اطلاعات را دور بریزید!

همه ما روزانه با ‌چنین تیترها و خبرهایی روبه‌رو می‌شویم و با دقت و حوصله دنبالشان می‌کنیم، اما هیچ‌وقت فکر کرده‌ایم این اطلاعات چه کمکی به فرایند تصمیم‌گیری ما می‌کنند؟ مقصود من اصل خبر نیست، بلکه منظور اعداد و آمار است. سه خبر گفته‌شده را این‌طور بخوانید: «سرعت اینترنت در ایران افزایش یافت.»، «تلویزیون‌های 4K فروش بیشتری داشتند.» و «بدافزارها هر سال بیشتر از قبل می‌شوند.»؛ چیزی تغییر کرد؟ آیا در فرایند آگاهی و تصمیم‌گیری شما بر فرض برای خرید تلویزیون 4K یا محافظت بیشتر از کامپیوترتان در مقابل بدافزارها خللی وارد شد؟
واقعیت این است که در «عصر اطلاعات» زندگی می‌کنیم، اما در حال ابتلا به بیماری اطلاعات‌زدگی هستیم. هر روزه هزاران سایت خبری، وبلاگ، شبکه‌های اجتماعی، روزنامه و کانال‌های تلویزیونی در حال ارائه اطلاعات هستند و صدهاهزار محقق، اقتصاددان و خبرنگار تلاش می‌کنند اطلاعات جدیدی تولید کنند. اما آیا تاکنون با خود اندیشیده‌ایم چه میزان از این اطلاعات مفید هستند؟ این اطلاعات، آمار و ارقام‌ها تا چه حد در انتخاب و تصمیم‌گیری درست ما تأثیرگذارند؟

مطلب پیشنهادی

بررسی افسانه ذهن علمی در مقابل ذهن هنری

آیا ذهن دانشمندان با ذهن هنرمندان تفاوت دارد؟

چندی پیش، یکی از دوستانم قصد داشت گوشی موبایل هوشمند بخرد. برای خرید از من راهنمایی خواست. درباره بودجه‌ای که برای این خرید در نظر گرفته بود و همچنین قصدی که از این خرید داشت، از او سؤال‌هایی کردم. سپس کمی در بازار جست‌وجو کردم و یک مدل گلکسی سامسونگ را پیشنهاد دادم. چند هفته بعد همان مدلی را که من پیشنهاد  داده بودم، خرید و زمانی که علت تأخیر در خرید را جویا شدم، گفت: «چندین بار به بازار رفتم و از فروشنده‌های مختلف سؤال کردم. در تمام برندها جست‌وجو کردم. گوشی‌های ایرانی را هم بررسی کردم، چون می‌خواستم بهترین انتخاب را کنم. ولی سرانجام همانی را که تو پیشنهاد کرده بودی خریدم که هم مشخصاتش خوب بود و هم با بودجه من تناسب داشت.» این مثالی بود از اطلاعات زیاد بی‌فایده که دور و اطراف ما است. چند هفته هدر دادن وقت برای انتخابی بهتر، در حالی که همان انتخاب اول، بهترین انتخاب بود. 
در جمع دوستانه‌ای می‌پرسند که مرتفع‌ترین قله جهان کجاست؟ همه پاسخ را می‌دانیم: «اورست» اگر در دوران دبستان این پرسش مطرح می‌شد، سریعاً پاسخ را می‌گفتیم. اما حالا چه می‌کنیم؟ اینترنت موبایل را روشن کرده و شروع به جست‌وجو می‌کنیم. به سراغ ویکی‌پدیا و گوگل می‌رویم و حتی ممکن است در سیاره‌های دیگر به دنبال بلندترین قله هستی بگردیم. جواب ساده و روشن است: «اورست» همین و بس. اما چون اطلاعات‌زده‌ایم؛ از پاسخمان نامطمئن هستیم. 
متأسفانه، اطلاعات‌زدگی منحصر به مردم عادی نمی‌شود و بسیاری از کسب‌وکارها یا مدیران اقتصادی و تصمیم‌گیر کلان سازمانی هم گرفتار آن شده‌اند. با همان اطلاعات اندک می‌توانند بهترین تصمیم را بگیرند، اما شروع به تحقیق، داده‌کاوی و جمع‌آوری اطلاعات می‌کنند. برای مثال، پرواضح است «وردپرس» بهترین و محبوب‌ترین برنامه CMS مبتنی بر زبان PHP برای ساخت وب‌سایت خبری است، اما مدیر خبرگزاری گروهی تشکیل می‌دهد که گزارشی از سایت‌های ایرانی و خارجی و درصد استفاده هریک از آن‌ها تهیه کنند. نتیجه این می‌شود که چند هفته‌ای طراحی سایت به تعویق می‌افتد و بعد از تهیه گزارش‌ها، آمار، ارقام و نمودارها، وردپرس تصویب می‌شود. 
در برخی رشته‌ها مانند پزشکی این موضوع بسیار مهم و گاهی خطرناک می‌شود. تمام علائم در بدن یک فرد نشان می‌دهند که به بیماری مشخصی مبتلا است، اما پزشک برای اطمینان بیشتر چندین آزمایش دیگر انجام می‌دهد. در این میان، ممکن است در اطلاعات نتایج آزمایش اشتباه‌ها یا انحرافاتی رخ دهد و دوباره آزمایش‌ها تکرار می‌شود و پزشک همچنان مشغول جمع‌آوری اطلاعات بیشتر باشد.در مثالی دیگر، وارد بازار شده و متوجه می‌شوید که یک برند خاص هیچ فروشی ندارد، اما گزارش‌های روزنامه‌ها، سایت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی چیز دیگری می‌گویند و سرانجام اعلام می‌شود که آن برند ورشکسته شد. 
روان‌شناسان دنیا آزمایش‌های عملی زیادی انجام داده‌اند که نشان می‌دهند: «همیشه اطلاعات بیشتر منجر به تصمیم‌گیری بهتر نمی‌شود.» برعکس، اطلاعات اضافی باعث عدم قطعیت و شفافیت در تفکر می‌شود و به‌شدت نامطمئن بودن را افزایش می‌دهد. هنر این است که با کمترین اطلاعات، سریع‌ترین و بهترین تصمیم را بگیرید؛ نه اینکه منتظر از راه رسیدن اطلاعات بیشتر برای اطمینان و قدرت عمل محکم‌تر باشید. بهترین کار این است که اطلاعات مفید و ضروری را نگه داریم و باقی اطلاعات را دور بریزیم؛ چراکه بر تصمیم‌گیری ما تأثیرگذار هستند.