چرا و چگونه وب‎کم خود را غیرفعال کنیم؟

هکرهای تازه‌کار و حتی نوجوانان می‎توانند با استفاده از ابزارهایی که دسترسی به آن‌ها بسیار راحت است و استفاده از روش‎های فیشینگ به وب‎کم دیگران دسترسی داشته باشند و آن‌ها را از طریق این دوربین‎ها مشاهده کنند و می‎توانند از فعالیت قربانی فیلم‌برداری یا عکس‌برداری کنند. از همه بدتر این که بعضی از این عکس‎ها و ویدیوها در فضای مجازی و اینترنت منتشر می‎شوند. اگر کودکان شما از کامپیوتر یا سایر دستگاه‎های مجهز به دوربين استفاده می‎کنند، حتما این مقاله را دنبال كنيد تا بتوانید از روشن ماندن وب‎كم مورد استفاده آنها جلوگیری کنید.

آیا جاسوسی از طریق وب‎کم واقعا یک تهديد به حساب می‎آید؟

ده سال پیش ایده این که هر کسی می‎تواند مامور یک سازمان جاسوسی یا هکر باشد و تنها از طریق وب‎کم کامپیوتر شما به اهداف خود برسد، قابل پیش‌بینی نبود. اما با گذر زمان و پیشرفت فناوری روز به روز بر تعداد روش‎های نفوذ نیز افزوده شد.

در سال 2009 یک دانش آموز وقتی مشخص شد که به طور مخفيانه و از طریق لپ‎تاپی که مدرسه در اختیار او گذاشته بود از او عکس‌برداری شده است، از مدرسه خود شکایات کرد. بررسی‎های حقوقی بعدی نشان داد که این مدرسه بدون اطلاع و رضایت دانش‌آموزان 56,000 عکس از آنها گرفته است. در سال 2013 نیز محققين فاش کردند که می‎توانند وب‎کم مک‌بوک‎ها را بدون اینکه چراغ نشانگر آن روشن شود، فعال کنند. یک مامور سابق پلیس نیز تایید کرد که نه تنها این کار شدنی است بلکه برای سال‎ها این کار انجام شده است.

افشاگر معروف اسناد امنیتی ادوارد اسنودن، فاش کرد که در سال 2013 سازمان امنیت ملی آمریکا موفق شده بود که مخفيانه به دوربين تلفن‎های آی‎فون و بلک‎بری دسترسی داشته باشد. اسنودن همچنین فاش کرد که در سال 2014 نیز یک بار دیگر سازمان امنیت ملی آمریکا ابزاری را در اختیار داشته که از راه دور می‎توانست کاربران را تحت نظر داشته باشد. در اوایل سال 2015 نیز یک گروه به نام BlackShades بعد از این که مشخص شد نرم‌افزاری را به قیمت 40 دلار به کاربران می‎فروختند که به میلیون‎ها خریدار این امکان را می‎داد که با دسترسی از راه دور (شامل دسترسی به وب‎کم) به کامپیوتر قربانیان خود نفوذ کنند، شناسایی و دستگیر شدند.

باید به این نکته توجه داشته باشید که اکثریت افرادی که این‎گونه از جاسوسی‎ها را مرتکب می‎شوند مامورین دولتی نیستند و هکرهای سطح پایین نیز می‎توانند با استفاده از ابزارهای ساده به محتوای دستگاه سایرین دسترسی داشته و آنها را زیر نظر داشته باشند.

چه نام اين راه‎های نفوذ، ابزار دسترسی از راه دور (RAT)، تروجان یا بدافزار باشد، در اصل قضيه تفاوتی ایجاد نمی‎کند و متاسفانه راه دسترسی و آموزش استفاده از آنها به وفور و به سادگی در دنیای مجازی وجود دارد و شما نمی‎توانید این‎گونه تصور کنید که وب‎کمی‎ که از آن برای گرفتن عکس سلفی و چت ویدیویی استفاده می‎کنید، تنها برای همین مقاصد استفاده خواهند شد. و از طرف دیگر هم نمی‎توان چندان به چراغ نشانگر فعال بودن دوربين اکتفا کرد چرا که می‎توان بدون روشن شدن این چراغ هم وب‎کم را فعال کرد.

خلاصه اینکه: بله، جاسوسی از طریق وب‎کم یک تهديد جدی است، وقتی هر کسی از مامورین حرفه‎ای امنیتی تا نوجوان همسایه کناری به ابزارهايی دسترسی دارند که می‎تواند کنترل وب‎کم شما را در دست گیرد، باید این تهدید را جدی گرفت.

چه باید کرد؟

شما باید بدون هیچ اما و اگری وب‎کم کامپیوتر خود را غیرفعال یا غیرقابل مشاهده کنید. با توجه به سوابق اخبار و آمار منتشر شده در مورد جاسوسی از طریق وب‎کم، دیگر دلیلی وجود ندارد که این دستگاه ضبط غیر ایمن را همیشه قابل دسترس و فعال نگه داریم. در اغلب موارد، راحت‎ترین کاری که شما می‎توانید انجام دهید غیرفعال كردن یا جدا کردن وب‎کم در زمانی که از آن استفاده نمی‎کنید است. اگر زیاد از وب‎کم استفاده می‎کنید، راه ساده دیگر پوشاندن روی لنز آن است.
در ادامه چند روش مختلف ساده، کارآمد و برگشت‎پذیر را برای غیرفعال كردن وب‎کم به شما معرفی خواهیم کرد.

حتما از یک آنتی‌ویروس استفاده کنید

علی‎رغم اینکه آنتی‌ویروس‎ها نمی‎توانند تمام روش‎های نفوذ به خصوص آخرین روش‎ها را شناسایی کنند، اما لااقل می‎توانند از روش‎های آلوده‌سازی از طریق یک لینک یا اجرای یک فایل آلوده جلوگیری کنند. مشکل اینجا است که اگر برای رفع مشکلات کامپیوتری خود از یک فرد غیر قابل اعتماد کمک بگیرید، آن شخص می‎تواند تروجان مورد نظر خود را به فهرست سفید آنتی‌ویروس شما اضافه کرده و از شناسایی آن جلوگیری کند. شما نمی‎توانید 100 درصد به آن آیکون کوچکی که می‎گوید شما در امنیت هستید اطمینان کنید، اما حداقل می‎توانید روی کمک آن حساب کنید.

دوربین را جدا کنید

ساده‎ترين راه برای کاربران کامپیوترهای رومیزی که از وب‎کم‎های خارجی استفاده می‎کنند (99 درصد کامپیوترهای رومیزی از این نوع از وب‎کم استفاده می‎کنند) جدا کردن کابل آن از کامپیوتر است. هیچ هکری حتی با جادو هم نمی‎تواند یک دستگاه جدا شده را دوباره متصل کند.

دوربین را از طریق بایوس غیرفعال کنید

این روش تنها برای لپ‎تاپ‎ها و تعداد معدودی کامپیوترهای رومیزی که مجهز به وب‎کم داخلی هستند، مناسب است. برای غیرفعال كردن وب‎کم از طریق بایوس، سختافزار و بایوس باید از چنین قابلیتی پشتیبانی کنند. کامپیوتر خود را ریستارت کرده و وارد محیط بایوس شوید (برای انجام این کار راهنمای ظاهر شده روی صفحه‌نمایش را مشاهده کنید، معمولا دسترسی به بایوس از طریق فشردن کلید F2 یا  کلید DEL صورت می‎گیرد). گزینه‎های موجود در بایوس را برای یافتن گزینه webcam، integrated camera یا CMOS camera جستجو كنيد. این گزینه‎ها معمولا از یک سویچ ساده مثل enable/disable یا lock/unlock برخوردار هستند. یا گزینه Disable و یا lock را برای غیرفعال كردن وب‎کم انتخاب کنید.

متاسفانه استفاده از روش بایوس به ندرت قابل انجام است و معمولا تنها در کامپیوترهایی که توسط فروشندگان بزرگ ارائه می‎شوند، مشاهده می‎شود. برای نمونه، لپ‎تاپ‎های دل و لنوو چنین قابلیتی را در بایوس تعبیه می‎کنند. باید به این نکته نیز اشاره کرد که از آنجا که معمولا در اغلب لپ‎تاپ‎ها دوربين و میکروفون درون یک بورد واحد تعبیه شده‎اند، غیرفعال كردن وب‎کم معمولا میکروفون را هم غیرفعال می‎کند. پس در صورتی که متوجه شدید میکروفون شما از کار افتاده است توجه داشته باشید كه شاید این اتفاق به دلیل غیرفعال شدن وب‎کم باشد.

دوربین را از داخل سیستم‌عامل غیرفعال كنيد

این روش به اندازه غیرفعال كردن وب‎کم از طریق بایوس امن و قابل اطمینان نیست، اما می‎توان از آن به عنوان یک روش جایگزین استفاده کرد. شما می‎توانید با غیرفعال كردن و حذف درايور مربوط به وب‎کم آن را از کار بیاندازید.

شیوه انجام این کار در هر سیستمعاملی متفاوت است، اما اساس کار در همه آنها یکسان است. در تصویر نمایش داده شده در بالا شما Device Manager ویندوز را مشاهده می‎کنید، در این جا شما می‎توانید زیر دسته‌بندی Imaging Devices وب‎کم خود را پیدا کرده و آن را غیرفعال یا کاملا آن را حذف کنید. مسلما استفاده از این روش بی نقص و کامل نیست، اما یک روش ساده و راحت برای فعال و غیرفعال كردن وب‎کم به شمار می‎رود. اما اگر به طور مرتب از وب‎کم استفاده می‎کنید، انجام این کار می‎تواند خسته کننده باشد.

روی آن را بپوشانید

در صورتی که نمی‎خواهید هر بار زحمت فعال و غیرفعال كردن وب‎کم از طریق بایوس یا سیستم‌عامل را متحمل شوید، می‎توانید یک پوشش فیزیکی روی لنز وب‎کم خود قرار دهید. برای پوشاندن سطح روی لنز هم می‎توان از ابزارهای تجاری ساخته شده برای این منظور استفاده کرد و هم از روش‌های ساختگی بدون هزینه مثل نوار چسب استفاده کرد. تصویر زیر یک لپ‎تاپ را نشان می‎دهد که چراغ وضعیت در سمت چپ، لنز وب‎کم در وسط و میکروفون در سمت راست آن قرار دارد.

اجازه دهید قبل از اینکه به سراغ استفاده از نوار چسب برویم چند گزینه تجاری ساخته شده برای این منظور را بررسی کنیم. ابزارهای معرفی شده پرفروش‎ترین ابزار ارائه شده در آمازون هستند. تمامی‎ این ابزار آزمایش شده و ثابت شده که با نصب آنها تمام سطح لنز پوشش داده شده و هیچ تصویر ماتی نیز تولید نمی‎شود.

Eyebloc Cover (حدود 6 دلار)

پرفروش‎ترین  و محبوب‎ترين محصول فروخته شده در سایت آمازون این ابزار  است. طراحی آن فوق‌العاده ساده و به شکل یک گیره پلاستیکی C شکل است که شما آن را روی لپ‎تاپ خود فرو می‎کنید. (می‎توان به همین شیوه از آن روی تبلت و تلفن هوشمند نیز استفاده کرد.)

شکی نیست که به راحتی می‎توان این وسیله را نصب و جدا کرد و همانطور که در تبليغ آن هم اشاره شده هیچگونه چسبندگی و ردی از خود باقی نمی‎گذارد. Eyebloc همچنین لنز وب‎کم را به طور کامل مسدود می‎کند.

متاسفانه Eyebloc به خوبی روی تلویزیون‎های هوشمند، کنسول‎های بازی یا هر دستگاه بزرگ دیگری که از وب‎کم استفاده می‎کند قابل استفاده نیست.

C-Slide (در حدود 5 دلار)

C-Slide یک لغزنده پلاستیکی بسیار کوچک است که شما آن را روی لپ‎تاپ یا تبلت خود می‎چسبانید.

بر خلاف سایر روش‎های معرفی شده در این مقاله، C-Slide را باید به طور دائمی‎ روی دستگاه نصب کرد. شما با حرکت دادن این لغزنده پلاستیکی به جلو و عقب لنز وب‎کم را فعال و غیرفعال می‎کنید. این روش در بعضی از وب‎کم‎های خارجی بزرگ‌تر هم به کار گرفته شده است و در آنها نیز یک لغزنده فیزیکی در زمان عدم استفاده سطح روی لنز را می‎پوشاند.

علی‎رغم اندازه بسیار کوچک آن، C-Slide به خوبی کار می‎کند. این ابزار به قدری باریک است که شما مي‎توانيد به راحتی و بدون مزاحمت آن، در لپ‎تاپ را ببندید. تنها دو مشکل در مورد C-Slide وجود دارد که باید به آن اشاره کرد.

اول، اگر لپ‎تاپ شما دارای یک سطح گود منحنی است، این ابزار به خوبی به سطح آن نچسبیده و بعد از مدتی کنده می‎شود. دوم، شما باید آن را خیلی با دقت نصب کنید تا تصادفا روی سوراخ میکروفون یا چراغ نشانگر را نپوشاند. قبل از جدا کردن نوار چسب و اتصال آن ابتدا قدری زمان برای تمرین محل قرارگیری درست آن صرف کنید.

صرف نظر از این مشکلات کوچک، C-Slide روی هر دوربینی که درون یک سطح صاف تعبیه شده باشد قابل استفاده است.

Creative Cam Covers (ده دلار برای 6 قطعه)

Creative Cam Covers بسیار شبیه به عکس برگردان‎های رایج است. بسته‌بندی آن شامل یک الکل پاک کننده و شش برچسب دایره‎ای مشکی رنگ است که تقریبا اندازه یک سکه ده سنتی است.

شاید استفاده از نام برچسب برای این محصول چندان درست نباشد، چرا که در آن از هیچ ماده چسبناکی استفاده نشده است و در عوض از الکتریسیته ساکن برای چسبیدن به سطوح صاف استفاده می‎کند. این خاصیت هم یک مزیت است (هیچ باقی مانده چسبناکی به جا نمی‎ماند و به راحتی کنده می‎شود) و هم یک عیب (آنها خیلی خوب روی سطوح صاف و صیقلی کار می‎کنند اما عملکرد آنها روی صفحات طرح دار چندان خوب نیست.)
از آنجا که معمولا سطح روی لپ‎تاپ و تبلت‎ها صاف و صیقلی است به خوبی می‎توان از این ابزار استفاده کرد. اما اگر جنس بدنه لپ‎تاپ شما آلومینیوم براق (مثل مک‎بوک) است یا از بافت زبر تشکیل شده است، این نوارها خیلی زود از روی سطح آنها کنده خواهد شد.

اگر شما به دنبال یک راه حل غیر چسبناک برای تبلت یا لپ‎تاپ شیشه‎ای خود هستید، Creative Cam Covers یک انتخاب عالی است

نوارهای پوششی الکتریکی (کمتر از 1 دلار)

اگر کمی‎ چسبندگی برای شما مسئله مهمی‎ نیست، ارزان‌ترین شیوه برای پوشش لنز وب‎کم، پانچ کردن یک سوراخ روی یک تکه نوار الکتریکی است. با این کار شما یک نقطه کوچک عالی در اختیار خواهید داشت كه می‎توانید آن را روی شکاف لنز وب‎کم بچسبانید.

تنها عیب ناشی از استفاده از این شیوه این است که وقتی این برچسب را از سطح دستگاه جدا می‎کنید، کمی‎ چسبندگی روی سطح باقی می‎ماند. میزان این چسبندگی ارتباط مستقیمی‎ با دما دارد و هر چه دما پایین‌تر باشد، این برچسب تمیزتر کنده می‎شود.