چرا شاید دوربین SLR به‌کارتان نیاید؟

«می‌خواهم عکس‌های بهتری بگیرم. چه دوربین اس‌ال‌آری¹ باید بخرم؟» این سوالی است که خیلی از من می‌پرسند؛ به‌ویژه حالا که به سنی رسیده‌ام که خیلی از دوستانم صاحب چند فرزند شده‌اند. والدین آینده‌نگری که پیش‌ از این، از اسمارت‌فون یا دوربین کامپکت ساد‌ه‌شان هم راضی بودند اینک می‌خواهند ابزار کارآمدتری بخرند که بتواند خاطره‌های ارزشمندشان را ثبت کند و خواستار کیفیتی هستند که فراتر از حد (استانداردهای رایج در) فیس‌بوک باشد؛ عکس‌هایی که بتوان چاپ و قاب‌شان کرد یا در یک کتاب‌عکس شیک آنلاین نشرشان داد. 
معمولاً به آن‌ها می‌گویم که از خرید اس‌ال‌آر صرف نظر کنند. وقتی نوزاد آن‌ها در راه به‌دنیا آمدن است؛ معنی‌اش این است که آن‌ها به وسایل جدید (زیادی) مانند صندلی کودک برای خودرو، گهواره، پوشک و ده دوجین وسیله دیگر نیاز دارند که شاید به فکر من هم نرسد. در دو سال گذشته، به علل گوناگون پاسخم نه فقط به بچه‌دارها که به دیگران نیز این بوده‌است که بروند سراغ دوربین‌های بی‌آینه². دوربین‌های بی‌آینه کوچک‌تر هستند و کیفیت عکس‌های‌شان به‌خوبی دوربین‌های اس‌آل‌آر است و وقتی پای فوکوس خودکار هنگام ضبط ویدیو در میان باشد، می‌توان آن‌ها را با دوربین‌های سطح مبتدی اس‌ال‌آر برابر دانست. چند نفر از دوستان که مدل قدیمی‌تر Sony NEX-6 را خریده ‌بودند به‌ من اطلاع دادند که این انتخاب خیلی سر ذوق‌شان آورده‌است، و من مدل جدیدتر Sony Alpha 6000 و نیز Samsung NX300 را به‌آن‌ها پیشنهاد دادم. 
اما این بخش از بازار چنان رو به‌رشد است که هرچه زمان می‌گذرد بهتر و بهتر می‌شود، و اینک در همه گفتگوهایم با خریداران آتی دوربین، حرف این دوربین‌ها نیز به میان می‌آید - دوربین کامپکت با حسگر بزرگ. حس‌گر تصویر دوربین‌های جیبی استاندارد  اینچی است و مدل‌هایی که خریداران‌شان در زمره شیفتگان عکاسی (Enthusiast) م ³ به‌شمار می‌آیند، تراشه‌های بزرگ‌تر  اینچی‌ دارند، ولی اندازه هیچ‌کدام از این‌ها به گرد حس‌گر دوربین‌های اس‌ال‌آر نمی‌رسد. اما سونی با عرضه RX100 در سال 2012 این رویه را تغییر داد. این نخستین باری بود که یک دوربین کامپکت از حسگر 1 اینچی و لنز زوم بهره می‌برد و هرچند کیفیت عکس‌های آن در حد دوربین‌های دارای حس‌گر APS-C نبود، اما از هم‌اندازه‌های خودش خیلی بهتر بود. از آن زمان تاکنون سونی آن دوربین را دو بار به‌روز کرده و هر بار قیمتش هم بیش‌تر شده‌است. اما همزمان، برای رضایت عکاسانی که جیب‌های‌شان آنقدرها گود و بی‌ته نیست، مدل‌های قدیمی‌تر را هم در بازار نگاه داشته‌است. 
امسال سونی چند رقیب را در برابر خود دید. پاناسونیک دوربین FZ1000 با زوم بلند و حس‌گر 1 اینچی را معرفی کرد که شانه به شانه RX10 سونی گام برمی‌دارد (شکل 1). کانن نیز پس از مشکلات جزیی‌اش با G1 X نسخه ارتقا یافته‌تری موسوم به G1 X Mark II را با حسگر 5/1 اینچی وارد بازار کرد، و در نمایشگاه فتوکینای امسال نیز از G7 X مجهز به حس‌گر 1 اینچی و لنز 100mm-م24 با درجه دیافراگم f/1.8-2.8 پرده برداشت. اگر دوربین را بیشتر برای عکاسی در خانه لازم دارید RX100 III Sony همراه لنز 70mm-م24  با درجه دیافراگم f/1.8-2.8 بیش‌تر به‌ کارتان می‌آید. 

 شکل1: دوربین سایبرشات سونی مدل RX10.

با این همه، هنوز کیفیت عکس‌های گرفته‌شده با حسگرهای 1 اینچی این دوربین‌ها در مقایسه با دوربین‌های ام‌اف‌تی4، بی‌آینه‌های مجهز به حس‌گر APS-C 5 و نیز DSLR کم می‌آورد. این خود دوربین نیست که برآنم می‌دارد به عوض کردن پیشنهادهایم به دوستان و خانواده بیاندیشم. پاناسونیک در فتوکینا LX100 را معرفی کرد (شکل 2) و هرچند قضاوت درباره کیفیت آن‌را به‌زمانی موکول کرده‌ام که خود دوربین به‌دستم برسد، اما آن‌گونه که پیدا است برای کسانی که می‌خواهند از مرز دوربین‌های کامپکت یا اسمارت‌فون یک گام فراتر بنهند، گزینه خیلی خوبی است. 

 شکل2. دوربین لومیکس پاناسونیک مدل LX100 از نمای جلو.

ایراد بزرگ LX100 قیمت آن است. پاناسونیک آن‌را 900 دلار می‌فروشد. بارها شنیده‌ام دان کوستا، سردبیر پی‌سی‌ مگزین ناله سر داده‌است که سخت است آدم بابت دوربینی که لنز تعویض‌پذیر ندارد این‌همه پول بپردازد. اگر دارید درباره دوربینی حرف می‌زنید که حس‌گرش 1 اینچی است، در کل با او مخالف نیستم؛ چنین مدل‌هایی را واقعاً برای مشتاقان عکاسی ساخته‌اند؛ کسانی که می‌خواهند دوربین‌ حمل‌پذیری داشته ‌باشند تا به‌عنوان مکمل در کنار یک دوربین بزرگ‌تر و قوی‌تر از آن استفاده‌شود.
ولی به‌نظر می‌رسد LX100 ارزش چنین رقمی را داشته‌باشد. در توان‌مندی حسگر مایکرو چهار سوم (ام‌اف‌تی) آن حرفی نیست آن‌قدری بزرگ هست که بتواند با عمق میدان کم عکس بگیرد، اما نه آن‌قدر‌ها بزرگ و درنتیجه، به‌علت زیادی کم بودن عمق میدان، تازه کارهای عکاسی برای این‌که سوژه خود را در ناحیه فوکوس قرار دهند، باید مقداری کلنجار بروند. لنز این دوربین، که زاویه دیدش برابر 75mm-م24  در فرمت فول‌فریم است در اف-استاپ یا ضریب دیافراگم f/1.7  شروع می‌شود و زمانی که به‌طور کامل زوم می‌کند در ضریب f/2.8 بسته‌ می‌شود.

 شکل3: دوربین لومیکس پاناسونیک مدل LX100 از نمای پشت.

دوربین LX100 علاوه بر قابلیت ثبت عکس‌های 12 مگاپیکسلی می‌تواند فیلم 4K هم ضبط کند. این دوربین نمایاب الکترونیک دارد و از این‌رو می‌توانید آن‌را درست مانند یک دوربین اس‌ال‌آر نزدیک چشم‌تان نگاه دارید. ضمن این‌که با وای‌فای آن می‌توانید عکس‌ها را روی گوشی‌تان کپی کنید تا زود به‌اشتراک بگذارید. بدیهی است که نمی‌توانید لنز موجود روی LX100 را عوض کنید. اما خیلی از کسانی که برای نخستین بار دوربین اس‌ال‌آر یا بی‌آینه می‌خرند هرگز نیازشان از لنز کیت فراتر نمی‌رود. من معمولاً لنز 35 میلی‌متری f/2 یا چیزی نزدیک به‌آن‌ را پیشنهاد می‌دهم تا در شرایط کم‌نور در کنار لنز کیت ابتدایی از آن استفاده شود. قیمت چنین لنزی حدود 200 دلار است. لنز LX100 در مقایسه با لنز زوم f/3.5-5.6 نور بسیار بیش‌تری را جذب می‌کند، و با در نظر گرفتن آن 200 دلاری که دیگر قرار نیست بابت خرید لنز دوم بپردازید، باعث می‌شود LX100 هنگام مقایسه، خیلی در رده گران‌قیمت‌ها جای نگیرد. تنها کاستی واقعی آن ناتوانی‌اش در دستیابی به برد تله‌فتو است و هنگامی‌که بکوشید از صحنه‌های ورزشی یا حیات‌وحش عکاسی کنید متوجه این کاستی خواهیدشد. برای عکاسی از صحنه‌های ورزشی و حیات‌وحش به یک دوربین اس‌ال‌آر با لنز بلندتر نیاز دارید یا اگر بخشی از کیفیت عکس را فدا کنید یک دوربین کامپکت با زوم بلند هم پاسخگو است.  دوربین LX100 هرگز به‌اندازه دوربین‌هایی که لنز تعویض‌پذیر دارند، چندکاره نیست. 
فاصله کانونی عدسی لنزش آن‌قدر زیاد نیست که هنگامی‌که از روی سکوها یا کرانه‌های زمین از بازی‌ها عکس می‌گیرید به نما نزدیک شود، و اگر مشتاق عکاسی‌ از پرندگان یا حیات‌وحش باشید به دوربینی نیاز دارید که برد دیدش خیلی بلندتر باشد. 
اما اگر یکی از بسیار افرادی هستید که یک دوربین اس‌ال‌آر یا بی‌آینه می‌خرند و نیازشان هرگز از لنز کیت دوربین فراتر نمی‌رود، LX100 بهترین گزینه موجود است. و تصور نمی‌کنم این دوربین مدت زیادی یکه‌تازی کند، به‌ویژه اگر در واقعیت نیز همان‌گونه که نشان می‌دهد خوب باشد (چون در این‌صورت دیگران هم با دنباله‌روی از آن به رقیبش تبدیل خواهندشد).  

پی‌نوشت:
1ـ SLR، سرنام Single Lens Reflexive به‌معنی تک‌لنزی بازتابی است و همین عبارت با حرف D در آغاز آن، به‌گونه دیجیتالی این دوربین‌ها اشاره دارد (DSLR یا Digital Single Lens Reflexive). 
2ـ بی‌آینه یا mirrorless.
3ـ دوربین‌های ویژه مشتاقان عکاسی یا Enthusiast، (از جمله در سلسله مراتب کانن) بالاتر از دوربین‌های سطح مبتدی (Entry-level) و پایین‌تر از حرفه‌ای‌ها (Professional) طبقه‌بندی می‌شوند. 
4ـ MFT سرنام Micro Four Third به‌معنی مایکرو چهارسوم. 
5ـ APS-C سرنام Advanced Photo System type-C به‌معنی سامانه پیشرفته تصویر گونه سی.