محتوا در قالب سرویس، رویکردی نوظهور در فناوری سیستم مدیریت محتوا

این مطلب یکی از مقالات پرونده ویژه «سامانه‌های مدیریت محتوا» شماره 199 ماهنامه شبکه است. علاقه‌مندان می‌توانند کل این پرونده ویژه را از روی سایت شبکه دانلود کنند.

محتوا به‌عنوان یک سرویس چیست؟ 

محتوا به‌عنوان یک سرویس (یا به‌اختصار CaaS) یک اصطلاح مشخص و تعریف شده نیست و طی 5 تا 10 سال پیشرفت داشته است. به‌عنوان یک مفهوم تکامل‌یافته می‎توان آن را این ‎گونه شرح داد، این اصطلاح به کاربردی اشاره دارد که در آن محتوا (مثل هر محتوایی كه در وب موجود است) تولید می‎شود و از همان مکان نیز مورد استفاده قرار خواهد گرفت و می‎تواند توسط طیف وسیعی از کاربردهای مختلف از جمله وب‎سایت‎ها، اپلیکیشن‎های موبایل، کیوسک‎ها و دستگاه‎های متصل به‌هم (مثل اینترنت اشیا) مصرف شود. مفهوم محتوا به‌عنوان سرویس ذاتاً تفکیک شده است و مرز مشخصی بین افرادی که این محتوا را ایجاد می‎کنند، افرادی که این محتوا را ارائه می‎کنند و افرادی که از این محتوا استفاده می‎کنند ترسیم شده است. این حرف به این معنا است که محتوا از طریق یک سرویس وب و توسط یک API در اینترنت موجود است. در خالص‎ترین شکل آن، می‎توانیم محتوا به‌عنوان سرویس را نه‌تنها امکان دسترسی به محتوا بدانیم، بلکه همه مواردی که به ارائه آن می‎پردازد از قبیل اینکه آیا کاربر حق دسترسی به این محتوا را دارد یا خیر و آیا کاربر هزینه استفاده از این محتوا را پرداخت کرده است یا خیر نیز بخشی از این مجموعه به حساب آوریم.

مطلب پیشنهادی

پرونده ویژه «سامانه‌های مدیریت محتوا» منتشر شد

Headless CMS چیست؟ 

Headless یا بدون سر به چه معنا است؟ آیا سطح رویی یا همان کلاینت به‌عنوان سر در نظر گرفته شده است و بخش زیرین یا همان فرآیند انجام گرفته در سرور به باقی بدن اشاره دارد؟ باید گفت چنین تشبیهی کاملاً گویا و قابل درک است.
به طور خاص، Headless CMS یک سیستم مدیریت محتوا است که به‌جای ارائه محتوا از طریق صفحات، صرفاً روی کارهای انجام گرفته در سطح زیرین تمرکز دارد. تأمین ابزاری برای سازندگان محتوا تا بتوانند چرخه کاری خود را به نقطه‎ای برسانند که برای استفاده در یک محتوا به‌عنوان سرویس آماده باشد. این در واقع همان CMS رایج است که از لایه تحویل وب‎سایت خود قطع شده است. در این روش نه از سیستم قالب‌بندی خبری است، نه HTML ارسال می‎شود و نه مدیریتی در ساختار و سبک سایت وجود دارد. یک Headless CMS روی پشتیبانی از کاربران با وظایف زیر تمرکز دارد:
• مدل‌سازی محتوا 
• ساخت و نوشتن محتوا 
• تسهیل گردش کار و همکاری پیرامون مسائل حاشیه‎ای محتوا (شامل ترجمه‎ها)
• سازماندهی محتوا در مخزن (معنایی، مجموعه‎ها و طبقه‌بندی‎ها)

محتوا به‌عنوان یک سرویس عمداً در چگونگی نحوه ارائه محتوا چه در سطح رویی و چه سطح زیرین دخالتی ندارد. (شکل 1)

شکل 1

تاکنون Headless CMS جدیدی مثل Prismic و Contentful پدیدار شده‎اند. (شکل 2) اما کسانی که قبلاً در محیط‎های CMS سنتی مشغول فعالیت بوده‎اند نیز شروع به استفاده از این نوع سیستم کرده‎اند.
eZ Platform محصولی از eZ Enterprise است که عمدتاً شامل یک مخزن و یک رابط کاربری برای مدیریت این مخزن است و از آنجا که این سکو قابل جداسازی است، می‎توان از آن به‌عنوان یک Headless CMS استفاده کرد. به‌عنوان یک مزیت، این نوع سکوی محتوا می‎تواند با ابزارهای قدرتمند ویژه ویراستاران حرفه‎ای‎تر شود.

شکل 2

Decoupled CMS چیست؟ 

این سومین اصطلاح جدید بعد از Content as a Service و Headless CMS است. این بار هم نمی‎توان اصطلاح Decoupled را به طور کامل تفسیر کرد و می‎توان آن را در دو سطح تعریف کرد.
ابتدا، این اصطلاح به جداسازی فرآیند ساخت محتوا از ارائه آن اشاره دارد. جداسازی ارتباط نزدیکی با استراتژی محتوا دارد و به شما این امکان را می‎دهد که سازمان و سیستم‎های خود را پیرامون عملکردهای مختلف سازماندهی کنید. ضوابط ساخت محتوا با ضوابط ارائه آن متفاوت است. شما می‎توانید این کار را با استفاده از یک Headless CMS یا CMS سنتی
انجام دهید، اما تنها یکی از آن‌ها است که می‎تواند یک جداسازی کامل بین محتوا و عرضه و نمایش آن را ارائه کند. 
دومین راه برای نگاه کردن به مفهوم Decoupled ما را بیشتر به معماری نرم‌افزاری هدایت می‎کند. به این معنا که Decoupled به تفکیک و جداسازی اجزای مختلف یک راهکار نرم‌افزاری از چشم‌انداز نرم‌افزار می‎پردازد. این همان مفاهیم معماری نرم‌افزاری میکروسرویس‎ها است که در حال حاضر در دنیای نرم‌افزار بسیار محبوب شده است. این نشان‌دهنده آن است که راهکار مدیریت محتوای شما درنهایت به سرهم کردن تعداد زیادی اجزای اختصاصی جداگانه ختم می‎شود. یک سطح از جداسازی که هر دو جنبه پردازش محتوا و معماری نرم‌افزاری را در بر می‎گیرد. سه عنصر نوشتن، ذخیره و ارائه را در نظر بگیرید. (شکل 3)

شکل 3

صرف نظر از اینکه شما چگونه مفهوم Decoupled CMS را درک می‎کنید، این اصطلاح می‎تواند گمراه‌کننده باشد. اینکه Decoupled CMS آیا به سطح رویی، سطح زیرین یا هر دو مربوط می‎شود هنوز به طور مشخص قابل تفکیک نیست. 
در یک راهکار جداسازی باید اطمینان حاصل کنید می‎توانید به محتوا دسترسی داشته باشید و آن را از طریق هر اپلیکیشن یا فناوری ارائه کنید. باید مطمئن باشید درنهایت می‎توانید از ابزار مورد نظر برای تغذیه محتوا استفاده کنید و مخازن نگهداری محتوا باید بتوانند مستقیم به  API متصل شوند و به همان اندازه نوشتن محتوا، امکان خوانده شدن آن را نیز فراهم کنند.

مخزن، سنگ بنای یک مدیریت محتوای ایده‌آل 

مسلماً عامل اصلی و تعیین‌کننده یک مدیریت محتوای ایده‌آل مخزن و محل نگهداری محتوایی است که شما استفاده می‎کنید. سیستم مدیریت محتوای شما اگر تنها قادر به ارائه اطلاعات کوتاه و پراکنده بدون یک منبع نگهداری قدرتمند و سازمان‌یافته باشد، دیگر امکان استفاده از Headless CMS وجود نخواهد داشت و در صورتی که سبک‎ها و قالب‎های ارائه محتوا در خود محتوا ذخیره شده باشد، مفهومی‎ به‌نام Decoupled معنا نخواهد داشت. برای مدیریت مؤثر محتوا مخزن شما باید بتواند:

  • هر نوع داده متناسب با معماری اطلاعات را ذخيره کرده و این توانایی را داشته باشد که مدل محتوای ساخته شده توسط شما را اصلاح کند.
  • از لحاظ معنایی روابط یا مجموعه‎هایی ایجاد کند تا امکان جست‌وجو و دسترسی به محتوا از روش‎های مختلف امکان‎پذیر باشد.
  • بتواند محتوای شما را به روش‎ها و فرمت‎های مختلف از قبیل XML و Json بنویسد و بخواند.
  • امکان فراهم کردن گردش کار انعطاف‌پذیر برای فرآیندهای مختلف مانند بررسی، تأیید و غربال کردن محتوا را داشته باشد.

انتخاب روش مناسب 

وقتی صحبت از مدیریت محتوا باشد، هیچ‌چیز مشابه و از قبل آماده‌‌‎ای وجود ندارد و نیازهای متفاوت هر سازمانی باید جداگانه بررسی و تأمین شود. به همین دلیل است که سیستم‎های مدیریت محتوا با سایر حوزه‎ها از قبیل اتوماسیون تجاری یا CRM که اغلب نیاز به پیکربندی دارند و نیازهای سفارشی‌سازی در آن‌ها در سطوح کمتری است بسیار متفاوت هستند.
در حالت کلی، می‎توان گفت استفاده از راهکارهای Headless و Decoupled با ماهیت محتوا به‌عنوان سرویس برای خیلی از موارد کاربری روشی ایده‌آل است. برای مثال، سازمان‎های رسانه‎ای و خبری تا حد زیادی از منافع یک Headless CMS در زمینه فراهم کردن امکان دسترسی به محتوای خود در سکو‎های مختلف از طریق API بهره‎مند خواهند شد.
همچنین، انتخاب این راهکار برای شرکت‎هایی که می‎خواهند یک لایه کاربری بسیار خاص داشته باشند روش بسیار خوبی است. در این شرایط، سیستم قالب CMS سنتی ممکن است محدودیت‎های زیادی داشته باشد. راهکار Decoupled این امکان را برای توسعه‌دهندگان فراهم می‎کند تا به‌سادگی محتوا را از طریق API با وب (مثل Json یا XML از طریق ارتباطات RESTful) یکپارچه و از این طریق هر نوع لایه کاربری مورد نیاز را فراهم کنند. اگر محصول دیجیتال شما بیشتر مبتنی بر اپلیکیشن‎های موبایل است و یا اگر نمایش محتوای شما روی دستگاه‎های خیلی خاص مثل نمایشگرهای دیجیتال فرودگاه‎ها و موزه‎ها انجام می‎شود، رویکرد Decoupled یک انتخاب خوب برای شما است، زیرا شما را قادر می‎سازد به بهترین شکل ممکن از نمایشگرهای مختلف استفاده کنید.

یک CMS مدرن، انعطاف‌پذیر و قابل جداسازی 

امروزه اغلب شرکت‎های بزرگ به‌ویژه آن‌ها که مخاطبان بین‌المللی دارند و از منابع دیجیتال بهره می‎برند، باید محیط دیجیتال خود را روی یک سکوی فناوری قابل انعطاف، مقیاس‌پذیر و جداشدنی نگه دارند. با یک CMS مدرن مبتنی بر معماری Decoupled سازمان‎ها این آزادی عمل را دارند که یکی از سیستم‎های مدیریت محتوای سنتی یا Headless (یا بر اساس نوع پروژه ترکیبی از هر دو) را انتخاب کنند. از آن مهم‎تر این‌که این نوع سیستم‎ها با نیازهای تجاری سازمان‎ها سازگار می‎شوند، به همین دلیل با فناوری‎های محدود که مانع برنامه‌ریزی نوآوری می‎شوند درگیر نخواهند شد. (شکل 4)

شکل 4

نتیجه‌گیری 

نظم بخشیدن به مدیریت محتوا در حال تکامل است و این کار بر اساس نیاز به ساخت محیط‎های دیجیتال پویا و انعطاف‌پذیر و سازگار با سکو‎های مختلف انجام می‎شود که بیش از گذشته قابل شخصی‌سازی هستند. کاربران با سکوها و برندهای زیادی سر و کار دارند و API به یک ضرورت تبدیل شده است. به همین دلیل است که تغییر جهت به‌سمت رویکردهای Headless در مدیریت محتوا بیش از گذشته احساس می‎شود.
رویکردهای جدید در فناوری می‎تواند دیدگاه شما نسبت به این‌که چه چیزی برای کسب و کار شما بهتر است را دچار تردید کند. بسیار مهم است ابتدا نیازهای خود را به‌صورت دقیق شناسایی و برای راهکار آن تحقیق کنید.
در اینجا مواردی را که قبل از انتخاب یک Headless CMS باید در نظر داشته باشید، بررسی خواهیم کرد:
• ارزش کسب و کار در یک رویکرد Decoupled را بررسی کنید. منطق سازمان شما چیست؟
• هزینه‎های اصلاح و نگهداری لایه‎های کاربری در برابر اجرای یک راهکار مدیریت محتوای وب سنتی را تجزیه و تحلیل کنید و ببینید کدام برای شما به‌صرفه‎تر است.
• به فراتر از پروژه وب فعلی خود بیاندیشید و مجموعه کامل ویژگی‎های دیجیتالی خود را ارزیابی کنید. آیا استفاده از یک فناوری واحد برای مقاصد دیجیتال شما به‌نفع سازمان شما است؟ استفاده از کدام فناوری در بلندمدت از تجارت دیجیتال شما پشتیبانی و نگهداری می‎کند؟
علاوه بر این، اهمیت یک معماری اطلاعات شفاف و یک CMS که به شما امکان می‎دهد مدل محتوای خود را سفارشی کنید را فراموش نکنید. قبل از درگیر شدن با اصطلاحات فنی درباره موضوعات شخصی‌سازی، درخصوص معماری اطلاعات و استراتژی‎های محتوا برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کنید.