چگونه وقتی استرس داریم آرامش خود را حفظ کنیم؟

هنگامی که وسیله‌ای در خانه را گم می‌کنیم، گوشه و کنار را جست‌وجو می‌کنیم تا بتوانیم شی گم شده را پیدا کنیم، این نمونه‌ای از بدیهیات است که پیچیدگی خاصی ندارد، اما این فرایند به‌ظاهر ساده بر مبنای یک فعالیت بسیار ظریف در مغز انسان انجام می‌شود که مبتنی بر حافظه فضایی است. ساختاری در مغز به‌نام هیپوکامپ وجود دارد که روند رشد و تکامل آن ده‌ها هزارساله به‌طول انجامیده تا ما بتوانیم مکان‌ها و چیزهای مهم را ردیابی و شناسایی کنیم. به‌طور مثال، بهترین مکان ماهیگیری کجا است، محل درختان میوه کجا هستند، چه مکان‌هایی خطرناک هستند یا بهترین مکان برای ساخت خانه کجات است. هیپوکامپ، بخشی از مغز است که عمدتا برای مباحث یا موضوعاتی که حالت سکون دارند عملکرد بسیار خوبی دارد، اما در ارتباط با اجسام یا مباحثی که ماهیت متغیر دارند، خیلی خوب نیست، به همین دلیل است که کلید ماشین، عینک مطالعه یا وسیله‌ای که دائما جابه‌جا می‌کنیم را فراموش می‌کنیم. اگر محلی را تعیین و نسبت به آن دقیق باشید، وسایل‌تان همیشه در آن مکان خواهد بود و دیگر از جمله کلیشه‌ای فراموش کردم کجا گذاشته‌ام نجات پیدا می‌کنید.

مواردی که به آن اشاره کردیم، در گروه بدیهیات قرار می‌گیرند. هنگامی که که مضطرب هستید مغز کورتیزول آزاد می‌کند. کورتیزول سمی هست که باعث تشویش افکار میشه و یکی از اصلی‌ترین عواملی است که برای بررسی پروژه‌های شکست خورده باید به سراغ آن بروید. به بیان دقیق‌تر، باید بدانید هنگامی که استرس دارید، عملکرد خوبی را ندارید و بهتر است اصرار به اتمام کاری نداشته باشید.

پر اضطراب‌ترین حالت زمانی هست که شما گفته می‌شود باید تصمیمی مرتبط با یک مشکل جدی درمان‌تان بگیرید. در مقاطعی از زندگی، همه ما در چنین شرایطی قرار خواهیم گرفت، زمانی که باید تصمیم بسیار مهمی بگیریم تصمیمی درباره آینده درمان خودمان یا یکی از عزیزان‌مان تا در تصمیم‌گیری به آن‌ها کمک کنیم. به‌طور معمول، در ارتباط با مشکلات این چنینی بسیاری از مردم به موارد مختلفی فکر می‌کنند. شرایط پزشکی به چه صورتی است، به لحاظ مالی و اجتماعی باید به چه نکاتی دقت شود. به‌طور کلی برای هر نوع تصمیمی که قصد اتخاذ آن‌را دارید، باید ارزیابی منطقی درستی در ارتباط با حقایق داشته باشید.

به‌طور مثال، فرض کنید به دکتر رفتید و به شما می گوید: «من نتیجه آزمایش‌ها رو دیدم، کلسترولت کمی بالا است. شما می‌دانید کلسترول بالا باعث می‌شود احتمال بیماری‌های قلبی-عروقی بیشتر می‌کند. بنابراین به این موضوع فکر می‌کنید که کلسترول بالا داشتن خیلی اتفاق خوبی نیست و بعد دکتر می‌گوید: «به نظرم بهتر است استاتین مصرف کنی تا کلسترولت پایین بیاید.» استاتین در دنیای امروز جزو پرتجویز ترین داروها هستند، شاید افرادی رو هم بشناسید که این دارو را مصرف می‌کنند. با این توصیف با خود می‌گویید بهتر است من هم استاتین مصرف کنم، اما در این لحظه باید سوالی بپرسید. باید آماری از دکتر درخواست کنید که بیشتر دکترها دوست ندارند دربارش صحبت کنند و شرکت‌های تولیدکننده دارو کمتر دوست دارند درباره آن صحبت شود. چه تعداد افراد با این دارو تحت درمان قرار گرفته‌اند و نتیجه به دست آمده چه بوده است، عوارض جانبی دارو چیست؟

موردی که به آن اشاره کردیم، یک مثال ساده در ارتباط با تصمیمات سخت و پرسش‌های مهمی است که باید در ارتباط با تصمیمات سخت مطرح کنیم. بنابراین اگر در زندگی پیشاپیش سوالاتی مطرح کنید این فرصت را پیدا می‌کند که چند مرحله جلوتر از مکانی باشید که قصد رسیدن به آن‌را دارید. از مهم‌ترین تصمیمات زندگی که همگی به آن فکر می‌کنیم این است که چگونه کیفیت زندگی خود را بهبود ببخشیم؟ واقعیت این است که بیشتر ما در اغلب أوقات زندگی حق انتخاب داریم. به یاد داشته باشید که مغز ما در شرایط پراسترس کورتیزول ترشح می‌کند و یکی از اتفاقاتی که در لحظات مهم می‌افتد این است که بسیاری از بخش‌های سیستم بدن از کار می افتد و البته دلایل تکاملی پشت این موضوع هست. وقتی در مقابل خطر قرار می گیرید به فعالیت سیستم گوارش یا حتی دستگاه ایمنی بدن نیازی ندارید، زیرا اگر جسم شما انرژیش را صرف این موارد کند و شما با سرعت کافی عکس‌العمل نشان ندهید، ممکن است قربانی شوید و دیگر هیچ موضوعی اهمیت نداشته باشد. متاسفانه، یکی از چیزهایی که در زمان‌های پراسترس از دست می دهیم تفکر عقلانی و منطقی است. همان‌گونه که دنی کاهنمن و همکارانش نشان داده‌اند. ما باید خودمان را در پیشاپیش فکر کردن درباره این موضوعات ورزیده کنیم. فکر می‌کنم نکته مهم در اینجا پذیرفتن این موضوع است که همه ما مرتکب اشتباه می‌شویم و همه ما هر از چندی خطا می‌کنیم. نکته این است که پیشاپیش به این شکست‌ها هم فکر کنیم تا به نحوی عمل کنیم که آسیب را به حداقل برسانیم یا اصلا از رویدادن اتفاقات بد به‌طور کلی پیشگیری کنیم.

کلام آخر

قابلیت کنترل احساسات و حفظ آرامش هنگامی که تحت استرس قرار داریم، به‌طور مستقیم به عملکردمان ارتباط پیدا می‌کند. در طی آزمایشی که وب‌سایت TalentSmart روی بیش از یک میلیون داوطلب انجام داد، مشخص شد ۹۰ درصد افرادی که عملکرد خوبی در محیط کار دارند، مهارت زیادی دارند تا احساسات خود را در شرایط استرس‌زا و مواجهه با نظرات مخالف کنترل کنند و همین مسئله به آن‌ها کمک می‌کند که خونسردی خود را حفظ کنند. هیچ انسانی دوست ندارد اشتباه کند، ولی فرقی ندارد اشتباهی که مرتکب شده‌اید چقدر بزرگ است، تسلیم ترس و وحشت شدن، مشکلی را حل نمی‌کند. تسلیم شدن به افکار ناراحت‌کننده و مصیبت‌بار قابلیت تصمیم‌گیری را تضعیف می‌کند و مانع حرکت رو به‌ جلو می‌شود. به جای این‌کار سعی کنید از راه‌حل‌های موجود برای آرام کردن خود استفاده کنید تا بتوانید موقعیت را به درستی ارزیابی کنید. برنامه‌ریزی داشته باشید، مسئولیت‌پذیر باشید و دست به کار شوید تا هرچه زودتر شرایط را مطلوب کنید و وضعیت‌های سخت را پشت ‌سر بگذارید.