روتر یا شبکه مش؟ کدامیک برای وای‌فای خانگی بهتر است؟

شبکه Mesh چیست؟

با محبوبیت دستگاه‌های هوشمند خانگی و استریم‌های صوت و تصویر مانند اسپاتیفای و نت‌فلیکس، کیفیت ثابت و پوشش سراسری کل خانه توسط وای‌فای به یک معیار کلیدی برای کاربران تبدیل شده است. اکثر روترهایی که امروزه وارد بازار می‌شوند بدون مشکل در خانه‌های کوچک و متوسط استفاده می‌شوند. مشکل زمانی بوجود می‌آید که خانه بزرگ باشد یا دیوارهای قطور، طبقات مختلف، سازه‌های خاص که باعث اختلال در سیگنال می‌شوند و موارد مشابه دیگر باعث کاهش کیفیت شوند. استفاده از تکرارکننده (Extender) پهنای باند را کاهش می‌دهد. استفاده از اکسس‌پوینت نسبت به extender پهنای باند بیشتری دارد، اما مشکل ارتباط سیمی است که نیاز به کابل‌کشی دارد.
برای پوشش تمام خانه و بدون افت کیفیت، سیستم‌های مش بوجود آمدند که ترکیبی از اجزای مختلف شبکه هستند. یک روتر که مستقیما به مودم متصل می‌شود و یک سری از گره‌ها یا ماژول‌ها که در اطراف خانه قرار می‌گیرند. تمام این دستگاه‌ها در واقع یک شبکه هستند و از یک نام (SSID) و گذرواژه استفاده می‌کنند. برخلاف extender که در باند رادیویی 2.4 گیگاهرتز یا 5 گیگاهرتز با روتر در ارتباط است، اغلب سیستم‌های وای‌فای برای ارتباط از فناوری توری (mesh) استفاده می‌کنند که روترها به صورت مرحله‌ای با یکدیگر در ارتباط هستند. بدین ترتیب دستگاه‌های خانگی یا اداری مانند گوشی همراه به جای ارتباط یک به یک با روتر می‌توانند از طریق گره‌های رله و با سیگنال قدرتمند تبادل اطلاعات ‌کنند. البته تمامی سیستم‌های وای‌فای از شبکه مش استفاده نمی‌کنند؛ برخی از سیستم‌ها از باندهای اختصاصی برای اتصال به روتر یا سایر گره‌ها استفاده می‌کنند. اگر مش یا هر سیستم دیگری از باند اختصاصی استفاده کند باندهای استاندارد و بدون مجوز 2.4 گیگاهرتز و 5 گیگاهزتر برای سایر کاربردها آزاد خواهند بود. 

پیکربندی شبکه‌های وای‌فای سنتی کمی زمان‌بر است و به دانش ابتدایی این کار نیاز دارد؛ به‌طوری که برخی شرکت‌ها یا کاربران خانگی از ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی کمک می‌گیرند. در سال‌های اخیر تلاش بر این بوده که مراحل نصب ساده و با زمان کمی انجام شود و برای این کار معمولا حالت «نصب آسان» در مراحل پیکربندی ایجاد شده است. شرکت‌هایی که سیستم مش ارائه می‌دهند عموما برنامه‌هایی در اختیار مشتری قرار می‌دهند تا به کمک آن بتواند به پوشش حداکثری برسد و بهترین کانال و باند رادیویی را با توجه به شرایط محیطی خود انتخاب کنند. ظاهر سیستم‌های مش وای‌فای شباهتی به روترها و تکرارکننده‌های سنتی ندارد. آنتن آن‌ها داخلی و ساخت آن‌ها طوری است که می‌تواند به جای قرار گرفتن تنها روی میز، در نقاط مختلفی نصب شود و حتی به عنوان یک شی تزئینی در خانه استفاده شوند! اکثر آن‌ها تنها یک کابل LAN برای ارتباط با تلویزیون یا کنسول بازی دارند و پورت USB برای کمتر دستگاهی جاسازی می‌شود. 

مطلب پیشنهادی

کم‌کم به زمان تصمیم بزرگ نزدیک می‌شویم و باید انتخاب کنیم!

مزایا و معایب سیستم‌های مش وای‌فای

سیستم‌های وای‌فای چندبانده هستند و هم در باند 2.4 گیگاهرتز و هم در 5 گیگاهرتز عمل می‌کنند و از استاندارد بی‌سیم 802.11 ac استفاده می‌کنند. برخی از آن‌ها از MU-MIMO پشتیبانی می‌کنند که به جای استریم نوبتی داده‌ها به چند کاربر، همزمان این کار را انجام می‌دهند. اکثر سیستم‌ها به طور خودکار خلوت‌ترین باند رادیویی را انتخاب می‌کنند و قابلیت‌هایی برای اولویت‌بندی دستگاه‌ها دارند. توانایی پیکربندی Port Forwarding و امنیت بی‌سیم در دستگاه‌های جدید وجود دارد، اما قابلیت‌های پیشرفته و پیچیده‌ای مانند دیوار آتش، نرخ انتقال، و کنترل باند انفرادی (individual) همانند روترهای سنتی در دسترس نیست. از جمله محصولات شرکت‌هایی که سیستم مش وای‌فای تولید می‌کنند TP-Link Deco، Netgear Orbi، Amped Wireless Ally، Asus Lyra، Google Wifi، Gryphon Smart و Samsung SmartThings هستند که قیمت محصولات آن‌ها بین 200 تا 350 دلار است. 
با این مقدمه نسبتا طولانی باید پرسید آیا همه افراد باید به فکر خرید یک شبکه مش برای وای‌فای باشند؟ قبل از تصمیم به خرید باید چند معیار را در نظر گرفت.

شکل1 - دستگاه در شبکه مش به نزدیک‌ترین روتر متصل می‌شود
 

آیا اصلا نیازی به بهبود وای‌فای هست؟

 این اولین سوالی است که باید از خود بپرسید. به صورت ایده‌آل یک شبکه وای‌فای چیزی است که یک بار آن‌را نصب و پیکربندی می‌کنید و دیگر به آن فکر نمی‌کنید تا هنگامی که زمان جایگزینی فرا رسد. اگر یک روتر وای‌فای یا یک سیستم مش به طرز درستی به کار گرفته شود حتی تا سال‌ها نیازی به تغییر آن حس نمی‌شود؛ مگر این‌که به سرعت و پهنای باند بیشتر نیاز شود یا این‌که استانداردهای جدیدی رواج پیدا کنند که دستگاه از آن پشتیبانی نمی‌کند. ممکن است مشکلات جزئی رخ دهند و نیاز به ریست دستگاه اجتناب‌ناپذیر باشد، اما مشکل حادی رخ نمی‌دهد.
اگر هنگام استفاده از وای‌فای کندی سرعت یا قطعی دارید و مشکل از خارج نیست، تغییر دستگاه پیشنهاد می‌شود. استفاده از دستگاه‌ها با استاندارد IEEE 802.11 ad  می‌تواند یک انتخاب خوب و یک قدم رو به جلو باشد. اگر فقط نقاط کور در محل استفاده از وای‌فای وجود دارد باید بدانید که این یک مشکل رایج است. وای‌فای معمولاً در اتاق‌های نزدیک روتر کیفیت خوبی دارد اما با دور شدن مسافت و با ایجاد مانع (مثل دیوار اتاق‌ها که نوع سازه آن‌ها باعث بلاک شدن امواج وای‌فای می‌شود) کیفیت خود را از دست می‌دهد. در این گونه موارد استفاده از یک تکرارکننده امواج (repeater) می‌تواند مشکل را حل کند و دیگر نیازی به هزینه زیاد و تغییر کل شبکه نیست. تکرارکننده که با نام Wi-Fi Extender هم شناخته می‌شود سیگنال وای‌فای را دریافت و آن‌را مجدداً ارسال می‌کند؛ بدین ترتیب سیگنال با قدرت کافی در بازه بزرگ‌تری منتشر می‌شود. نصب تکرارکننده معمولاً سخت نیست و نیاز به یک کابل شبکه و یک کابل برق دارند. البته اکثر آن‌ها نمی‌توانند به یک تکرارکننده دیگر متصل شده و یک سلسله را ایجاد کنند، پس این کار که امواج وای‌فای را به خانه همسایه ببرید چندان عملی نیست! extender یک نام (SSID) جدید دارد و در زمان برقراری اتصال تصور می‌کنید به یک دستگاه دیگر متصل شده‌اید (یعنی مثلاً اگر شما با گوشی خود در حال تغییر مکان هستید باید در تنظیمات گوشی نقطه اتصال دیگری را انتخاب کنید و از روتر اصلی به extender سوئیچ کنید). قیمت آن در مقایسه با یک شبکه کامل مش در همان سطح کیفی پایین‌تر است و منطقی است که ابتدا به این مورد فکر کنید. مشکل اساسی تکرارکننده این است که پهنای باند تا نصف کاهش پیدا می‌کند؛ یعنی زمان استفاده از تکرارکننده 50 درصد پهنای باند غیر قابل استفاده می‌شود که در برخی مواقع معضل بزرگی است. به‌طور مثال، هنگام تماشای فیلم‌های HD یا انتقال فایل‌های حجیم این مشکل محسوس است. اشکال دیگر این است که برخی محصولات با یکدیگر سازگاری ندارند و دست شما برای انتخاب چندان باز نیست. به‌ هرحال به کار گرفتن یک extender روشی ساده برای حل مشکل نقطه کور است و می‌توان از محصولاتی مانند Netgear استفاده کرد که ساده و مناسب استفاده‌های خانگی هستند.

شکل2 -  سیستم مش گوگل وای‌فای

زمان انتخاب یک شبکه Mesh

اگر پس از بررسی به این نتیجه رسیدید که باید تغییری ایجاد کنید، احتمالاٌ هزینه مهم‌ترین فاکتور در انتخاب سیستم جدید است. برای کاربردهای معمولی استفاده از یک روتر و یک تکرارکننده ساده کافی است. اما برای استفاده در محل کار یا بازی‌های ویدئویی یک شبکه 802.11 ac یا سریع‌تر پیشنهاد می‌شود که طبیعتاً هزینه بیشتری دارد. قیمت یک روتر سرعت بالا با کیفیت و ابزار خوب تقریباً هم قیمت با یک مش (تک دستگاه) است. شبکه مش اصولاً برای خانه‌های بزرگ طراحی شده و پاسخی به نیاز افرادی است که یک روتر در خانه آن‌ها کفایت نمی‌کند. به لطف محصولات جدید مانند Google Wifi دو مشکل اساسی شبکه مش یعنی قیمت بالا و نصب دشوار تا حد زیادی کاهش یافته است.  

مطلب پیشنهادی

دلایل انتخاب، معایب و مزایای توسعه‌دهنده یا مش وای‌فای

برای کاربران خانگی کدام مناسب‌تر است: توسعه‌دهنده‌ یا مش وای‌فای؟

جمع‌بندی
سیستم‌های مش وای‌فای برای خانه‌های بزرگ و مکان‌هایی که سیگنال در آن تضعیف می‌شود ساخته شده‌اند. مزیت این شبکه علاوه بر کیفیت وای‌فای، سازگاری دستگاه‌ها با یکدیگر و زیبایی منحصر به فرد آن‌ها است. طبیعی است که قیمت آن‌ها در مقایسه با روترهای سنتی و توسعه‌دهنده‌ها بیشتر است. راه‌اندازی و نگه‌داری سیستم‌های مش رفته رفته در حال ساده شدن است و ابزارهای خارجی برای پیکربندی بهینه‌تر و ساده‌تر آن‌ها ساخته شده است.