موانع و راهکارهای تحول دیجیتال

همان‌طور که در قسمت پیش اشاره کردم، تحول دیجیتالی یک بحث سازمانی است و سازمان‌هایی که در مرکز و هسته اصلی کارشان دیجیتالی هستند ارتباطی با بحث تحول دیجیتال ندارند و این فرآیند شامل سازما‌هایی می‌شود که هسته اصلی کارشان غیردیجیتالی است و برای بهبود فرآیندهای کار، دست به تحولات دیجیتالی زده‌اند. سازمان‌ها بسته به این که چه زمانی تحول دیجیتال را آغاز کرده‌اند و این که کدام استراتژی تحول دیجیتال را برگزیده‌اند، نتایج متفاوتی به‌دست آورده‌اند.

مطلب پیشنهادی

مقدمه‌ای بر مهارت‌های دیجیتال

تحول دیجیتال

استراتژی تحول دیجیتال یک برنامه عملی است که توضیح می‌دهد چگونه یک کسب‌و‌کار  به‌طور راهبردی جای خود را در اقتصاد دیجیتال معین می‌کند. همان‌طور که عادات مشتری تغییر می‌کند، نحوه عملکرد مشاغل موفق نیز تغییر می‌کند. آن‌ها  نوآوری می‌کنند، مدل‌های عملیاتی و تجاری را تغییر می‌دهند و از فناوری‌های نوظهور استفاده می‌کنند. در این‌جا فرصت پرداختن به استراتژی‌های تحول دیجیتال وجود ندارد. اما علاقه‌مندان می‌توانند به منابع در پی‌نویس شماره ۲ مراجعه کنند. تحلیل‌گران انتظار دارند سرمایه‌گذاری در تحول دیجیتال تا سال 2023 به 2.3 تریلیون دلار در جهان برسد. این رقم آن‌چنان بزرگ است که تحلیل‌گران و صاحبان کسب‌وکارها باید وقت و انرژی بیشتری برای درک این تحول اختصاص دهند.

موانع تحول دیجیتال

تحول دیجیتال پروسه‌ای دشوار و پرهزینه است. از این رو، باید موانعی را که سر راه قرار دارد بشناسیم و برای آن‌ها راه‌حل بیابیم. در این‌جا به چند نمونه از موانعی که در این راه وجود دارند اشاره می‌کنم.

1. تصمیم‌گیری‌های جزیره‌ای

بسیاری از سازمان‌ها بخش‌هایی از آی‌تی را توسعه داده‌اند که عملا نتوانسته‌اند از آن استفاده کنند و بسیاری دیگر هم‌اکنون در حال چنین‌ کاری هستند. این بخش‌ها که به آن‌ها سیلو‌های سازمانی نیز می‌گویند در مقابل تحول دیجیتال، از  تعیین استراتژی تا اجرا، نقشی منفی ایفا می‌کنند. در این سازمان‌ها، هر بخش بر حل مشکلات خود تمرکز می‌کند و یک دید یکپارچه که کل سازمان را به‌سوی اهدافش بسیج کند وجود ندارد. چنین وضعیتی کارایی را محدود می‌کند و مانع از نوآوری در سازمان می‌شود.

2. میراث گذشته

در تجارت نیز خارج شدن از منطقه امن سخت است. این را می‌توان در شرکت‌هایی مشاهده کرد که با وجود دسترسی به پلتفرم‌های قوی‌تر و چابک‌تر، همچنان از سیستم‌های قدیمی مانوس استفاده می‌کنند. آن‌ها فکر می‌کنند سرمایه زیادی برای آن سیستم‌ها خرج کرده‌اند و باید هنوز از آن سود ببرند. اما این سیستم‌ها در واقع جزو گلوگاه‌های اساسی در مسیر تحول دیجیتال به‌حساب می‌آیند. این سیستم‌ها اغلب کند و غیرمنعطف هستند و با فناوری‌های جدید سازگار نیستند. این وضعیت، علاوه بر خطرات امنیتی که به‌دنبال دارد، به سازمان در مسیر رقابت با دیگران آسیب می‌زند. بنابراین، مدیران شرکت‌ها باید تصمیم بگیرند که در منطقه امن خود بمانند و از همان سیستم‌های قدیمی سود کوتاه‌مدت ببرند و شاهد عقب ماندن خویش از بازار باشند، یا از آن‌ها دل بکنند و سرمایه‌گذاری‌های جدید روی پلتفرم‌های روز انجام دهند.

مطلب پیشنهادی

قسمت اول

مقدمه‌ای بر مهارت‌های دیجیتال

3. فرهنگ سازمانی ریسک‌گریز

فرهنگ سازمانی که در برابر تحول مقاومت می‌کند، یکی از موانع مهم رشد و توسعه است. این فرهنگ ریسک‌گریز را در بسیاری از سازمان‌ها مشاهده می‌کنیم. از مدیران رده‌بالا تا کارکنان عادی. بسیاری از مدیران، اعتقادی به تحول دیجیتال ندارند و یا اساسا به اهمیت آن پی نبرده‌اند و صرف وجود چند وسیله دیجیتالی را در شرکت نشانه همگامی با تکنولوژی‌ها روز می‌بینند. برخی فایده و نتیجه‌ای برای آن متصور نیستند. برخی از کارکنان نیز در برابر تحول دیجیتال مقاومت می‌کنند چرا که در مورد نقش‌ها و مسئولیت‌های جدیدی که به آن‌ها واگذار می‌شود احساس عدم اطمینان می‌کنند. چنین وضعیتی باعت می‌شود که سازمان و شرکت‌ها فرصت‌های رشد حیاتی را از دست بدهند.

4. بودجه ناکافی برای تغییرات تکنولوژیک

همه‌گیری کرونا ضربه‌های مالی سنگینی به سازمان، چه در سطح دنیا و چه در ایران وارد کرده است. اوضاع نابه‌سامان اقتصادی باعث شده است که سازمان‌ها بودجه کافی را برای تحول دیجیتال اختصاص ندهند. پیاده‌سازی راه‌حل‌های دیجیتال نوین فرآیندی پرهزینه است و سرمایه‌گذاری سنگینی را طلب می‌کند. مشکل عمده دیگر این است که بسیاری از مدیران، سرمایه‌گذاری در مسیر تحول دیجیتال را هزینه‌های عملیاتی می‌بینند و به همین دلیل بودجه کافی را به آن اختصاص نمی‌دهند. در حالی که اجرای تحول دیجیتالی یک سرمایه‌گذاری استراتژیک به‌حساب می‌آید که در آینده باعث چابکی و سازگاری سازمان با موقعیت‌های جدید می‌شود و توان ماندن در بازار را به آن می‌دهد.

5. شکاف مهارت‌های دیجیتالی

در تحول دیجیتالی، هر نقشی در سازمان به نوعی از مهارت‌های دیجیتالی نیاز دارد. حتا موقعیت‌های غیرفنی در سازمان نیز نیازمند داشتن سطح پایه مهارت‌های دیجیتالی هستند. اما امروزه پیدا کردن متخصصانی که در سطوح اصلی تحولات دیجیتال نقش بازی کنند بسیار دشوار شده است.  تخصص‌هایی برای تجزیه‌و تحلیل، فناوری ابری، امنیت سایبری، معماری سازمانی و... برای تحول دیجیتال حیاتی هستند. پیدا کردن چنین متخصصانی روزبه‌روز سخت‌تر و هزینه‌برتر می‌شود. 

مطلب پیشنهادی

مقدمه‌ای بر مهارت‌های دیجیتال

شکاف دیجیتال

6. کمبود منابع فنی

جدای از کمبود متخصصان مستعد، امروزه کسب‌وکارها با کمبود سایر منابع حیاتی برای اجرای تحول دیجیتال نیز مواجه هستند. کمبود جهانی ریزتراشه همچنان سد راه بسیاری از صنایع است. کوید ۱۹ و بحران اقتصادی همراه و پس از آن، زنجیره‌های تامین صنایع را در تمام دنیا تحت تاثیر قرار داده است. این کمبودها مانع از تخصیص به‌موقع منابع کافی برای ابتکارات دیجیتالی می‌شود.

7. خطرات امنیتی

پس افزایش تقاضای مصرف‌کنندگان، با کاهش میزان شیوع کوید، بسیاری از شرکت‌ها و سازمان‌ها برای اجرای راه‌‌حل‌های دیجیتالی دچار عجله شدند که باعث شد در برابر خطرات امنیتی آسیب‌پذیر شوند. همین موضوع سبب شد که این سازمان‌ها و حتا سازمان‌های دیگر در ادامه و شروع طرح‌های تحول خود دچار تردید شوند.

راه‌حل‌

مجموعه چالش‌هایی که برشمردم می‌تواند طاقت‌فرسا باشند؛ برخی از عوامل خارج از کنترل سازمان هستند. با این حال راه‌حل‌هایی وجود دارد که می‌تواند به فرآیند کم‌دردسرتر تحول دیجیتال کمک کند. در این‌جا به تعدادی از آن‌ها اشاره می‌کنم.

1. برنامه تحول را با نتایج کسب‌وکار هماهنگ کنید

یکی از اولین قدم‌ها برای تغییر موفقیت‌آمیز تحول دیجیتال، همسو کردن ابتکارات خود با نتایج کسب‌وکار است. سرمایه‌گذاری‌های دیجیتال که بر اهداف خاص تاثیر می‌گذارند باید اولویت‌بندی شوند. باید از معیارهایی استفاده شود که نتیجه‌محور باشند تا مشخص شود که بودجه را کجا و برای کدام برنامه تخصیص دهید. چشم‌انداز واحدی ترسیم کنید که اولویت‌های اصلی کسب‌وکار را منعکس کند.

مطلب پیشنهادی

مقدمه‌ای بر مهارت‌های دیجیتال

سواد دیجیتال چیست؟

2. تغییر فرهنگ سازمانی

تغییر  فرهنگ سازمانی باید به عنصر اصلی تحول دیجیتال تبدیل شود. تغییر فرهنگ سازمان بی‌تردید دشوار است اما برای رشد تحول دیجیتال بسیار ضروری است. با ارزیابی موانع فرهنگی برای تحول دیجیتال شروع کنید. بعد از آن استراتژی مدیریت تغییر را با یک نقشه راه جامع و یکپارچه ترسیم کنید. تغییرات از بالای سازمان شروع می‌شوند؛ این امر باعث می‌شود که مقاومت کارکنان به‌حداقل برسد.

3. ارتباطات را در همه سطوح  شفاف کنید

نظرسنجی اخیر گارتنر نشان می دهد که ۶۵ درصد از تصمیماتی که امروزه گرفته می‌شود، پیچیده‌تر از تصمیمات سال‌های گذشته است.۳      ازمان‌ها گزینه‌های بیشتر و سهام‌داران بیشتری را در فرآیند تصمیم‌گیری وارد می‌کنند. برای افزایش نرخ تصمیم‌گیری صحیح، باید ارتباطات شفاف را حفظ کنید و حلقه‌های بازخورد را برای همه طرف‌های درگیر باز نگه دارید. 

4. یک برنامه اجرایی محکم بسازید

چشم انداز شما برای تحول دیجیتال، باید توسط یک برنامه اجرایی محکم پشتیبانی شود. نقشه راه فناوری شما باید از ابتکارات شما حمایت کند و از ثبات در کلیت سازمان و در همه زمینه‌ها اطمینان حاصل کند. برای طمینان از این که طرح شما مورد پذیرش قرار می‌گیرد، یک استراتژی قوی جهت ادغام‌ سیستم‌های مقیاس‌پذیر برای معماری سازمانی، امنیت سایبری، راه‌حل‌های ابری، تجزیه‌و‌تحلیل ایجاد کنید.

مطلب پیشنهادی

مهارت‌های نرم در سه سال بسیار سخت

آشنایی با ده‌ مهارت مهم نرم

5. بودجه برای  فناوری را مدیریت کنید

بودجه‌ها را می‌توان در داخل سازمان مدیریت کرد، اما کمبود منابع اغلب خارج از کنترل شماست. برای کاهش تنگناها در طول مسیر تحول دیجیتال، یک استراتژی کاملاً تعریف‌شده برای خرید و دسترسی به فناوری تدارک ببینید. برای ارزیابی فناوری‌های موجود و تعیین راه‌حل‌های جدید حیاتی برای تحول دیجیتال خود، یک ارزیابی فناوری انجام دهید. اگر فکر می‌کنید برنامه تدارک‌دیده‌شده ممکن است با مشکلاتی مواجه شود به‌دنبال راه‌حل‌های جایگزین باشید. کمبود منابع فناوری را در برنامه مدیریت ریسک خود بگنجانید تا خطرات احتمالی را کاهش دهید.

6. مهارت را آموزش دهید

با سرمایه‌گذاری در  زمینه آموزش برای ارتقای مهارت نیروی کار خود، مهارت دیجیتال را گسترش دهید. این امر تضمین می‌کند که آن‌ها مهارت‌ها و قابلیت‌های لازم را برای انطباق با تحول دیجیتال و ادغام موثر ابزارهای دیجیتال در فرآیندهای کاری خود دارند. این آموزش، علاوه بر از بین بردن شکاف مهارت‌های دیجیتال، کارکنان شما را نیز توانمند می‌کند و به آن‌ها انگیزه می‌دهد تا عملکرد خود را بهبود بخشند.

7. معیارهای استعدادیابی را گسترش دهید

راه دیگر برای پر کردن شکاف مهارت‌های دیجیتال، گسترش معیارهای استعدادیابی است. با جست‌وجوی مهارت‌های دیجیتالی خارج از حوزه فناوری اطلاعات یا با دسترسی به استخر استعدادهای جهانی، استخر استعدادهای خود را گسترش دهید. روی سیستم‌هایی سرمایه‌گذاری کنید که امکان پذیرش نیروی کار پراکنده را فراهم می‌کنند. همچنین می‌توانید پروژه‌ها را به تیم‌های خارجی متخصص برون‌سپاری کنید.

8. استراتژی امنیت سایبری خود را تقویت کنید 

دستیابی به تحول دیجیتال ایمن مستلزم بهبود مستمر قابلیت‌های امنیت سایبری شما است. مطمئن شوید که یک استراتژی نظارتی فعال برای حل مشکلات امنیتی دارید؛ پیش از آن که تبدیل به نقض‌های پرخطر شوند. یکی از مولفه‌های این استراتژی، پیاده‌سازی مدیریت وصله‌ها برای شناسایی آسیب‌پذیری‌ها هنگام استفاده از برنامه‌های شخص ثالث است. استراتژی امنیت سایبری شما باید عنصر اصلی برنامه تحول شما باشد. همچنین برای اجرای اقدامات امنیتی موثر به بودجه معقولی نیاز دارید. با این حال، هزینه کاهش خطرات امنیتی بدون شک بیشتر خواهد بود. بنابراین، اطمینان حاصل کنید که چارچوب‌های مدیریت ریسک و اقدامات امنیت سایبری را در نظر گرفته‌اید.

9.  استراتژی مالی جامع داشته باشید

پیاده‌سازی راه حل‌های دیجیتال جدید پرهزینه است اما برای رشد کسب‌و‌کار ضروری است. با این حال، برنامه‌ریزی و مدیریت نادرست می‌تواند باعث شود که شما از بودجه تخصیص‌داده‌‌شده فراتر بروید. با داشتن یک استراتژی مالی جامع برای تحول دیجیتال خود می‌توانید از این امر اجتناب کنید. قبل از اجرای تحول، هزینه‌های مورد انتظار، منافع بلندمدت بالقوه و بازده سرمایه‌گذاری را محاسبه کنید. همچنین هزینه‌های اضافی را در نظر بگیرید که تغییر دیجیتالی شما با رشد کسب‌و‌‌کار را به‌همراه خواهد داشت.

10. راه حل‌های کم‌کد یا بدون کد را پیاده سازی کنید

یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای غلبه بر چالش‌های تحول دیجیتال، پیاده‌سازی راه‌حل‌های کم‌کد یا بدون کد است. این امر کارمندان را قادر می‌سازد تا از فناوری جدید بدون نیاز به مهارت‌های فنی و تخصصی بالا استفاده کنند  

پی‌نویس:

1. https://www.shabakeh-mag.com/node/20436/

۲. منابع برای تحول دیجیتال: 

http://cup.columbia.edu/book/the-digital-transformation-playbook/9780231175449

https://www.zartis.com/digital-transformation-strategy/

https://www.ionology.com/what-is-a-digital-transformation-strategy/#section-2

3. https://www.gartner.com/smarterwithgartner/how-to-make-better-business-decisions