بررسی مینی کامپیوترهای شاخص بازار

اگر پی‌گیر بازار و فناوری‌های مدرن صنعت IT هستید، به‌حتم با کامپیوترهای رومیزی بسیار کوچک و واژه Ultra Compact برخورد کرده‌اید. شاید در نگاه نخست این دستگاه‌ها چندان دل‌چسب نبوده و مورد توجه شما قرار نگرفته باشند. اما چرا سازندگان با وجود محبوبیت کامپیوترهای رومیزی و قابل حمل، هزینه‌های زیادی را صرف طرح‌های تحقیقاتی، طراحی و تولید کامپیوترهای فوق کوچک یا UCFF  (سرنام Ultra Compact Form Factor) می‌کنند؟ اگرچه مصرف انرژی پایین، کارایی به‌نسبت برابر با کامپیوترهای ATX و در نهایت کاهش هزینه‌ها در تولید دلیل تمایل سازندگان به سمت سیستم‌های UCFF باشد، اما گسترش پرشتاب کاربری اسمارت‌فون‌ها و تبلت‌ها که سادگی در استفاده بارزترین ویژگی آن‌ها است، در کاهش سهم کامپیوترهای دسکتاپ از سبد مصرف کاربران دخیل بوده و بهانه سودآوری کم‌تر سبب شده است تا سازندگان کامپیوترهای دسکتاپ به سمت کوچک‌تر کردن آن‌ها گام بردارند. شاید این گونه به‌نظر برسد که به‌دلیل کوچکی و محدودیت در فضا، کامپیوترهای UCFF از سرعت و کارایی پایین‌تری نسبت به دسکتاپ بهره‌مند هستند، اما به‌واقع این گونه نیست. امروزه مدل‌هایی از کامپیوترهای UCFF طراحی و تولید می‌شوند که علاوه بر سرعت و کارایی قابل قبول، مصرف انرژی به‌مراتب پایین‌تری نیز دارند. افزون بر این‌که این محصولات در بیش‌تر مواقع به سخت‌افزارهای باکیفیت نیز مجهز شده‌اند که این مهم، پایداری و کارایی آن‌ها را تضمین خواهد کرد. اما در این شماره، قصد داریم تا به چند نمونه از کامپیوترهای UCPC (سرنام Ultra Compact PC) بپردازیم که به HTPC نیز معروف هستند.

NUC، مینی کامپیوترهای شرکت اینتل 
همان گونه که آگاه هستید، شرکت اینتل بزرگ‌ترین سازنده تراشه‌ها و چیپ‌ست‌های کامپیوترهای دسکتاپ و قابل حمل جهان است. هرچند این شرکت در تولید مادربوردهای انحصاری هم سابقه خوبی دارد، اما به‌دلیل تمرکز در بخش پردازنده و چیپ‌ست، مادربوردهای این شرکت به غیر از مادربوردهای مورد استفاده در سرورها، آن چنان که شایسته نام اینتل است، با محبوبیت و اقبال کاربران مواجه نشده است! اما این شرکت قدرتمند نیز هم‌گام با شرکت‌های بزرگ سازنده چندی است که به طراحی و تولید تراشه‌های SoC و همچنین کامپیوترهای فوق کوچک متمایل و در ماه‌های گذشته، نمونه‌هایی از این محصولات را معرفی کرده است. 

شکل 1

اینتل از مینی کامپیوتر جدید خود یعنی NUC5i5RYK که به پنجمین ویرایش پردازنده‌های 14 نانومتری Broadwell-U و ششمین نسل گرافیک مجتمع مجهز شده است، در CES امسال رونمایی کرد. محصولات NUC (سرنام Next Unit of Computing) با 15 وات مصرف و به‌صورت بدون فن (Fanless) طراحی شده و با برخورداری از تراشه گرافیک مجتمع سری HD 6000 قادر است تصاویر 4K را هم پردازش کند. پردازش و پهنای باند مورد نیاز برای انتقال تصاویر 4K یک مزیت به‌شمار می‌آید، اما باز هم اکتفا به تراشه گرافیک درونی و بهره نگرفتن از تراشه گرافیکی مجزا در این محصول نیز می‌تواند موجب کاهش محبوبیت و محدودیت در کاربری شود.

 شکل 2: تراشه‌های SSD با برند مایکرون و حافظه‌های Corsair

اما در بخش‌های دیگر، یک درگاه شبکه گیگابیت LAN، دو درگاه USB 3.0، یک خروجی مایکرو HDMI و یک خروجی Mini DisplayPort پنل I/O مادربورد دوطرفه این محصول را تشکیل می‌دهند. شکاف‌های توسعه‌دهنده NUC هم برای استفاده از کارت‌های M.2 و وای‌فای Mini-PCIe  در نظر گرفته شده و دو شکاف برای ماژول‌های حافظه DDR3L با مصرف انرژی 1.35 ولت است. NUC برای پیکربندی‌های Core i7 ،i5 ،i3،Pentium و Celeron در نظر گرفته شده و به‌جز مدل Core i7، تاکنون پیکربندی‌های متفاوتی از Intel NUC با اندازه 51.5×112×116.6 میلی‌متر به بازار مصرف کامپیوترهای فوق کوچک عرضه شده که قیمت 140 دلاری نیز برای ضعیف‌ترین پیکربندی آن اعلام شده است.

کامپیوتر Brix s گیگابایت مدل GB-BXi7H-5500 
نام گیگابایت یاد و خاطره مادربورد و کارت‌ گرافیک‌های این شرکت را در اذهان تداعی می‌کند. این شرکت تایوانی سالیان طولانی است که به طراحی و تولید سخت‌افزار و قطعات جانبی کامپیوتر مشغول است. اما گیگابایت در سال‌های اخیر کار تحقیقاتی خود را درخصوص کامپیوترهای UCFF آغاز کرده و با تولید نمونه‌های قابل قبول، موفقیت‌های زیادی نیز به دست آورده است. 

شکل 3

مدل جمع و جور Brix s جدیدترین محصول گیگابایت در این بخش است و به حتم خوشحال می‌شوید اگر بگوییم گیگابایت از سخت‌افزار مناسب و البته باکیفیتی نیز در این محصول استفاده کرده است. مدل GB-BXi7H-5500 که در نمایشگاه CES 2015 رونمایی شد، به پردازنده قدرتمند Core i7-5500U از سری پردازش‌گرهای موبایل و با معماری Broadwell-U اینتل مجهز شده است و همین ابتدا می‌توان سرعت پردازش و مصرف پایین این سیستم را ضمانت کرد!
این پردازنده SoC بنیان که با لیتوگرافی 14 نانومتر تولید شده است، دو هسته واقعی، چهار رشته پردازشی و 4 مگابایت حافظه نهان سطح 2 دارد و با فرکانس پایه 2400 مگاهرتز (3000 مگاهرتز در حالت توربو)، فقط 15 وات انرژی برای فعالیت نیاز دارد! محصول جدید گیگابایت از دو ماژول 8 گیگابایتی حافظه از نوع ¹ DDR3L با فرکانس 1600 مگاهرتز استفاده کرده که به‌کارگیری این حجم از حافظه با فرکانس مناسب در این دستگاه در نوع خود جالب توجه است. پس از پردازنده و حافظه‌ها، ذخیره‌سازها در جایگاه سوم یک محصول قرار می‌گیرند. به احتمال با حافظه‌های SSD سامسونگ مدل 840 EVO آشنا هستید. این حافظه 2.5 اینچی SSD با سرعت فوق‌العاده و در زمان عرضه به‌قدری محبوب شد که یکی از انتخاب‌های اولیه خریداران SSD جامد را به‌خود اختصاص می‌داد. البته گیگابایت هم ترجیح داده است تا کاربران Brix s را از این مدل با 120 گیگابایت ظرفیت ذخیره‌سازی بهره‌مند سازد. 

 شکل 4: نمای داخلی محصول

بخش ارتباطات شبکه (اترنت) در یک سیستم از اهمیت بالایی برخوردار است. از همین‌ رو، تعبیه یک تراشه Realtek RTL8111G برای درگاه شبکه و یک کیت وای‌فای دوبانده AC3160  با استاندارد 802.11ac از برند اینتل می‌تواند ارتباط پرسرعت و ایمنی را برای کاربر مهیا سازد. به‌نظر می‌رسد که در بخش گرافیک شرکت گیگابایت با بهره‌گیری از گرافیک HD 5500 مجتمع در پردازنده، پشتیبانی از تفکیک‌پذیری 2304×4096 و 24 هرتز نرخ تازه‌سازی تصویر (Refresh Rate) بر ستون محکمی تکیه نزده باشد! این درست است که گرافیک‌های مجتمع پردازنده‌های اینتل² از نسل پنجم با بهینه‌سازی‌های کاربردی همراه بوده‌اند، اما حتی نمی‌توان یک بازی روان با گرافیک متوسط را با این تراشه گرافیکی به کاربران Brix s وعده داد. البته شاید تجهیز این محصول به تراشه صوتی Realtek ALC283 با 7.1 کانال HD صوتی راضی‌کننده به‌نظر برسد، ولی استفاده نکردن از تراشه گرافیک مجزا و پرقدرت که قادر به پردازش تصاویر سنگین گرافیکی باشد، می‌تواند یکی از معایب مدل GB-BXi7H-5500 شرکت گیگابایت محسوب شود.

 شکل 5: پنل ارتباطی Brix s

این مدل برای فعالیت به 19 ولت انرژی (3.42 آمپر توان) نیاز دارد و علاوه بر شکاف‌های mSATA و M.2، چهار درگاه USB 3.0، خروجی HDMI ،Mini DP و جک 3.5میلی‌متری هدفون دارد و پشتیبانی از فناوری ³NFC از دیگر ویژگی‌های این محصول است. همچنین، کاربران قادر خواهند بود تا سیستم‌عامل ویندوز نسخه‌های 7 و 8.1 را روی محصول جدید گیگابایت نصب و از آن استفاده کنند. مدل BXi7H-5500 در اندازه 114.4× 107.6×46.8 میلی‌متر تولید شده و با قیمت حدود 780 دلار به بازار مصرف عرضه شده است.

ML300 محصولی از شرکت Logic Supply
شرکت امریکایی Logic Supply به‌عنوان یک OEM، تولیدکننده محصولات کامپیوتری است، مدل ML300 این شرکت نمونه‌ای از این تولیدات است که در ماه‌های گذشته به بازار مصرف عرضه شده است. این محصول به پردازنده Core i5-3427U اینتل با 3 مگابایت حافظه نهان سطح 3 مجهز است.

شکل 6

فرکانس پایه این پردازنده 1800 مگاهرتز بوده و در حالت توربو تا 2800 مگاهرتز نیز قابل افزایش است. دو هسته واقعی و چهار رشته کار پردازشی این پردازنده 22 نانومتری با 17 وات مصرف انرژی را تشکیل می‌دهند. اما تراشه گرافیکی مجتمع این پردازنده HD 4000 است که با فرکانس پایه 350 مگاهرتز (قابل افزایش تا 1150 مگاهرتز در حالت توربو) برای استفاده روزمره و نه پردازش‌های گرافیکی به‌نسبت سنگین مناسب به‌نظر می‌رسد. دو ماژول 8 گیگابایتی حافظه DDR3 از برند ترنسند با فرکانس 1600 مگاهرتز و زمان تأخیر 28-11-11-11 روی مادربورد این محصول تعبیه شده که به لحاظ ظرفیت و سرعت مناسب به‌نظر می‌رسد. اما یک SSD شرکت Emphase  با ظرفیت 128 گیگابایت و اینترفیس mSATA ذخیره‌سازی مطمئن و پایداری را برای مدل ML300 به‌ارمغان آورده است.

شکل 7

دو درگاه Mini DP، دو درگاه USB 2.0، دو درگاه USB 3.0، یک درگاه شبکه، تراشه صوتی با قابلیت ارائه 7.1 کانال HD از دیگر مشخصات این محصول شرکت لاجیک ساپلای است. مدل ML300 در اندازه‌های 131.20×36.75×196 میلی‌متر، وزن 1100 گرم و قیمت تقریبی 130 دلار در اختیار مصرف‌کنندگان قرار دارد.

مینی کامپیوتر Nano ID65 Plus محصولی از شرکت Zotac
بی‌شک شما نیز کارت‌های گرافیک با نوارهای زرد رنگ شرکت زوتاک را به‌خاطر دارید و هنوز هم در مدل‌های مختلف و پرتعداد در ویترین فروشندگان بازار سخت‌افزار جا خوش کرده است. اما این شرکت هم در ماه‌های گذشته مینی کامپیوتر خود به مدل Zbox ID65 Plus را به بازار مصرف عرضه کرده است. این محصول به پردازنده 22 نانومتری Core i7-3537U با فرکانس اولیه 2 گیگاهرتز (قابل افزایش تا 3.1 گیگاهرتز در حالت توربو)، دو هسته واقعی و چهار رشته پردازشی مجهز شده است.

شکل 8

تراشه گرافیکی این پردازنده HD 4000 است که برای این گروه از مینی کامپیوترها و پردازش‌های گرافیکی پایه مناسبی خواهد بود. یک هارددیسک 500 گیگابایتی با چرخش پلاتر 5400 دور در دقیقه کار ذخیره‌سازی اطلاعات کاربر در این محصول را بر عهده دارد. هرچند استفاده نکردن از دیسک جامد در این محصول نکته منفی محسوب می‌شود، اما زوتاک یک کیت دواسلاته ⁴M.2 را برای استفاده از دو SSD با رابط کاربری M.2 در نظر گرفته که در بسته‌بندی محصول به‌چشم می‌خورد. در بخش ارتباطی، ماژول بی‌سیم شبکه با استاندارد 802.11n/g/b و بلوتوث نسخه 4 امکان ارتباط بدون سیم را ارائه می‌کنند. همچنین، یک درگاه شبکه گیگابیت LAN هم برای ارتباط کابلی شبکه در اختیار کاربر قرار دارد. 

شکل 9

یک درگاه SATA 3، دو درگاه mSATA، چهار درگاه USB 3.0، دو درگاه USB 2.0، یک درگاه eSATA، یک خروجی HDMI و یک خروجی DP درگاه‌های مینی کامپیوتر ساخت شرکت زوتاک را تشکیل می‌دهند. این محصول با قیمت تقریبی 520 دلار در اختیار علاقه‌مندان به این محصولات قرار دارد.

و اما...
اما و اگرهای قابل ملاحظه‌ای در خصوص ساختار، تنوع در کارایی و لزوم به‌کارگیری و گسترش مینی کامپیوترها مطرح است که برای هر کدام نیز می‌توان پاسخ‌های مستدلی ارائه کرد. 
نخست این‌که در عین کوچک‌تر شدن، حفظ سرعت و کارایی این محصولات باید به‌عنوان یک اصل مهم مورد توجه سازندگان قرار گیرد. اگر قرار است کامپیوترهای دسکتاپ و قطعات مجزایی نظیر مادربوردهای ATX، کارت گرافیک، درایو اپتیکال و حتی خنک‌کننده‌ها به‌دلیل اندازه بزرگ و مصرف بیش‌تر از چرخه عمومی تولید و مصرف حذف و مینی کامپیوترها جایگزین آن‌ها شوند، سازندگان نباید به بهانه کوچکی و مصرف انرژی کم‌تر، از به‌کارگیری سخت‌افزارهای قدرتمندتر در این محصولات چشم‌پوشی کنند. این اهمیت دارد که کوچک‌تر شدن کامپیوترها با حفظ سرعت و کارایی انجام پذیرد، نه کاستن از کارایی و قدرت آن‌ها!
دوم این‌که اگر بازار هدف مینی کامپیوترها را کاربرانی بدانیم که از سیستم خود سرعت و کارایی بالاتری را انتظار نداشته باشند، تولید این محصولات عقلانی خواهد بود. اما می‌خواهیم بگوییم حتی کاربرانی از این دست هم به زمانی نیاز دارند که پردازش‌های به‌نسبت سنگین‌تری را انجام دهند یا بازی گرافیکی را چاشنی زمان استراحت خود کنند.
حال اگر آن‌ها قادر به انجام کارهای پردازشی و گرافیکی سنگین‌تر نباشند، به‌نظر شما آیا هزینه کردن برای یک مینی کامپیوتر توجیه اقتصادی و کاربردی خواهد داشت؟

پی‌نوشت:
1-  حرف L برگرفته از واژه Low Power  به معنای کم‌مصرف بودن این سری از حافظه‌ها است. این حافظه‌ها به‌دلیل نوع فناوری به‌کار رفته در ساخت تراشه‌ها کم‌مصرف هستند و نوع DDR3 آن مقدار 32.1 ولت انرژی برای فعالیت نیاز دارند.
2-  به مقاله «نگاهی اجمالی به پردازنده‌‌های برادول سری Core-M»، شماره 161 ماهنامه شبکه مراجعه شود.
3-  فناوری NFC شامل یک ارتباط ایمن و رمزنگاری شده بی‌سیم با قابلیت فعالیت در باند فرکانسی 56.13 مگاهرتز است که تبادل اطلاعات بی‌سیم را امکان‌پذیر می‌سازد.
4- M.2 جدیدترین درگاه ارتباطی ساخته شده بر پایه رابط کاربری PCI-E است که در بهترین شرایط و به‌صورت تئوری، توانایی انتقال 10 گیگابایت بر ثانیه اطلاعات را برای قطعاتی نظیر دیسک‌های جامد فراهم می‌سازد.