دیفای (DeFi) یا همان امور مالی غیرمتمرکز چیست؟

دیفای چیست؟

امور مالی غیرمتمرکز (Decentralized Finance) به مجموعه‌ای از برنامه‌های کاربردی اشاره دارد که می‌توانند امور مالی مهمی مثل دریافت وام و معاملات مالی را به شکل غیرمتمرکز و بدون نیاز به واسطه انجام ‌دهند. به‌عبارت دیگر، دیفای یک پروژه نیست، بلکه یک اکوسیستم از صدها پروژه گوناگون است که همه آنها خدمات مالی غیرمتمرکز ارائه می‌دهند. یکی از وعده‌های بزرگ ارزهای دیجیتال این ست که پول و پرداخت‌ها برای همه مردم از مکان آن‌ها در هر نقطه از جهان انجام شود. دیفای و جنبش مالی آزاد (Open Finance Movement) پیشگام این وعده هستند. به‌طوری که پس‌انداز، وام، معامله‌گری، بیمه و ... برای هر فردی در جهان تنها با یک تلفن هوشمند و یک خط اینترنت در دسترس خواهد بود. برای تحقق رویکرد فوق به به بستر قراردادهای هوشمند زنجیره بلوکی مثل اتریوم نیاز است. قراردادهای هوشمند برنامه‌هایی هستند که روی بستر زنجیره بلوکی کار می‌کنند و می‌توانند به‌شکل خودکار زمانی‌که شرایط خاصی فراهم شد، اجرا شوند. این قراردادهای هوشمند به توسعه‌دهند‌گان اجازه می‌دهد تا قابلیت‌های بسیار پیچیده‌تر از ارسال و دریافت رمزارز را ایجاد کنند. این‌ها همان برنامه‌هایی هستند که به آن‌ها برنامه‌ غیر متمرکز یا دَپ (DApp) گفته می‌شود. بیش از چند قرن است که بانک‌ها و سازمان‌های متمرکز بر دنیای مالی تسلط دارند. امروزه اگر بخواهید وام بگیرید، خریدوفروش کنید یا اقساط و مالیات خود را پرداخت کنید، مجبور هستید به بانک، دولت یا دیگر سازمان‌های متمرکز مراجعه کنید، زیرا اطمینان می‌کنید که آن‌ها از همه چیز به درستی کنترل می‌کنند و قابل اعتماد هستند. مردم جهان به بانک‌ها اعتماد می‌کنند با این فرض که امانتدارِ درست‌کارِ پول‌هایشان هستند، علاوه بر این هر لحظه به شرکت‌های واسطه اعتماد می‌کنند با این امید که خدمات مالی بدون نقص دریافت کنند. می‌توان د‌پ را برنامه کاربردی توصیف کرد که بر مبنای فناوری غیر متمرکز پدید آمده است. این برنامه توسط یک نهاد یا شرکت منفرد و متمرکز کنترل نمی‌شود

DeFi چه مزیت‌های شاخصی دارد؟

سیستم مالی سنتی فعلی، نیازمند وجود نهادهای متمرکز مانند بانک است. اما پلتفرم‌های حوزه دیفای به چنین واسطه‌هایی نیاز ندارند. این پلتفرم‌ها، کد‌های کامپیوتری هستند که هرگونه اختلاف احتمالی را حل و فصل کرده و کنترل و نظارت بر دارایی را برای کاربران خود به ارمغان می‌آورند. این امر باعث می‌شود هزینه‌ها و کارمزدهای استفاده از سرویس‌های مالی کاهش یابد و ایجاد یک سیستم مالی بدون اصطکاک را ممکن سازد.

در صرافی‌های غیرمتمرکز که روی زنجیره بلوکی کار می‌کنند، معامله‌گران می‌توانند دارایی‌های دیجیتال را بدون واسطه و به‌شکل مستقیم خریدوفروش کنند. این معاملات از کیف پول شخصی کاربران انجام می‌شود.

برنامه‌های کاربردی دیفای همانند قطعات بازی لگو می‌توانند از ترکیب سایر محصولات دیفای ساخته یا تشکیل شوند. به طور مثال استیبل‌کوین‌ها، مبادله‌های غیر متمرکز و بازارهای قابل پیش‌بینی می‌توانند برای ساخت محصولاتی کاملا جدید با هم ترکیب شوند.

با توجه به این نکته که دیفای بر بستر زنجیره‌بلوکی پیاده‌سازی می‌شود، مسائل و ریسک‌های امنیتی آن‌را تهدید نمی‌کنند. تمام داده‌های مربوط به این اکوسیستم روی زنجیره بلوکی ثبت می‌شود و برای سایر گره‌های شبکه ارسال می‌شوند. بنابراین، دستکاری یا غیر فعال شدن سرویس‌های این اکوسیستم بی معنا است.

پروتکل‌های وام‌دهی غیرمتمرکز یکی از محبوب‌ترین برنامه‌های کاربردی اکوسیستم دیفای هستند. وام‌دهی و دریافت وام به‌صورت آزاد و غیرمتمرکز مزیت‌های زیادی نسبت به سیستم اعتباری سنتی دارد. ازجمله ویژگی‌های جالب پلتفرم‌های وام‌دهی مبتنی بر بلاک چین می‌توان به پرداخت فوری، امکان وثیقه‌گذاری با دارایی‌های دیجیتال و نیاز نداشتن به چک‌های اعتباری اشاره کرد.

صرافی‌های غیرمتمرکز در آینده حوزه معاملات مالی نقش انکارناپذیری خواهند داشت و این صرافی‌ها خود شامل دیفای می‌شوند.

سهولت دسترسی افراد در هر نقطه از جهان بدون محدودیت یکی دیگر از مزیت‌های دیفای است. با توجه به این‌که سیستم مالی سنتی فعلی، متکی به واسطه‌هایی است که از این طریق کسب سود می‌کنند، به‌طور معمول خدمات مهم آن‌ها به سختی در دسترس افراد کم درآمد قرار دارد. اما در مقابل، دیفای با کاهش هزینه‌ها، سودآوری افراد در معامله‌گری را بیشتر می‌کند و دست واسطه‌ها را نیز کوتاه می‌کند. به همین دلیل، طیف گسترده‌ای از مردم به راحتی می‌توانند از خدمات این حوزه استفاده کنند.

با توجه به اینکه برنامه‌های DeFi طبق تعریف، برنامه‌های مالی هستند، خدمات بانکی پولی یکی از کاربردهای بدیهی این برنامه‌ها است. این خدمات می‌تواند شامل صدور استیبل کوین‌ها (ارزهای دیجیتال باثبات)، رهن و بیمه‌نامه باشد.

بدون نیاز به دریافت مجوز برای ساخت یا مشارکت در برنامه‌های دیفای، همه می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند. برخلاف امور مالی امروزه، نگهبان یا حساب با فرم‌‌های طولانی وجود ندارد. کاربران به‌صورت مستقیم با قراردادهای هوشمند از طریق کیف‌پول رمزارزشان (والت کریپتو) در ارتباط هستند.

کد برای نظارت همگان به شکل شفاف روی زنجیره بلوکی در‌ دسترس است. این کار نوع دیگری از اطمینان استفاده‌کنندگان را ایجاد می‌کند؛ زیرا هر فردی فرصت درک عملکرد قرارداد یا یافتن مشکلات را دارد. علاوه بر این، تمامی فعالیت‌‌های تراکنش برای مشاهده در دسترس عموم است. این امر سؤالاتی در مورد حریم خصوصی ایجاد می‌کند؛ اما تراکنش‌ها به‌صورت پیش‌فرض دارای نام مستعار هستند؛ یعنی به‌طور مستقیم با هویت واقعی فرد در ارتباط نیستند.

سیستم أمور مالی غیر متمرکز چه تفاوتی با با امور مالی سنتی دارد؟

از مهم‌ترین تفاوت‌های دیفای با سیستم امور مالی سنتی به موارد زیر باید اشاره کرد:

بر عکس امور مالی سنتی که دارایی توسط شرکت یا موسسه مورد نظر نگه‌داری می‌شود، در دیفای دارایی توسط خود فرد نگه‌داری می‌شود.

در دیفای فرد خودش تعیین می‌کند پول در کجا و چگونه مصرف شود، اما در امور مالی سنتی باید به شرکت‌های خصوصی اعتماد کنید و خوش‌بین باشید که موسسات مالی خصوصی قابل اعتماد باشند.

پرداخت‌های امورمالی سنتی به دلیل فرآیندهای دستی تاخیر دارند، اما در دیفای نقل و انتقال وجوه در عرض چند دقیقه انجام می‌شوند.

تمامی فعالیت‌های مالی در دیفای با نام مستعار و بدون افشای هویت فرد انجام می‌شود، در حالی که در امور مالی سنتی فعالیت‌های مالی با ثبت هویت و اطلاعات فرد انجام می‌شوند.

در امور مالی سنتی به دلیل آن‌که کارها توسط عامل انسانی انجام می‌شوند، کارمندان نیاز به استراحت و تعطیلات دارند و به همان شکل اقتصاد نیز تعطیل می‌شوند، اما در دیفای بازار‌ها همیشه باز هستند.

دیفای برای همه افراد در هر لحظه قابل استفاده و در دسترس است، اما برای استفاده از خدمات امور مالی سنتی باید از قبل اقدام کنید.

در دیفای امور مالی غیرمتمرکز کاملاً شفاف است و هر فردی می‌تواند به داده‌ها و اطلاعات مربوط به محصولات و خدمات نگاه کند و نحوه کار سیستم را ارزیابی کند، اما مؤسسات مالی مانند شبیه به صندوق رمزدار هستند و شما نمی‌‌توانید سابقه وام آن‌ها، سوابق دارایی‌‌های مدیریت شده و غیره را بررسی کنید.

نکته‌ای که باید به آن دقت کنید این است که در حال ‌حاضر، استفاده از حوزه دیفای کمی برای کاربران تازه‌کار پیچیده است و برنامه‌های فعلی هنوز آن‌طور که باید رابط کاربری خوبی ندارند. برای یک کاربر عادی حریم‌خصوصی و عدم‌تمرکز اولویت اول نیست. آسان‌بودن کار با این حوزه می‌تواند انگیزه‌‌ای باشد برای کاربران تا سیستم‌های متمرکز را رها کنند، اما بدون یک رابط کاربری مناسب و دسترسی آسان، برنامه‌های غیرمتمرکز ازنظر تعداد کاربر نمی‌توانند حرفی برای گفتن داشته باشند. توسعه نرم‌افزارهای موبایل برای برنامه‌های حوزه دیفای مهم‌ترین مسئله‌ای است که درباره تجربه کاربری باید به آن توجه شود.

دیفای چگونه کار می‌کند؟

دیفای برای ارائه خدماتی که نیازی به واسطه‌‌ها ندارند از ارزهای دیجیتال و قراردادهای هوشمند استفاده می‌‌کنند. امروزه مؤسسات مالی به عنوان تضمین دهنده معاملات عمل می‌‌کنند که قدرت آن‌ها را زیاد می‌کنند، زیرا پول شما از طریق آن‌ها جریان می‌‌یابد. در دیفای، یک قرارداد هوشمند جایگزین مؤسسه مالی در معامله می‌شود. این قرارداد هوشمند نوعی حساب اتریوم است که توانایی نگه‌داری وجوه را در خود دارد و تحت شرایطی خاص می‌‌تواند آن‌ها را ارسال یا باز پرداخت کند. پس از نوشتن قرارداد هوشمند هیچرکس نمی‌‌تواند آن‌را تغییر دهد یا ویرایش کند و این قرارداد همیشه طبق برنامه و بدون هیچ گونه تداخلی در اجرا است. قراردادهای هوشمند قابلیت حسابرسی و بازرسی دارند. در نتیجه قراردادهای بد اغلب به سرعت مورد بررسی قرار می‌‌گیرند و موفق به اجرا نمی‌شوند. به همین علت لازم است افراد بیشتری که توانایی خواندن کد ها را دارند به این زیرساخت ملحق شوند تا امنیت شبکه افزایش پیدا کند. یک جامعه متن باز به کنترل توسعه‌دهندگان کمک زیادی می‌‌کند، اما با ساده‌تر شدن خواندن قراردادهای هوشمند و توسعه روش‌های دیگر برای اثبات قابلیت اطمینان کد، این نیاز به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند.

کلام آخر

دیفای درحال‌حاضر یکی از سریع‌ترین بخش‌های حوزه رمزارز است. ناظران صنعت، کشش را با معیاری جدید اندازه می‌گیرند: مقدار اتریومی که در دیفای قفل شده است بالغ بر 600 میلیون دلار ارز دیجیتال است. با این حال، هنوز در روزهای آغاز کار دپ‌ها قرار داریم؛ به همین خاطر کاربران باید قبل از استفاده از محصولات و سرویس‌ها به‌خوبی تحقیق کنند. مانند تمام کدهای کامپیوتری، قراردادهای هوشمند می‌توانند در مقابل خطای برنامه‌نویسی ناخواسته یا هک،‌ آسیب‌پذیر باشند. در آینده، انتظار داریم کیف پول رمزارزها دریچه‌ای به تمامی فعالیت‌های سرمایه‌‌ی دیجیتال باشد؛ همانند مرورگر اینترنت که امروزه دریچه‌ای به تمام اطلاعات و اخبار جهان است. داشبوردی در یک نرم‌افزار را در نظر بگیرید که نه‌تنها سرمایه‌ها، بلکه مقدار سرمایه قفل شده در پروتکل‌های مالی آزاد، وام‌ها، استخرها و قراردادهای بیمه مختلف را نشان می‌دهد.