غول چند میلیاردی که در سکوت متولد شد

این مطلب یکی از مجموعه مقالات پرونده ویژه «فناوری‌های سال ۲۰۱۷» است که در ماهنامه شبکه شماره ۱۸۸ منتشر شد. برای دانلود کل این پرونده ویژه اینجا کلیک کنید. 
حتی در اواخر سال 2010 میلادی یعنی دو سال بعد از این‌که نت‌فلیکس تصمیم گرفت به‌جای ساخت دیتاسنترهای مختص خود از AWS استفاده کند، باز هم شرکت‌ها در حال بحث و جدل درباره محاسبات ابری و این‌که آیا این سیستم‌ها به‌اندازه کافی امن و قابل اطمینان هستند، بودند.اما امروز شرایط کاملاً فرق می‌کند و محاسبات ابری خودش را به‌طور کامل ثابت کرده است به‌طوری که AWS در حال رسیدن به یک کسب‌وکار 13 میلیارد دلاری است. ولی اوراکل احساس ناامنی و خطر کرده، به‌همین دلیل به‌دنبال ساخت کلاود مختص خود با سرعت بسیار زیاد است. از طرف دیگر، مایکروسافت همه سیستم شرکت را دگرگون کرد و سومین مدیر خود را به‌دنبال کلاود فرستاد. و گوگل، این غول جستجوی اینترنتی، خودش را به‌عنوان یک تأمین کننده خدمات ابری معرفی کرده و در حال حاضر در این بازار در رده سوم قرار گرفته است.

مطلب پیشنهادی

نسل جدیدی از روترها در سال ۲۰۱۷ وارد بازار می‌شوند!

مش وای‌فای: حلال مشکلات شبکه بی‌سیم خانگی

در کنار این‌ها، استارت‌آپ‌هایی مانند Airbnb، اسپاتیفای، اسلک و اسنپ تبدیل به شرکت‌هایی بزرگ و باارزش شده‌اند. از سویی دیگر، بازارهای چند میلیونی خدمات‌رسان کلاود مانند فضای ذخیره همگرا و  شبکه‌های تعریف شده بر اساس نرم‌افزار متولد شده‌اند. با نگاه به ترندهای فعلی مشخص است که محاسبات ابری جای پایش را سفت کرده و کلاود به‌شکلی که می‌شناسیم در سال ها و حتی دهه‌های آتی حرف‌های زیادی برای گفتن خواهد داشت.
ولی فناوری به این شکل کار نمی‌کند. در حالی‌که محاسبات ابری قرار نیست جایی برود ولی به‌گفته «پیتر لوین»، سرمایه‌گذار ریسک‌پذیر، نشانه‌هایی که در حال حاضر دیده می‌شود حاکی از آن است که این فناوری در حال تبدیل شدن به فناوری “دیروز” است چون یک مفهوم جدیدتر از راه رسیده است: “اج کامپیوتینگ” (Edge computing).

“اج کامپیوتینگ” یک معماری توزیع شده در فناوری اطلاعات (IT) است که در آن داده‌های کلاینت در پیرامون شبکه و تا جایی‌که ممکن است نزدیک به منبع اصلی پردازش می‌شود. علت حرکت به‌سوی این نوع محاسبه به محاسبات موبایلی، کاهش هزینه‌های اجزای مختلف یک کامپیوتر و تعداد زیاد دستگاه‌های متصل به‌هم در IoT مربوط می‌شود. داده‌هایی که از نظر زمانی حساسیت بسیار بالایی دارند در این معماری جدید بر حسب نوع استفاده می‌توانند در همان مبدأ شکل‌گیری توسط دستگاه هوشمند پردازش شوند یا این‌که به یک سرور واسطه که از نظر جغرافیایی فاصله کمی با کلاینت دارد ارسال شوند. اما داده‌ای که از نظر زمانی حساسیت زیادی ندارد مانند تجزیه و تحلیل‌های مربوط به گذشته، آنالیز بیگ دیتا و ذخیره‌سازی بلند مدت، به‌سمت کلاود فرستاده می‌شود.

“اج کامپیوتینگ” یک معماری توزیع شده در فناوری اطلاعات (IT) است که در آن داده‌های کلاینت در پیرامون شبکه و تا جایی‌که ممکن است نزدیک به منبع اصلی پردازش می‌شود.

به‌طور خلاصه می‌توان گفت که اج کامپیوتینگ یا محاسبات اج به این معنی است که هر جسم هوش مصنوعی از مقدار قابل توجهی توان پردازشی استفاده می‌کند که معادل صدها هزار پی‌سی خواهد بود. به‌عبارتی دیگر، هر دستگاه برای خودش یک دیتاسنتر کوچک می‌شود.
«لوین» در مصاحبه با “بیزنس اینسایدر” می‌گوید: “این مفهوم جدید در رابطه با محاسبات نهایی بسیار پیچیده است. یک خودروی خودران از بیشتر از 200 عدد پردازنده بهره خواهد برد. این یعنی یک دیتاسنتر روی چرخ‌.”
برای هر دستگاه به‌کارگیری کلاودی که اسمارت‌فون‌ها استفاده می‌کنند، غیرعملی است. امروزه، گوشی‌ها هر چیزی را به کلاود ارسال می‌کنند تا پردازش شود. دیتای حاصل از آن در داخل کلاود ذخیره می‌شود و نتایج آن دوباره به دستگاه برگشت داده می‌شود. اما این قضیه برای خودروی خودران فرق می‌کند چون حجم دیتایی که باید برای پردازش به جای دیگر ارسال شود، خیلی زیاد است. از طرف دیگر، نتایج باید خیلی سریع به خودرو فرستاده شود چون برای ادامه راه به آن‌ها نیاز دارد. خودروی خودران باید بلافاصله تصمیم بگیرد که ترمز کند یا سرعت بگیرد. توزیع و انتقال حجم بزرگی از دیتای خالص بر روی یک شبکه می‌تواند فشار زیادی روی منابع آن وارد کند.  در برخی از موقعیت‌ها بهتر است که این دیتا نزدیک به منبع پردازش شود. حالا این قضیه را در یک بعد وسیع‌تر تجسم کنید. میلیون‌ها دستگاه هوش مصنوعی از خودروها و دِرون‌ها گرفته تا تجهیزات پزشکی و روبات‌های کارخانه‌ها.
لوین در ادامه می‌گوید: “شما هیچ‌وقت پهنای باند و سرعت کافی بر روی شبکه بین این دستگاه‌ها در اختیار نخواهید داشت.”

به‌طور خلاصه می‌توان گفت که اج کامپیوتینگ یا محاسبات اج به این معنی است که هر جسم هوش مصنوعی از مقدار قابل توجهی توان پردازشی استفاده می‌کند که معادل صدها هزار پی‌سی خواهد بود. به‌عبارتی دیگر، هر دستگاه برای خودش یک دیتاسنتر کوچک می‌شود

بنابراین دستگاه‌ها خودشان پردازش می‌کنند و فضای ذخیره را مدیریت می‌کنند، در حالی‌که مغز بزرگ و متفکر این فرآیند کلاود است که در پشت صحنه به‌کار خود مشغول است. این ماشین‌های هوشمند تنها بخش‌های مهم دیتا را به‌سمت کلاود ارسال می‌کنند. کلاود هم آن‌ها را تحلیل می‌کند و آموخته‌هایش را با سایر دستگاه‌ها به‌اشتراک می‌گذارد. به‌این ترتیب، با روش فوق همه دستگاه‌ها از هم یاد می‌گیرند. لوین می‌گوید: “و بدین شکل دستگاه‌ها هوشمندتر می‌شوند.”
یکی از بزرگ‌ترین فواید اج کامپیوتینگ بهتر شدن فاکتور زمان به عمل است و زمان پاسخ‌گویی را به چند میلی‌ثانیه کاهش می‌دهد، در حالی‌که منابع شبکه حفظ می‌شوند. البته قرار نیست که مفهوم اج کامپیوتینگ جایگزین محاسبات ابری شود. از سویی دیگر علی‌رغم توانایی آن در کاهش زمان و گلوگاه‌های شبکه، اج کامپیوتینگ می‌تواند چالش‌های عمده‌ای در زمینه امنیت و پیکربندی را به‌همراه داشته باشد.

به‌طور طبیعی، مرحله بعدی محاسبات ابری، اج کامپیوتینگ است. صنعت کامپیوتر پیوسته در حال حرکت از محاسبات متمرکز است. این روش قدرت زیادی دارد اما در مقایسه با محاسبات محلی از فرد یا دستگاهی که از آن استفاده می‌کند فاصله دارد.
به‌عنوان مثال مین‌فریم‌ها (محاسبات متمرکز) باعث ترقی و پیشرفت پی‌سی‌ها و هم‌چنین کلاینت/سرور شدند (غیرمتمرکز)، که این‌هم باعث رشد کلاود (متمرکز) می‌شود. پس بعد از این، نوبت به غیرمتمرکز می‌رسد. این همان دم و بازدم صنعت کامپیوتر است. لوین در بیشتر بخش‌های این فرآیند حضور داشته است. وی حرفه خود را به‌عنوان مهندس و رئیس یک کسب‌وکار شروع کرد (Veritas Software، سیتریکس، XenSource). خیلی از سرمایه‌گذاران موفق در استارت‌آپ‌هایی مانند گیت‌هاب، DigitalOcean، Mixpanel، Mesosphere، Udacity و ... لوین را به‌عنوان یک سرمایه‌گذار ریسک‌پذیر به‌خوبی می‌شناسند.
وی هم اکنون به فکر سرمایه‌گذاری روی کارآفرینانی است که در حال تحقیق بر روی اج کامپیوتینگ هستند. لوین این مفهوم جدید را بزرگ‌ترین تغییر در زمینه محاسبات که نتیجه واقعی اینترنت اشیاء است، می‌بیند.

این روش قدرت زیادی دارد اما در مقایسه با محاسبات محلی از فرد یا دستگاهی که از آن استفاده می‌کند فاصله دارد.

اما او تنها کسی نیست که شروع به شناخت اج کرده است. شرکت معتبر سیسکو نام این مفهوم جدید را “Fog Computing” گذاشته و به‌همین منظور یک کنسرسیوم به‌نام OpenFog راه‌اندازی کرده است. از طرف دیگر، صنعت تلکام نیز در مرحله بحث و مناظره برای آشنایی با مفهوم این عبارت است.
لوین اعتقاد دارد که تا پنج سال آینده، اج کامپیوتینگ بازیگر اصلی این صنعت خواهد بود. طبق پیش‌بینی‌های صورت گرفته تا سال 2020 میلادی، حدود 5.6 میلیارد دستگاه IoT که در تملک شرکت‌ها و دولت‌ها هستند از این روش محاسباتی برای جمع‌آوری داده استفاده می‌کنند.