سونامی سرعت

اگر اخبار شبکه را در این چند ماه دنبال کرده باشید یا با نشریه و سایت ماهنامه شبکه همراه بودید، خبرهای زیادی درباره استانداردها و فناوری‌های جدید افزایش سرعت شبکه‌های اترنت و بی‌سیم منتشر شده و همکاری‌ها و تفاهم‌نامه‌ها و کنسرسیوم‌ها تشکیل شده است.

تیرماه بود که کنسرسیوم Ethernet 25G با همکاری شرکت‌های گوگل، مایکروسافت، برودکام، ملانوکس، آریستا نت‌ورکس و سپس پیوستن سیسکو، جونیپر و دیگران تشکیل شد تا در مراکزداده، سوئیچ‌های پرسرعت بتوانند با لینک‌های یک طرفه 25 گیگابیت و دو طرفه 50 گیگابیت به سرورهای بالانشین رک متصل شوند. محصولات این استاندارد نیز کم‌کم دارند وارد بازار می‌شوند. هم‌زمان خبری مبنی بر افزایش سرعت انتقال اطلاعات روی کابل‌های مسی تا مرز 10 گیگابیت منتشر شد. پژوهش‌گران آزمایشگاه‌های بِل توانستند با تنظیم کردن بسامد (سیستم ماژولاسیون فرکانس) به مرز این سرعت برسند که اگر عملیاتی شود، تحول بزرگی در دنیای شبکه‌های اترنت مسی خواهد بود. کابل‌های فیبر نوری نیز برای عقب نماندن از این قافله پرشتاب، سرعت خود را به مرز 400 گیگابیت رساندند. این دست‌آورد محققان ژاپنی را دو شرکت فوجیتسو و NEC تأیید کرده‌اند و در آزمایشگاه‌های خود به صورت عملی به دست آوردند.

سونامی سرعت هنوز ادامه دارد. در حالی که هر روز شاهد رونمایی از یک روتر بی‌سیم سری 802.11ac با سرعت‌هایی مانند 2400 مگابیت و 3200 مگابیت هستیم و این سرعت‌ها در حال تبدیل شدن به نرخ معمول شبکه‌های بی‌سیم هستند، شرکت سامسونگ به‌طور ناگهانی از سرعت 4.6 گیگابیت در ثانیه روی شبکه‌های بی‌سیم وای‌فای و استاندارد 802.11ad روی فرکانس60 گیگاهرتز خبر ‌داد. اتفاقی که می‌تواند تنور گرم بازار شبکه‌های بی‌سیم را داغ‌تر کند. در تازه‌ترین خبر، کارگروه صنعتی Ethernet Alliance که مسئول توسعه استانداردهای IEEE Ethernet است، از چندین استاندارد جدید با مرکزیت افزایش سرعت خبر داده و اعلام کرده است که به‌زودی سه پروژه بزرگ جدید کلید زده خواهد شد. پس افزایش سرعت در دستور کار آزمایشگاه‌ها، محققان،  توسعه‌دهند‌گان تجاری و شرکت‌های سخت‌افزاری قرار گرفته و آن هم در چندین جبهه به صورت همزمان: شبکه‌های اترنت، مرکزداده، شبکه‌های بی‌سیم، اینترنت و موبایل. 

در این‌که «سرعت» پاشنه آشیل آینده اینترنت است و حجم اطلاعات و ویدیو در کل جهان رشد نمایی دارد، شکی نیست اما در این وضعیت «سرعت» محور چند سؤال جدی مطرح می‌شود. نخست، چرا در این برهه و زمان تب افزایش سرعت بالا گرفته و همه‌ به تقلا افتاده‌اند؟ دوم، مگر هم‌اکنون استانداردهایی برای سرعت‌های 40 گیگابیت (40GbE) و 100 گیگابیت (100GbE) روی شبکه‌های اترنت نداریم و تبلیغ‌هایش را در سایت‌ها و روزنامه‌های مختلف نمی‌بینیم؟ و از یک سو با تلاش برای افزایش سرعت و وضع استانداردهای جدید روبه‌رو هستیم و از سویی دیگر گزارش‌هایی می‌خوانیم که مثلاً غالب شبکه‌های محلی موجود تازه در حال حرکت به سوی تجهیزات شبکه 10 گیگابیت هستند یا این‌که روترهای جدید بی‌سیم با سرعت‌های چند گیگابیتی خواهان و طرفدار زیادی ندارند و بدنه اصلی بازار که کاربران خانگی و اداری هستند، هنوز از روترهای 802.11n یا حداکثر روترهای AC ارزان‌قیمت استفاده می‌کنند. در نمایشگاه تلکام فرصت صحبت با چندین شرکت واردکننده تجهیزات شبکه بی‌سیم را یافتم. وقتی سؤال کردم «چرا روترهای پرقدرت سری AC معرفی شده از سوی برندتان را وارد ایران نمی‌کنید؟» جواب دادند که متقاضی ندارد و حتی در حد چند عدد هم به فروش نمی‌رسد.

چندین نکته قابل ذکر است که شاید پاسخی کوتاه به پرسش‌های مطرح شده بالا هم باشد. نکته نخست، «تنوع و تقاضا برای سرویس‌های مختلف در آینده» موجب شده است تا سرعت که شاید بزرگ‌ترین مانع است، به هدف سازندگان تجهیزات شبکه تبدیل شود. همه برنامه‌های کاربردی می‌خواهند. چه سازمان‌ها، چه اپراتورهای موبایل، چه کاربران نهایی؛ همه و همه می‌خواهند خدمات و سرویس‌های ارزش‌افزوده خود را در قالب برنامه‌های کاربردی ارائه دهند یا استفاده کنند. برنامه‌های کاربردی یعنی پهنای‌باند بیش‌تر  و وقتی پهنای‌باند قابل گسترش نیست، سرعت بیش‌تر.

حرکت جدیدی که در شبکه‌های اترنت رخ داده است، گذر از بهبودسازی کابل‌های مسی/ فیبرنوری و اتصالات داخلی به سوی تغییر فناوری و استاندارد و رویکرد است. دیگر بهینه‌سازی یک سرور یا رک یا ستون فقرات یک شبکه جواب نمی‌دهد و باید کل سیستم را اصلاح کرد. نکته دوم، افزایش سرعت در بخش‌های مختلف یک پیکره است. استانداردهای 40GbE و 100GbE در خارج از شبکه‌های محلی و برای تجهیزات شبکه‌های بین شهری و حتی شبکه‌های انتقال اطلاعات بین‌المللی قابل استفاده هستند. اما ارتباط یک سرور با تجهیزات ذخیره‌سازی یا سوئیچ در یک اتاق سرور محدود به سرعت‌های چند گیگابیتی است. استاندارد Ethernet 25G به دنبال پوشاندن این شکاف در ارتباط چندین رک یک مرکزداده با هم است. نکته آخر، از اتاق‌های آزمایشگاهی و خبرهای هیجان‌انگیز موج‌ساز تا کف مراکزداده و شبکه‌های درون سازمانی راه ناپیموده زیادی است که در این میان عوامل متعددی مانند قدرت خرید، اقبال عمومی، همکاری بازیگران اصلی جریان‌ساز روی یک استاندارد و فناوری و راه‌کار، رسیدن نیازها و تقاضاها از میان پیش‌بینی‌ها به دست مصرف‌کننده و فناوری‌هایی مانند کلاود و SDN بر بازار تأثیرگذار و تعیین‌کننده هستند.

البته، نباید از تبلیغات پرهیاهوی شرکت‌ها با محوریت سرعت برای فروش بیش‌تر و جلب‌نظر مشتریان غافل شد.