سواد رسانه‌ای و عکس‌های جعلی

امروزه، در عصر اخبار جعلی و عکس‌های دستکاری شده، کاربران محتاط به‌سادگی فریب عکس‌های جعلی را نمی‌خورند. به‌ویژه، اگر از شبکه‌های اجتماعی سر در بیاورند، تجربه کار با اینترنت را داشته باشند و با ابزارهای ویرایش عکس آشنا باشند. مطالعه‌ای در دانشگاه کالیفرنیا (دیویس) با تأیید این ادعا نشان داد کاربران بدون توجه به منبع عکس، درباره جعلی یا اصیل بودن آن نظر می‌دهند. در این تحقیق که به‌طور اینترنتی و روی ۳۴۷۶ نفر در سنین بین ۲۰ تا ۸۷ سال انجام شد، اغلب شرکت‌کنندگان موفق شدند تصاویر جعلی را شناسایی کنند، حتی زمانی که به آن‌ها گفته شد این عکس‌ها از منابع خبری معتبر و شناخته‌شده تهیه شده‌اند. این محققان دریافتند مهارت این داوطلبان در استفاده از اینترنت، تجربه کار با نرم‌افزارهای ویرایش عکس و میزان استفاده از شبکه‌های اجتماعی، تأثیر زیادی بر قدرت تشخیص آن‌ها در این زمینه گذاشته است. 

مطلب پیشنهادی

آخر هفته با شبکه

شکار لحظه‌ها! تصاویری عجیب، خنده‌دار و غیرفوتوژنیک از حیوانات

شکل۳. یکی از تصاویر جعلی که در این تحقیق به داوطلبان نشان داده‌شده است. در توضیح تصویر آمده: جانوری با سر گربه و بدن موش که حاصل دستکاری ژنتیک است و در آینده نزدیک، به‌عنوان حیوان خانگی به فروش خواهد رسید.

نتایج این تحقیق باعث شگفتی محققان شده است. در تحقیقات گذشته تأثیر اعتبار منبع عکس و میزان دست‌به‌دست شدن آن بین کاربران دیگر، بر قدرت تشخیص مخاطبان عکس اثر داشت ولی در تحقیق جدید، مشخص شد که این موارد اثر چندانی بر قدرت تشخیص فرد ندارند. به گفته این محققان در دوران حاضر، افراد و گروه‌هایی وجود دارند که اطلاعات بصری جعلی را به‌سادگی با استفاده از کامپیوتر و شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند و با این کار سبب بروز آشفتگی روانی در کاربران شده یا روی نظریه‌ها و عقاید آن‌ها تأثیر منفی می‌گذارند. این تحقیق نشان می‌دهد، افزایش سطح سواد رسانه‌ای به‌ویژه در حوزه رسانه‌های دیجیتال به مردم و کاربران کمک خواهد کرد تا بین عکس‌ها و اطلاعات جعلی و اصیل تمایز قائل شوند.