چرا با وجود همه چیز به عنوان سرویس به مراکز داده نیاز داریم

در آینده‌ای نه چندان دور شاهد شکل‌گیری روند جدیدی از مدیریت مراکز داده خواهیم بود که در آن مدیر مرکز داده در گوشه‌ای از یک زیرزمین خالی روبروی کامپیوتر خود نشسته و وظایفش را انجام می‌دهد. تمام سخت‌افزارها و نرم‌افزارهایی كه در مرکز داده نصب شده بودند برچیده شده و به زیرساخت‌های ابری منتقل شده‌اند. آیا یک چنین سرنوشتی پیش روی ما قرار دارد، زمانی که همه چیز به عنوان سرویس XaaS سرنام Everything-as-a-service به حد کامل برسند؟

کولم کیگان تحلیل‌گر ارشد موسسه Enterprise Strategy Group می‌گوید: «این دیدگاه که در نهایت یک مدیر در یک مرکز داده خالی نشسته و در حال انجام وظایف خود است در برخی از مشاغل رنگ واقعیت به خود خواهد گرفت. در این سناریو وظیفه مدیر مرکز داده نظارت بر خدمات عرضه شده از سوی سرویس‌دهندگان خارجی است تا اطمینان حاصل شود سازمان قابلیت‌ها و امکانات مورد نیاز خود را دریافت کرده است. با این حال، وظایف و حیطه اختیارات مدیر مرکز داده حالت انفعالی نخواهند داشت و بالعکس مدیر مرکز داده باید با تمام ارائه‌دهندگان خدمات در تعامل باشد و کیفیت خدمات آن‌ها را به دقت زیر نظر بگیرد و دائما به دنبال بهبود عملکرد و کاهش هزینه‌ها باشد. مدیر مرکز داده باید اشراف کاملی روی عملیات داشته باشد، کیفیت و وضعیت برنامه‌های کاربردی را به دقت بررسی کند و بتواند میزان به‌کارگیری سرویس‌ها را ردگیری کند تا علت بالا رفتن احتمالی هزینه‌ها را کشف کند. در این سناریو همواره به تعدادی کارمند نیاز است تا مواردی از قبیل اتصال بی هدف سیستم‌ها به ابر در حالی که هیچ‌گاه از آن‌ها استفاده نشده و باعث ناکارآمدی کل مجموعه شده‌اند را پیدا کنند.»

وظایف مدیر مرکز داده در دنیای XaaS شباهت خیلی زیادی به فیلم‌های هالیوودی خواهد داشت که یک نفر مسئولیت نظارت بر فعالیت‌های مهم را عهده‌دار است و درون اتاقی نشسته که کارمندان چندانی در آن حضور ندارند، اما این اتاق کوچک قلپ تپنده سازمان است. در دنیای XaaS یک تحلیل‌گر و هماهنگ‌کننده میان کاربران، مشتریان تجاری و ارائه‌کنندگان خدمات ابری قرار می‌گیرد. مدیر مرکز داده نیز برای افزودن قابلیت‌های تحلیلی بیشتر به زیرساخت سازمان، الزامات و هزینه‌های مربوط به ارائه‌کننده خدمات ابری را زیر نظر می‌گیرد و بسته به توانایی فنی مجموعه سرویس‌های جدیدی به شبکه داخلی اضافه کرده یا از ارائه‌دهنده خدمات ابری درخواست ‌می‌کند قابلیت‌های فنی برای سازمان آماده کند. کنترل دقیق و ایمن نگه داشتن زیرساخت فناوری اطلاعات موضوع مهم دیگری است که باید به آن رسیدگی شود. کیگان می‌گوید: «مشتریان یک ارائه‌دهنده خدمات XaaS در مورد این مسائل محتاط و ریزبین هستند. اگر سرویسی که ارائه می‌کنید، ضعیف، پیچیده یا بیش از اندازه ابتدایی باشد، آن‌ها برای انجام فعالیت‌های تجاری خود به سراغ شرکت دیگری خواهند رفت.»

مراکز داده ترکیبی

مسلما چشم‌انداز ترسیم شده در بالا ممکن است برای همه کسب‌وکارها به واقعیت تبدیل نشود. بدون تردید مراکز داده بسیار بزرگی وجود دارند که توسط ارائه‌کنندگان خدمات و شرکت‌های فناوری اطلاعات غول‌پیکر همچون گوگل، یاهو و فیسبوک اداره می‌شوند که به فواید ساخت مراکز داده اختصاصی خود و حذف واسطه‌ها اشراف کامل دارند. از طرف دیگر، برخی از کسب‌و‌کارهای بزرگ به دلیل رعایت الزامات سازمانی و ضوابط امنیتی خود یا هزینه اپلیکیشن یا خدمات ابری ضعيف تصمیم می‌گیرند که تمام تجهيزات فناوری اطلاعات را درون سازمان نگه دارند.

در موارد دیگر، سازمان‌ها ترجيح می‌دهند از یک مدل ترکیبی که بخشی از آن را ابر و بخش دیگر را مرکز داده داخلی تشکیل می‌دهد استفاده کنند. به‌طور مثال، شرکت Acorda Therapeutics دو مرکز داده در اختیار دارد. مرکز داده اصلی آن‌ها نزدیک شهر نیویورک است که 20 سرور فیزیکی دارد و از این تعداد 17 سرور میزبان برای زیرساخت مجازی آن‌ها متشکل از 360 ماشین مجازی است. همچنین دو شبکه ذخیره‌سازی (SAN) و تعدادی سامانه سرمایشی در این مرکز قرار دارد. چند واحد تامین برق اضطراری (UPS) نیز وجود دارد که هر کدام می‌توانند برق این مرکز داده را برای 30 دقیقه تامین کند. این مدت زمان وقت کافی را فراهم می‌کند تا ژنراتور دیزلی شروع به کار کند. این ژنراتور نیز می‌تواند بدون نیاز به سوخت‌گیری مجدد برای 36 ساعت برق مرکز داده را فراهم کند. مرکز داده دوم نیز برای بخش‌های تولید، آزمایشگاه و فعالیت‌های تجاری در ماساچوست در نظر گرفته شده است. این مرکز از 30 سرور فیزیکی و 12 سرور مجازی تشکیل شده است. این شرکت برخی از برنامه‌های کاربردی خود را در ابر و برخی دیگر را در محل سازمان مستقر کرده است. اپلیکیشن‌های ابری شامل مدیریت پروژه، گزارش هزینه، گزارش حقوق و دستمزد و گزارش فروش هستند. اپلیکیشن‌های مستقر در محل شامل اشتراک‌گذاری فایل (سیستم همگام‌سازی EMC که می‌تواند داده‌های موجود در ابر و مستقر در محل را همگام‌سازی کند)، سیستم‌های تولید، عملیات آزمایشگاهی، مدیریت اسناد، مدیریت کارآزمایی بالینی و ایمنی دارو است. جاشوا بائر، معاون مدیر عملیات شبکه Acorda Therapeutics می‌گوید: «به دلیل حساس بودن داده‌ها و الزامات انطباقی، بسیاری از برنامه‌های کاربردی ما تا مدت زمان طولانی در محل سازمان باقی خواهند ماند. هر سروری که به تجهيزات فیزیکی ما مثل آزمایشگاه یا سیستم‌های تولیدی متصل می‌شود باید در محل مستقر باشد. به احتمال زیاد مابقی کاربردها و خدمات به ابر عمومی‌ منتقل خواهند شد.»

او پیش‌بینی می‌کند که فضای XaaS تا زمانی که 80 درصد داده‌های میزبانی شده به ابر منتقل شود گسترش پیدا خواهد کرد. او فکر می‌کند 20 درصد باقی مانده نیز برای محیط‌هایی باقی نگه داشته شود که به شدت تحت قوانین و ضوابط قرار دارند یا به سخت‌افزارهای سفارشی مانند عملیات تولید وابسته هستند.

هماهنگ ماندن

کیگان بر اهمیت انتقال یکپارچه میان سرویس داده ابری و درون سازمانی تاکید دارد. نکته مهم این است که ابزارهای هر دو طرف به گونه‌ای تنظیم شوند تا بتوانند بدون مشکل با یکدیگر کار کنند. کیگان می‌گوید: «این احتمال وجود دارد که مرکز داده سنتی، آن‌گونه که امروز آن‌ها را می‌شناسیم، برای پشتیبانی از بارهای کاری مهم مانند سیستم‌های پردازش تراکنش‌های آن‌لاین، اپلیکیشن‌های کلیدی آن‌لاین و هر چیزی که مطابق رعایت مقررات باشد همچنان به حیات خود ادامه دهند، اما اندازه آن‌ها کاهش پیدا می‌کند. بارهای کاری غیر متمرکز که مستقیما با عملکرد و بازده سروکار ندارد، مثل ایمیل، اپلیکیشن‌های کاربر نهایی و CRM به‌طور گسترده‌ای به ارائه‌کنندگان نرم‌افزار به عنوان سرویس (SaaS) سپرده خواهند شد.» طبق برآوردهای ESG، خدماتی که به احتمال زیاد در محل سازمان باقی می‌مانند عبارتند از حسابداری، امور مالی، منابع انسانی، هوش تجاری، تجزیه و تحلیل، مدیریت پروژه و اپلیکیشن‌های کاربردی صنعتی. حتا بارهای کاری مثل آزمایش و توسعه نیز به محیط‌های پلتفرم به عنوان سرویس (PaaS) منتقل خواهند شد. کیگان می‌گوید: «محاسبات ابری ترکیبی به عنوان استراتژی راهبردی موفق از سوی سازمان‌های سنتی و با هدف مدیریت بارهای کاری کسب‌و‌کار به کار گرفته خواهد شد.» برای هماهنگ ماندن، مراکز داده سازمانی موجود باید با سرعت و چابکی بیشتری پاسخگوی نیازهای کسب و کار خود باشند و باید کاربران نهایی خود را با فراهم کردن خدمات سلف سرویس و زیر ساخت فناوری اطلاعات متناسب با میزان تقاضا که توسط خدمات‌دهندگانی مثل Amazon Web Services, Azure و Google فراهم شده توان‌مند سازند. کیگان می‌گوید: «توسعه‌دهندگان برنامه‌های کاربردی نمی‌توانند زمان زیادی به انتظار بنشینند تا بخش فناوری اطلاعات طی چند هفته منابع مورد نیاز آن‌ها را طراحی، پیکربندی و یکپارچه‌سازی کند. اگر مراکز داده می‌خواهند با چنین مشکلاتی مواجه نشوند باید نیاز مصرف‌کنندگان داخلی را مطابق با درخواست آن‌ها فراهم کنند و این به معنای آن است که منابع مورد نیاز آن‌ها باید در زمانی که به آن نیاز دارند به شکل ساده و سریع در اختیارشان قرار داد.»

این حرف به این معنا نیست که همه چیز را درون سازمان نگه‌داری کنید. این برعهده بخش فناوری اطلاعات است که تشخیص دهد چه زمانی برای ارائه خدمات به صورت داخلی یا دریافت آن‌ها از طریق منابع خارجی مناسب‌تر است. با این حال، مدیر مرکز داده باید بداند چه موقع از کدام ارائه‌دهنده خدمات استفاده کند و چارچوبی ایجاد کند تا استفاده از منابع داخلی به شکل مطلوب‌تری امکان‌پذیر شود. کیگان می‌گوید: «سازمان‌های فناوری اطلاعات باید بدانند نیاز مشتريان داخلی آن‌ها چیست و بر این اساس راهکارهای متفاوتی (ابر ترکیبی) را برای آن‌ها فراهم کنند تا به خدمات و منابع مورد نیاز خود دسترسی پیدا کنند.»

استراتژی‌های برنده

آنچه مسلم است، مدیران مراکز داده باید خود را با این شرایط سازگار کنند. توصیه بائر این است که در مورد طرف مقابل خود (فراهم‌کنندگان خدمات ابری) اطلاعات کسب کنید و ببینید آن‌ها از چه شیوه‌هایی استفاده می‌کنند و این امکان وجود دارد تا الگوهای راهبردی آن‌ها را درون مرکز داده وارد کنید. بائر می‌گوید: «شرکت‌ها برای این‌که مرکز داده حال حاضر را در وضعیت مطلوب نگه دارند باید از فناوری‌ها و الگوهای مدیریتی که توسط مراکز داده بزرگ‌تر استفاده می‌‌شود (در مقیاسی بسیار کوچکتر) پیروی کنند.» متخصصان فناوری اطلاعات که مراکز داده مستقر در محل را مدیریت می‌کنند باید روند انتقال این وظایف و اپلیکیشن‌ها به ابر را مدیریت کرده و بعد از آن روی اپلیکیشن‌های حساس‌تر و سفارشی که در محل باقی می‌ماند تمرکز کنند.

با این‌حال، مواردی است که نشان می‌دهد زمان آن فرا رسیده تا مسئولیت هدایت مرکز داده را به دیگران محول کنیم. بائر در ادامه می‌گوید: «اگر زمانی به این نتیجه رسیدید که نگهداری از مرکز داده داخلی پر هزینه شده و دیگر صرفه اقتصادی ندارد یا تمام اپلیکیشن‌هایی که به آن نیاز دارید از طریق XaaS قابل دریافت است، احتمالا زمان آن رسیده تا مرکز داده خود را غیرفعال كنيد.»

کلام آخر

مدیر مرکز داده باید بتواند در صورت لزوم اپلیکیشن‌ها را از ابر به محل سازمان بازگرداند. شاید عملکرد اپلیکیشن‌ها مطابق انتظارات نباشد یا دستورالعمل‌های امنیتی این الزام را به وجود آورده باشند که همه چیز به محل بازگردانده شود. گاهی اوقات نیز هزینه‌ها یک سازمان را وادار می‌کند تا به مرکز داده خود برگردد. کیگان می‌گوید: «من با کسب‌و‌کارهایی گفت‌وگو کرده‌ام که به دلیل هزینه‌های بالا استفاده از خدمات ابری را کنار گذاشته‌اند. آن‌ها از این خدمات راضی بوده‌اند، اما با افزایش هزینه‌ها خیلی از بارکاری خود را به محل سازمان بازگرداندند.»