشد، دارندگان UST با خرج هر توکن UST، معادل یک دلار توکن لونا از سیستم دریافت می‌کنند. علاوه بر این، در صورت افزایش قیمت UST به بالاتر از یک دلار یعنی زمانی که تقاضا بیش از عرضه است، دارندگان لونا می‌توانند توکن‌های خود را سوزانده و معادل قیمت دلاری آن، توکن UST را از سیستم دریافت کنند. بنابراین پروتکل ترا با عرضه توکن در هنگام افزایش قیمت و فروختن توکن در هنگام کاهش قیمت، ارزش استیبل کوین‌های خود را حفظ می‌کند. امپل فورث (AMPL) نیز از رویکرد مشابهی استفاده می‌کند. این رمزارز به جای داشتن پشتوانه‌ فیزیکی یک دلار، برای پاسخگویی به تغییرات در عرضه و تقاضا از فرآیندی برای تنظیم خودکار موجودی در جریان استفاده می‌کند. اگر قیمت AMPL نسبت به دلار، 5 درصد بیشتر یا کمتر شود، برای تنظیم قیمت رمزارز روی یک دلار اقدام به کاهش یا افزایش عرضه می‌کند. به دلیل این‌که این فرایند در تمامی کیف‌پول‌ها به‌شکل انجام می‌شود، سهم دارندگان AMPL از موجودی کل شبکه، مقداری ثابت است.

رپد توکن‌ها

یک توکن رپد (Wrapped Token) ارز دیجیتالی است که پشتوانه یک ارز دیجیتال دیگر است. برخی کارشناسان این نوع ارز دیجیتال را استیبل کوین نمی‌دانند، زیرا کاربردهای محدودی دارد و وابسته است. عملکرد رپد توکن‌ها به این صورت است که واحدهای یک ارز دیجیتال را در یک آدرس مخصوص قرار می‌دهند و به‌ازای آن به‌طور خودکار در شبکه دیگر، توکن رپد ایجاد می‌کنند. از نمونه‌های شناخته شده توکن رپد می‌توان به رپد بیت کوین (Wrapped Bitcoin) اشاره کرد که اولین بار روی شبکه اتریوم عرضه شد. هر توکن رپد بیت‌کوین با یک واحد بیت کوین پشتوانه‌سازی می‌شود و بنابراین قیمت هر واحد از آن برابر با یک واحد بیت کوین است. با توجه به این‌که شبکه بیت کوین و اتریوم مستقل هستند و نمی‌توان به‌طور مستقیم از بیت‌کوین در تراکنش‌های اتریوم و برنامه‌های غیرمتمرکز استفاده کرد، توکن رپد بیت‌کوین به افرادی که دوست دارند با بیت کوین در شبکه اتریوم فعالیت کنند خدمات می‌دهد.

استیبل کوین‌ها چرا استفاده می‌شوند؟

شبیه به بیشتر سرمایه‌های دیجیتال از استیبل کوین‌ها برای ذخیره ارزش و واسطه‌ای به‌عنوان معامله استفاده می‌شود. این نوع رمزارزها برای حفظ وضعیت معامله‌ها و کم کردن نوسانات بازار استفاده می‌شوند. هنگامی که بازار با نوسان شدیدی روبرو شود، معامله‌گران ارزهای دیجیتال خود را به ارزهای با ثبات تبدیل می‌کنند و صبر می‌کنند تا ارزهای دیجیتال به ثبات یا قیمت قبلی خود باز گردند. کاربرد دیگر استیبل کوین در بازار رو به رشد امور مالی غیر متمرکز (دیفای) و استفاده در سود، وام‌دهی و تأمین نقدینگی است. بیشتر معامله‌گران و سرمایه‌گذاران از صرافی‌ها اقدام به خرید استیبل کوین می‌کنند، اما می‌توان با واریز وثیقه مناسب در وجه شرکت صادرکننده، استیبل کوین جدیدی خریداری کرد که تتر محبوب‌ترین گزینه در این زمینه است.