شبکه به‌عنوان سرویس (Network as a Service) چیست؟

حرکت به سمت همه‌چیز به‌عنوان سرویس

همان‌گونه که اطلاع دارید، چند سالی است شرکت‌ها از مفهوم as-a-Service در تعامل با سرویس‌های رایانش ابری و مدل‌های ظرفیت مبتنی بر مصرف ابر (Consumption-Based Capacity) استفاده می‌کنند. پژوهشی که موسسه تحقیقاتی IDC در زمینه زیرساخت‌های شبکه انجام داده، نشان می‌دهد بیش از 75 درصد زیرساخت‌ها در لبه‌های شبکه و تا 50 درصد زیرساخت‌های مراکز داده تا سال 2024 به‌شکل مدل‌های مبتنی بر ابر ارائه خواهند شد. 

موسسه Forrester پژوهش دیگری در این ارتباط انجام داده که نشان می‌دهد دورنمای صنعت فناوری در حال حرکت به‌سمت ارائه مدل‌های مصرفی انعطاف‌پذیرتر است. در این میان، همه‌گیری کرونا باعث تسریع در پذیرش مدل‌های «به‌عنوان سرویس» توسط سازمان‌ها شده است. به بیان دقیق‌تر، اگر تحولات و اتفاقات سال‌های 2020 و 2021 را بررسی کنیم، مشاهده می‌کنیم که ضرورت اعمال تغییر در برنامه‌ها، اهداف و اولویت‌های کاری تجاری با هدف همگام شدن با اتفاقات حوزه فناوری اطلاعات اجتناب‌ناپذیر است. به‌طوری‌که، تقریبا دو سوم مدیران فناوری اطلاعات (64 درصد) با درک شرایط موجود و آینده فناوری، حرکت به‌سمت الگوهای مبتنی بر Opex (هزینه‌های عملیاتی) به‌جای Capex (هزینه‌های سرمایه‌ای) و استفاده از مدل‌های مصرفی انعطاف‌پذیر مانند «به‌عنوان سرویس» در حوزه فناوری اطلاعات را آغاز کرده‌اند.

شبکه به‌عنوان سرویس (NaaS) چیست؟ 

در حال حاضر، موفقیت فناوری NaaS تا حد زیادی به اهداف و تبلیغات تجاری ارائه‌دهندگان خدمات ابری بستگی دارد. مقاله‌ای که براندون باتلر (Brandon Butler) تحلیل‌گر ارشد موسسه IDC درباره NaaS  منتشر کرده به این نکته اشاره دارد که شبکه به‌عنوان سرویس مجموعه‌ای یکپارچه از سخت‌افزارها، نرم‌افزار‌ها، لایسنس‌ها و خدمات پشتیبانی است که به‌شکل انعطاف‌پذیر و مبتنی بر اشتراک، در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌گیرد. 

نیل اندرسون (Neil Anderson)، مدیر ارشد راهکارهای شبکه‌ای شرکت World Wide Technology در این باره می‌گوید: «سازمان‌ها بهتر است به‌جای هزینه برای خرید، نصب و راه‌اندازی تجهیزات زیرساختی شبکه، روی اجاره شبکه در قالب سرویس حق اشتراکی که توسط  ارائه‌دهندگان خدمات زیرساختی عرضه می‌شود، سرمایه‌گذاری کنند، زیرا هزینه تمام‌شده به مراتب کمتر از پیاده‌سازی شبکه‌های سنتی خواهد بود». اندرسون سرویس‌های Naas را به سه مدل زیر طبقه‌بندی می‌کند:

• مدل مبتنی بر اشتراک سخت‌افزار: به‌جای خرید مستقیم تجهیزات سخت‌افزاری (Capex)، ماهانه هزینه اشتراک (OpenX) سخت‌افزار مورد نیاز پرداخت می‌شود، اما مسئولیت نصب و راه‌اندازی بر عهده سازمان‌ها است.  
• مدل مبتنی بر سرویس‌های مدیریتی: علاوه بر سخت‌افزار، سرویس مدیریتی مرتبط با نیاز کاری خود را اجاره می‌کنید. 
• مدل شبکه به‌عنوان نرم‌افزار حقیقی: ارائه‌دهندگان این سرویس، مالکیت سخت‌افزار و تمامی عملیات مربوط به نصب و راه‌اندازی تمامی تجهیزات را بر عهده می‌گیرند و شما تنها هزینه اجاره ماهانه خدمات را پرداخت می‌کنید. 

جی گیل (Jay Gill) مدیر ارشد محصولات و راهکارهای شرکت Pluribus Networks می‌گوید: «هرگونه ساختار مجازی شبکه‌ و زیرساخت‌ها را که توسط یک شرکت ایجاد شده و قابل ارائه به بخش‌ها یا شرکت‌های مختلف باشد، می‌توان شبکه به‌عنوان سرویس نامید».

پایه و اساس NaaS مبتنی بر مجازی‌سازی شبکه است، زیرا وابستگی به دستگاه‌ها و تجهیزات فیزیکی را حذف می‌کند و مانند دیگر سرویس‌های ابری، شرکت‌ها امکان راه‌اندازی شبکه‌های خود بدون وابستگی به سخت‌افزار را خواهند داشت. در این روش شرکت‌ها به تنها چیزی که نیاز دارند یک اتصال اینترنتی است. سازمان‌های بزرگ با استفاده از سرویس‌های NaaS می‌توانند محصولات و خدمات مورد نیاز کسب‌و‌کار خود را انتخاب کرده و گسترش دهند.

مطلب پیشنهادی

دانش‌نامه واژگان تخصصی فناوری‌اطلاعات

NaaS چیست؟

شبکه به‌عنوان سرویس به چه صورتی پیاده‌سازی می‌شود؟ 

شرکت‌ها به روش‌های مختلف این فرآیند را عملیاتی می‌کنند، اما رویکردی که شرکت سیسکو در این زمینه دارد، عملکرد بهتری دارد. شبکه به‌عنوان سرویس شرکت سیسکو که Cisco Plus نام دارد، یکی از جالب‌ توجه‌ترین تلاش‌ها در این زمینه است. با توجه به سابقه و شهرت سیسکو، دور از انتظار نیست که این شرکت تصمیم گرفته شبکه به‌عنوان سرویس را در قالب یک کالای تجاری در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دهد. در حال حاضر سیسکو دو سرویس NaaS را در قالب بسته Cisco Plus در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهد.

Cisco Plus Hybrid Cloud 

شامل لایه‌های پردازشی مرکز داده‌، شبکه و ذخیره‌سازی به‌همراه نرم‌افزارهای ثالث و مولفه‌های ذخیره‌سازی است که توسط بسته مدیریت ابری Intersight cloud management package  سیسکو ارائه می‌شوند. مصرف‌کنندگان با استفاده از واسط‌های برنامه‌نویسی می‌توانند سطح خدمات مورد نظر خود جهت برنامه‌ریزی‌، طراحی و پیاده‌سازی زیرساخت را انتخاب کنند. سیسکو در وب‌سایت رسمی این شرکت نوشته است: «سرویس ابر ترکیبی سیسکو پلاس از اواسط سال 2021 میلادی در اختیار کاربران قرار گرفت و بر مبنای مدل Pay As You Go (در این مدل به میزان استفاده از منابع و سرویس‌ها، هزینه مربوطه را پرداخت می‌کنید؛ در نتیجه اگر در حال استفاده از سرویسی نباشید، هزینه‌ای پرداخت نخواهید کرد) کار می‌کند و ظرف مدت 14 روز پس از پرداخت وجه در دسترس کاربران قرار می‌گیرد. 

Cisco Plus Cloud Service 

دومین سرویس، مبتنی بر مدل سرویس لبه دسترسی ایمن SASE سرنام Secure Access Services Edge  است که با هدف افزایش امنیت زیرساخت‌های ابری و مدیریت بهتر لبه‌های شبکه ارائه شده است. سرویس فوق ترکیبی از راهکارهای SD-WAN سیسکو و نرم‌افزارهای امنیتی ابری Cisco Umbrella است. همچنین، سرویس‌های مترو اترنت (Metro Ethernet)، L2VPN، L3VPN، IPsec، MPLS VPN و SD-WAN همگی در قالب سرویس‌های ارتباطی مجازی مستقل از سخت‌افزار و مجازی‌سازی‌شده در اختیار کاربران قرار می‌گیرند. تمامی تلاش‌ها با هدف دستیابی به بالاترین سطح از انتزاعی کردن شبکه فیزیکی انجام می‌شود. علاوه بر این، برخی از خدمات ارتباطاتی مانند vCPE، فایروال‌ها و Remote Access Gateway نیز قابلیت مجازی‌شدن را دارند. 

NaaSهای ارائه‌شده توسط شرکت‌های دیگر

برخی از ارائه‌دهندگان خدمات شبکه مثل Megaport و PacketFabric  که زیرساخت‌های شبکه مخصوص به خود را دارند، روی ارائه سرویس‌های انعطاف‌پذیر و مقرون‌به‌صرفه NaaS در مقیاس‌های کوچک متمرکز شده‌اند. سرویس‌هایی که خدمات «میان‌اتصالی نرم‌افزارمحور» (Software-Defined Interconnect) را ارائه می‌کنند. مهم‌ترین قابلیتی که چنین سرویس‌هایی ارائه می‌دهند، ساده‌سازی ارتباطات بر مبنای ابرهای عمومی و توانایی برقراری ارتباط سرویس‌ها با خدمات ارائه‌شده توسط شرکت‌های مختلف است. 

در حال حاضر، ارائه‌دهندگان خدمات ابری پیشرو، راه‌حل‌های SD-WAN یا دیگر سرویس‌های NaaS را روی زیرساخت‌های شبکه‌ای ارائه‌دهندگان دیگر ایجاد کرده و در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهند. به‌طور مثال، شرکت Alkira که در زمینه ارائه خدمات ابری به فعالیت اشتغال دارد، سرویس NaaS مجازی خود را بر مبنای زیرساخت‌های دریافتی از ارائه‌دهندگان ابر عمومی عرضه می‌کند. اندرسون می‌گوید: «مصرف‌کنندگان می‌توانند سرویس‌ NaaS را برای یک دوره یک، سه یا پنج ساله اجاره کنند. سازمان‌ها می‌توانند تمام هزینه اشتراک را به‌طور کامل یا به‌شکل ماهانه یا سالانه پرداخت کنند. قیمت‌گذاری تحت تاثیر عواملی از جمله تعداد کاربران‌، میزان فضای استفاده‌شده به فوت مربع و پهنای باند مورد تقاضا، متغیر است.»

NaaS چه کاربردهایی دارد؟

امروزه برخی از شرکت‌ها یا سازمان‌ها از NaaS استفاده می‌کنند، اما آن‌گونه که اندرسون گفته استفاده از NaaS در زیرمجموعه سرویس‌های دسترسی از راه دور به‌عنوان یک جریان اصلی به دنیای رایانش ابری وارد شده است. 

اندرسون در این باره می‌گوید: «شبکه‌ها دیگر محدود به متصل کردن کلاینت‌های یک شبکه محلی به یک‌دیگر نیستند و کاربردهای گسترده‌تری پیدا کرده‌اند. واقعیت این است که دنیایی گسترده از شبکه‌های بین‌ابری و درون ابری در حال شکل‌گیری است. به‌طور مثال‌، سازمان‌ها می‌توانند با استفاده از شبکه‌های خصوصی گسترده (Private WANs) سایت‌های خود را همانند یک مرکز داده خصوصی به سایت‌های دیگر مرتبط کنند و برای برقراری ارتباط سایت‌های خود از سرویس‌های ابری شبیه به سرویس‌های عمومی اینترنت استفاده کنند.

از کاربردهای دیگر NaaS می‌توان به ارائه خدمات به یک شعبه کامل در قالب فروشگاه به‌عنوان سرویس (Store-as-a-Service) همراه با مجموعه‌ای کامل از زیرساخت‌های شبکه، مسیرهای شبکه گسترده، شبکه‌های بی‌سیم و غیره با دریافت هزینه اشتراک ماهانه اشاره کرد. در واقع، ارائه‌دهندگان NaaS با طراحی، خرید، نصب و راه‌اندازی تمامی تجهیزات شبکه، یک زیرساخت کامل را تنها با هزینه اشتراک ماهانه در اختیار مصرف‌کنندگان قرار می‌دهند. این خدمات می‌تواند در حوزه‌های دیگری همچون امنیت و قابلیت همکاری (Collaboration) با هزینه ثابت اشتراک ماهانه در اختیار مصرف‌کنندگان قرار گیرد. 

باتلر در این باره می‌گوید: «به‌طور کلی سازمان‌هایی که از مدل‌های NaaS استفاده می‌کنند استقرار سریع‌تری را تجربه می‌کنند، زیرا از مهارت‌ها و تجربه‌های متخصصان شاغل در شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات NaaS برای تسریع در روند پیاده‌سازی زیرساخت بهره‌مند می‌شوند. شبکه به‌عنوان سرویس امکان دسترسی به فناوری‌های جدید مثل Wi-Fi 6 و شبکه‌های 100 گیگابیت را از طریق دسترسی به جدید‌ترین تجهیزات ارائه می‌کند و این اطمینان را می‌دهد که شبکه بالاترین عملکرد و مقیاس‌پذیری را متناسب با نیازهای کاری کسب‌و‌کارها ارائه خواهد کرد.»

علاوه بر این، شبکه به‌عنوان سرویس چرخه‌های به‌روزرسانی سرویس‌های کاری را به‌دلیل ارتقاء پیوسته سرویس‌ها با کمترین نرخ خاموشی شبکه (Downtime) فراهم کرده و امکان استفاده از تجهیزات جدیدتر و افزایش سطح خدمات تجاری را به‌وجود می‌آورد. رویکردی که در نهایت عملکرد را بهبود می‌بخشد. در نهایت، شبکه به‌عنوان سرویس به سازمان‌ها اجازه می‌دهد زیرساخت‌های از رده خارج و ناکارآمد را کنار بگذارند.

کارشناسان حوزه شبکه معتقد هستند، بهترین کاربرد برای استفاده از سرویس‌های شبکه به‌عنوان سرویس، مکان‌های دور افتاده‌، دفاتر کوچک و موقتی است. همچنین، ارائه سرویس‌های شبکه به‌عنوان سرویس برای ساخت شبکه‌های از راه دور جهت استفاده کاربران خانگی و در حال سفر که نیازمند برنامه‌های کاربردی ایمن و قابل اعتماد برای فعالیت‌های کاری خود هستند، کاملا کاربردی است. 

شبکه به‌عنوان سرویس با چه چالش‌هایی روبه‌رو است؟

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های پیاده‌سازی سرویس‌های شبکه به‌عنوان سرویس، پشتیبانی از یک سیستم امنیتی قدرتمند و یکپارچه است. اندرسون می‌گوید: «بیشتر سازمان‌ها دوست دارند مسئولیت مدیریت و کنترل امنیت اطلاعات و انطباق‌پذیری، مطابق با خط‌مشی‌های خودشان باشد، در حالی‌که هنگام استفاده از سرویس شبکه به‌‌عنوان سرویس، بخشی از فرآیندهای نظارتی و امنیت بر عهده ارائه‌دهنده سرویس NaaS است که می‌تواند یک شکاف امنیتی در معماری امنیت سازمانی به‌وجود آورد». به‌طور مثال، مشتری چگونه می‌تواند فرآیند ارزیابی و نظارت بر ترافیک شبکه را انجام دهد یا از ابزارهای تجزیه‌وتحلیل ترافیک شبکه در تعامل با NetFlow به‌همراه ابزارهای امنیتی برای شناسایی و پیشگیری از نفوذ استفاده کند؟ چه کسی مسئول نشت و سرقت اطلاعات در هنگام حمله‌های سایبری و مقابله با این حمله‌ها و جبران خسارت‌های واردشده به سازمان‌ها است؟ 

کارشناسان علاوه بر مبحث امنیت، توانایی سفارشی‌سازی سرویس‌ها بر اساس نیازهای خاص کاری را به‌عنوان یکی دیگر از چالش‌های مهم پیرامون این سرویس مطرح می‌کنند. اندرسون می‌گوید: «مانند هر سرویس مدیریتی، شرکت‌ها یا سازمان‌ها تمایل به نصب ارزان‌ترین تجهیزات و استفاده از آن‌ها برای مدت زمان مشخصی را دارند. در این‌جا چالش دیگری به‌نام توافقنامه سطح خدمات (SLA) وجود دارد که باید هنگام تنظیم چنین قراردادی به نکات زیر دقت کرد:

• معیارهای کلیدی و الزامات مرتبط با عملکرد موفق سرویس‌ها چیست؟ به بیان دقیق‌تر، پهنای باند برای هر کاربر، افزایش  Up Time، عملکرد برنامه‌ها و غیره به چه صورتی است؟
•  سطح خدمات تضمینی یا زمان Up Time چقدر است؟
•  هر چند وقت یک بار تجهیزات باید با آخرین فناوری‌ها به‌روز شوند؟
•  ارائه‌دهنده سرویس NaaS از چه ابزارهایی برای اندازه‌گیری و مدیریت ظرفیت و عملکرد استفاده می‌کند؟
•  هزینه‌ها و خط‌مشی‌های اضافی مربوط به تغییرات چگونه مدیریت می‌شوند؟ به‌طور مثال‌، اگر مشتری قصد داشته باشد زیرساخت خود را دومرتبه پیکربندی کند و نیاز به اضافه کردن کارکنان بیشتری به مجموعه خود داشته باشد، مدیریت تجهیزات و ظرفیت اضافی چگونه است؟ به‌طور مشابه، اگر معکوس این جریان برقرار باشد چه تمهیداتی باید صورت بگیرد؟ 

سایت نتورک‌ورلد در این خصوص می‌نویسد: «مهاجرت به‌سمت NaaS برای سازمان‌های متوسط تا بزرگ که سرمایه‌گذاری قابل توجهی را  روی زیرساخت‌های امنیتی شبکه از راه دور، شعبات، پردیس‌ها و مراکز داده انجام داده‌اند، دشوار و زمان‌بر است. محیط‌های متشکل از تجهیزات و سرویس‌های متعلق به فروشندگان مختلف شرایط را پیچیده‌تر می‌کنند. از آن‌جایی که NaaS نیازمند سرویس‌های اینترنتی سریع و با کمترین تاخیر است، هرگونه اختلال یا تاخیر در کانال‌های ارتباطی  شبکه گسترده می‌تواند عملکرد شبکه سازمانی را تضعیف یا مختل کند. با توجه به جدید بودن این سرویس، قیمت‌گذاری سرویس‌های NaaS هنوز نامشخص است. از این‌رو، مدیران عامل ممکن است با هزینه‌های عملیاتی بیشتر از بودجه پیش‌بینی‌شده رو‌به‌رو شوند.

چه آینده‌ای پیش‌روی شبکه به‌عنوان سرویس است؟ 

هرچه سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگی به‌سمت خدمات ابری حرکت کنند، نرخ پذیرش و محبوبیت NaaS افزایش خواهد یافت. از طرفی تمایل شرکت‌های بزرگ فعال در صنعت شبکه و تجهیزات شبکه مثل سیسکو به ساخت راه‌حل‌ها و مدل‌های شبکه‌ای موثر و کارآمدتر در محیط‌های  ابری باعث خواهد شد NaaS نقش تاثیرگذاری در حوزه فناوری اطلاعات ایفا کند. 

گیل در این باره می‌گوید: «شبکه‌‌ها باید به‌سمت مجازی شدن و خودکارسازی حرکت کنند تا عملیات در محیط‌های ابری با سرعت بیشتری انجام شود. با این‌حال، سوال بزرگی که مطرح می‌شود این است که کدام سرویس‌ها و مدل‌های تجاری همگام با این تغییرات گسترده، شریان حیاتی فناوری را به‌دست خواهند گرفت؟ با استقرار بیشتر برنامه‌های کاربردی در محیط‌های خصوصی ابری‌، شکی نیست که سرویس‌های NaaS ارائه‌شده روی ابرهای خصوصی در گروه مهم‌ترین سرویس‌های آینده قرار خواهند گرفت». 

همچنین، با ورود NaaS به دنیای فناوری اطلاعات، استفاده از چند ابر عمومی ساده‌تر خواهد شد و سازمان‌ها مجبور نخواهند بود برای بهره‌مندی از مزایای محیط‌های چند ابری، طیف گسترده‌ای از متخصصان را استخدام کنند. 

اندرسون می‌گوید: «با افزایش برنامه‌های کاربردی مبتنی بر معماری Cloud/SaaS ، الگوهای ترافیکی شبکه تغییرات قابل توجهی خواهند داشت. ما در گذشته شبکه‌های پردیس را با تجمیع لایه‌ها در لایه مرکزی (Core) پیاده‌سازی کرده‌ایم و بارهای کاری و برنامه‌های کاربردی خود را روی مرکز داده خصوصی مبتنی بر این معماری اجرا کرده‌ایم. با این‌حال، آیا در آینده با انتقال بیشتر ترافیک‌ها به‌سمت محیط‌های ابری و سرویس‌های SaaS دیگر نیازی به شبکه‌های Core خواهیم داشت؟ به عقیده من، سازمان‌ها در آینده تنها نیازمند مراکز Hot Spot هستند که دسترسی سریع و پایدار به اینترنت را ارائه می‌دهند. رویارویی با چالش‌های امنیتی، نقطه عطف این سرویس‌ها در آینده خواهد بود. امروزه مسئله تامین امنیت شبکه‌ها به چالش جدی کارشناسان سایبری تبدیل شده است. اگر سازمانی در نظر داشته باشد زیرساخت شبکه‌ خود را بر مبنای سرویس NaaS پیاده‌سازی کند، باید مسئله میزان کنترل و دید شبکه‌ای (Visibility) را به‌دقت مورد بررسی قرار دهد و در نتیجه به تیم SecOps نیاز خواهد داشت. به همین دلیل‌، فکر می‌کنم در آینده شاهد ایده‌های ترکیبی مثل NaaS/Security-aaS خواهیم بود. به‌طور مثال، می‌توان در این زمینه به استفاده از مدل SASE اشاره کرد. با این‌حال، اعتماد به ارائه‌دهندگان سرویس‌های ابری برای تامین امنیت مورد نیاز سازمان‌ها، یکی از چالش‌های اساسی آینده به‌ویژه برای سازمان‌های بزرگ و درگیر با قوانین و الزامات نظارتی مثل

HIPAA ،PCI ،NERC/FERC خواهد بود.»