نقشه راهی که شما را به یک مهندس نرم‌افزار مجرب تبدیل می‌کند

مهندسی نرم‌افزار چیست؟

سایت Techopedia مهندسی نرم‌افزار را این‌گونه توصیف می‌کند:

« به‌کارگیری اصول مهندسی و مناسب برای تولید و ارائه محصول نرم‌افزاری با کیفیت که قابل اطمینان و با صرفه بوده و روی ماشین‌های واقعی به‌طور کارآمدی عمل کند. مهندسی نرم‌افزار یک روش سیستماتیک، منظم و دقیق برای ساخت و ارائه محصول نرم‌افزاری باکیفیت است.» مهندسی نرم‌افزار در نقطه مقابل برنامه‌نویسی ساده قرار دارد که هدفش تنها ساخت یک برنامه کاربردی ساده است، به‌طوری‌که مهندسی نرم‌افزار روی پیاده‌سازی سامانه‌های نرم‌افزاری بزرگ‌تر و پیچیده‌تری متمرکز است که به ‌عنوان سیستم‌های حیاتی و مهم در زیرساخت‌های یک کسب‌وکار یا سازمان‌ بزرگ استفاده می‌شوند.

مهندس نرم‌افزار کیست؟

با استناد به تعریفی که در پاراگراف قبل ارائه کردیم، به ‌این نتیجه‌گیری کلی می‌رسیم که مهندس نرم‌افزار نیازهای کاربران را تجزیه و تحلیل می‌کند، الگویی برای آن‌ها طراحی می‌کند و الگوی ساخته شده را به کدهایی تبدیل می‌کند که منجر به شکل‌گیری نرم‌افزاری می‌شوند که برای پاسخ‌گویی به نیازهای کاربر ساخته شده است. در مهندسی نرم‌افزار، زمانی که فرآیند طراحی کامل شد، در آخرین مرحله نرم‌افزار ساخته شده آزمایش می‌شود تا خطاها یا کاستی‌ها شناسایی و برطرف شوند. فرآیند مذکور ساده به نظر می‌رسد، این‌گونه نیست؟ در ابتدا چنین است، اما وقتی دقیق‌تر به کارهایی که یک مهندس نرم‌افزار انجام می‌دهد نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم که نکات پنهان و پیچیدگی‌های زیادی در زمان ساخت نرم‌افزارها وجود دارد که باید به آن‌ها دقت کرد. 

نقش‌ها و مسئولیت‌های مهندس نرم‌افزار

مهندسان نرم‌افزار افراد پر مشغله‌ای هستند و حتا زمانی‌که در شرکت‌های کوچک به ایفای نقش می‌پردازند مسئولیت رسیدگی به کارهای مختلفی را عهده‌دار هستند. از مهم‌ترین مسئولیت‌های مهندس نرم‌افزار به موارد زیر می‌توان اشاره کرد:

• با تحلیل‌گران سیستم‌، مهندسان، برنامه‌نویسان و سایر ذی‌نفعان برای طراحی سیستم‌ها و جمع‌آوری اطلاعات درباره محدودیت‌های پروژه، توانایی‌های بالقوه اعضا تیم، طراحی نقشه راه و پیاده‌سازی متدولوژی که نرم‌افزار بر مبنای آن ساخته می‌شود در تعامل هستند. 
• ویرایش کدهای نرم‌افزارهایی که در گذشته ساخته شده‌اند و اکنون باید به‌روز شوند یا خطاهایی در آن‌ها شناسایی شده که باید برطرف شود یا برای سازگاری با سخت‌افزارهای جدید و بهبود عملکرد باید تغییراتی در کدها اعمال شود به مهندس نرم‌افزار سپرده می‌شود. 
• شناسایی و تحلیل نیازهای مشتریان و بررسی این موضوع که امکان دارد با توجه به محدودیت‌های مالی و زمانی پروژه را مطابق با انتظار مشتری پیاده‌سازی کرد یا لازم است انجام برخی کارها به آینده موکول شود. 
• تنظیم قرار ملاقات با مشتریان و مشخص کردن برنامه‌ای به منظور نگه‌داری و ارائه خدمات پس از فروش برای نرم‌افزاری که طراحی شده است. 
• پیاده‌سازی و راه‌اندازی سیستم‌های نرم‌افزاری در محیط سازمانی مشتریان و حصول اطمینان از این موضوع که همه ویژگی‌های مدنظر مشتری در نرم‌افزار قرار گرفته است.
• پیاده‌سازی آزمایش‌های دوره‌ای و مستندسازی اقدامات انجام شده که نشان می‌دهند نرم‌افزار ساخته شده عملکرد قابل قبولی دارد. 
• تحلیل نیازمند‌ی‌ها، مشخص کردن بازه زمانی برای پیاده‌سازی بخش‌های مختلف یک نرم‌افزار و ارائه برآورد مالی در ارتباط با نرم‌افزاری که قرار است ساخته شود. 
• نظارت بر عملکرد تیم‌ برنامه‌نویسان و حصول اطمینان از این موضوع که هر یک از برنامه‌نویسان وظیفه محول شده را در زمان تعیین شده انجام داده‌اند. 
• شناسایی و تعیین استانداردهای عملکردی سیستم. 
• آموزش برنامه‌نویسان تازه‌کار که شناخت کمی در ارتباط با فناوری‌ها یا ابزارهایی دارند که تازه به دنیای برنامه‌نویسی وارد شده‌اند. 

یک مهندس نرم‌افزار به چه مهارت‌های مهمی نیاز دارد؟

اگر تصور می‌کنید مسئولیت‌های محول شده به یک مهندس نرم‌افزار جذاب هستند و دوست دارید به عنوان مهندس نرم‌افزار به دنیای پرجنب و جوش نرم‌افزار وارد شوید ابتدا باید به فکر یادگیری مهارت‌های موردنیاز را داشته باشید. از مهم‌ترین مهارت‌های موردنیاز یک مهندس نرم‌افزار به موارد زیر می‌توان اشاره کرد: 

• توانایی تجزیه و تحلیل اطلاعات فنی پیچیده.
• توانایی تجزیه و تحلیل نیازهای کسب‌وکار.
• مهارت بالا در جست‌وجو و تحقیق.
• توانایی فرموله‌سازی و حل مشکلات.
• داشتن تجربه در ساخت برنامه‌های کاربردی.
• تجربه کافی در زمینه کار با جاوااسکریپت، لینوکس/یونیکس، پرل، شل، جاوا، روبی، پی‌اچ‌پی، پایتون، مایکروسافت ASP.NET MVC، Web API و Node.js.
• توانایی مشاهده و تحلیل کدهای منبع.
•  آشنایی با چهارچوب‌های نرم‌افزاری مطرح (با توجه به این‌که چهارچوب‌های بسیار زیادی در دنیای نرم‌افزار وجود دارند، تسلط بر یک چهارچوب نرم‌افزاری مشخص به نیازهای کاری سازمانی که قصد کار در آن‌را دارید بستگی دارد).
• توانایی ارائه طرح‌های راهبردی بزرگ با هدف پیاده‌سازی سیستم‌های نرم‌افزاری پیچیده.
• توانایی مدیریت همزمان چند پروژه و به سرانجام رساندن آن‌ها در زمان مقرر. 
•  دانش کافی در زمینه زبان‌های برنامه‌نویسی همه منظوره و قدرتمند نظیر جاوا یا پایتون.
• مهارت‌ قوی در شناسایی مشکلات و ارائه راه‌حلی برای آن‌ها.
• مهارت‌های کلامی، نوشتاری و گفتاری با هدف تشریح دقیق دیدگاه‌های فردی.
•  درک کامل و دقیق معماری کامپیوتر، سیستم‌های عامل و ساختمان داده‌ها.
• امکان تغییر و تبدیل نیازها به مفاهیم طراحی و ERDها.
• قابلیت اشکال‌زدایی.
• عملکرد عالی چه به‌صورت فردی و چه به‌صورت تیمی (چابک و اسکرام).
• دانش کافی در ارتباط با زبان‌های برنامه‌نویسی سی، سی‌پلاس‌پلاس و سی شارپ. 
• توانایی در نوشتن صریح و دقیق جزییات فنی و گزارش‌ها.
• آشنایی با بانک‌های اطلاعاتی مطرح نظیر اس‌کیو‌ال‌سرور، مانگو دی‌بی یا نمونه‌های دیگر.

چگونه یک مهندس نرم‌افزار شویم؟ 

به‌طور معمول، فهرست بلندبالایی از مهارت‌ها و تخصص‌هایی وجود دارد که یک مهندس نرم‌افزار باید داشته باشد، اما ضرورتی ندارد که تمام این ویژگی‌ها را داشته باشید، بلکه مهم این است که روی مهارت‌های مهم و کلیدی که سازمان‌ها به دنبال آن هستند تمرکز کنید. با این تعریف گام‌هایی که برای تبدیل شدن به یک مهندس نرم‌افزار باید پشت سر بگذارید به شرح زیر هستند:

آموزش

ناگفته پیدا است که اولین گام، ورود به دانشگاه در رشته علوم کامپیوتر است. مهندسی نرم‌افزار و مهندسی تکنولوژی نرم‌افزار انتخاب‌های درستی در مقطع کارشناسی هستند. در حالت کلی بیشتر شرکت‌ها ترجیح می‌دهند مهندسان نرم‌افزاری که حداقل مدرک کارشناسی دارند را استخدام کنند. 

مهارت‌های مرتبط را به‌طور مستقل یاد بگیرید

کارفرماها تمایل دارند تا متقاضی کار تجربه یا حداقل مجموعه‌ای از مهارت‌های روز بازار را در کارنامه خود داشته باشد. بنابراین بهتر است در ارتباط با ترندهای روز بازار (ترجیحا ایران) تحقیق کنید و به شکل آزاد روی یادگیری آن‌ها متمرکز شوید. 

کارآموزی را دست کم نگیرید 

برای خیلی از دانشجویان، دوره‌های کارآموزی می‌تواند دانش و تجربه خوب و ارزشمندی را به مجموعه مهارت‌های‌شان اضافه کند. علاوه بر این، وقتی کارآموزی می‌کنید با افرادی آشنا می‌شوید که می‌توانند در آینده حرفه‌ای شما تأثیرگذار باشند.

برنامه‌نویسی یاد بگیرید

تمرین کردن باعث می‌شود پیشرفت کنید. سعی کنید زبان‌هایی مانند پایتون، روبی، جاوااسکریپت، سی شارپ، جاوا یا سی‌پلا‌س‌پلاس را یاد بگیرید و روزانه وقت مشخصی را صرفه یادگیری این زبان‌ها کنید. 

حقوق مهندسان نرم‌افزار

سایت کاریابی PayScale متوسط حقوق دریافتی یک مهندس نرم‌افزار در ایالات متحده را 76 هزار دلار در سال اعلام کرده است. میزان حقوق دریافتی به عوامل مختلفی نظیر مکان، سطح مهارت‌ها، تجربه و مدارک تخصصی مهندس نرم‌افزار بستگی دارد. 

در ایران یک مهندس نرم‌افزار به‌طور معمول حقوقی در بازه 5 تا 10 تومان در ماه دریافت می‌کند. 

چه شرکت‌هایی مهندسان نرم‌افزار را استخدام می‌کنند؟

نکته مهم بعدی که باید در مورد آن اطلاع داشته باشید این است که چه شرکت‌هایی به دنبال استخدام مهندسان نرم‌افزار هستند. شرکت‌های بزرگی نظیر آمازون، یاهو، فیسبوک، اینتل، گوگل، آی‌بی‌ام، اپل و اوراکل همیشه به دنبال مهندسان نرم‌افزار هستند. علاوه بر نام‌های مطرح، شرکت‌های دیگری نظیر ورایزن، دل، جنرال دینامیکس، Anthem و Ciber Inc مهندسان نرم‌افزار را جذب می‌کنند. در داخل ایران نیز چنین موضوعی صدق می‌کند و شرکت‌های نرم‌افزاری بزرگ همواره به دنبال جذب مهندسان نرم‌افزار هستند. بنابراین برای یک مهندس نرم‌افزار در هر نقطه از جهان کار وجود دارد به شرطی که مهارت‌های موردنیاز آن جامعه را داشته باشد. وقتی تمام مهارت‌‌های لازم را کسب کردید اصلی‌ترین تصمیمی که باید اتخاذ کنید این است که از میان شرکت‌های بزرگی که وجود دارند گزینه‌ مناسب را انتخاب کنید.