هوش مصنوعی
- چرا مدل‌های هوش مصنوعی در حال فروپاشی هستند؟
- بخش‌بندی تصویر و انواع کاربردهای آن در یادگیری ماشین
فناوری شبکه
- شبکه‌های بی‌سیم خصوصی و لبه چه مزایایی برای سایت‌های صنعتی دارند؟
- چرا کسب‌و‌کارهای کوچک به سراغ پلتفرم‌های ابری می‌روند؟
- پروتکل کوییک (QUIC) چیست و چه دستاوردی برای اینترنت دارد؟
- بانک‌داری ابری چیست و چه ویژگی‌هایی دارد؟
امنیت
- PTaaS و SOC چیستند و نحوه کار آن‌ها به چه صورتی است؟
- چگونه امنیت نقاط پایانی را تامین کنیم؟
عصر شبکه
- جفری هینتون، پدر خوانده هوش مصنوعی، برنده جایزه نوبل شد
- تحول سازمانی چیست و راه‌های دستیابی موفق به این تحول کدامند؟
کارگاه
- توسعه‌دهندگان به چه نوع ایندکس‌هایی در زبان SQL دسترسی دارند؟
- صفحه‌بندی در سیستم‌عامل چیست و چه کاربردی دارد؟
- فرآیند پواسون و توزیع آن چیست و چه کاربردی دارد؟
پرونده ویژه
- انقلاب صنعتی پنجم؛ عصر نوآوری بی‌کران
- انقلاب صنعتی پنجم: تحولی نوین در دنیای فناوری
- انقلاب صنعتی پنجم بر مبنای چه فناوری‌هایی پیش می‌رود؟
- هوش مصنوعی؛ مغز متفکر انقلاب صنعتی پنجم و آینده‌ای که می‌سازد
- زنجیره بلوکی پیشگام در ارائه راهکارهای موردنیاز انقلاب صنعتی پنجم
- انقلاب صنعتی پنجم و نقش شبکه‌های نام‌گذاری‌شده در آن
- تجهیزات سیار و امضاهای دیجیتال چه کاربردی در انقلاب صنعتی پنجم دارند؟
انقلاب صنعتی پنجم؛ عصر نوآوری بی‌کران
تفکر محاسباتی (Computational Thinking) یک روش حل مسئله است که به ما کمک می‌کند مشکلات پیچیده را به بخش‌های کوچکتر و قابل فهم‌تر تقسیم کنیم. این روش مبتنی بر مفاهیمی مانند الگوریتم‌ها، تجزیه‌وتحلیل داده‌ها و طراحی الگوها است. همان‌گونه که در مقالات پرونده ویژه مطالعه خواهید کرد، انقلاب صنعتی پنجم تحول بزرگی است که تاکید زیادی بر همکاری انسان و ماشین داشته و متمرکز بر پایداری و انعطاف‌پذیری در انجام کارها است. برای این‌که بتوانیم از پتانسیل کامل این انقلاب بهره‌برداری کنیم، نیازمند افرادی هستیم که بتوانند به‌صورت خلاقانه و منطقی مشکلات را حل کنند. انقلاب صنعتی پنجم را می‌توان از زوایای مختلفی مورد بررسی قرار داد، اما بدون شک تفکر محاسباتی در این حوزه اهمیت خاص و ویژه‌ای دارد. تفکر محاسباتی، برخواسته از رویکرد حل مسئله است و شامل تجزیه‌وتحلیل مسائل پیچیده به بخش‌های کوچکتر، طراحی الگوریتم‌ها، و استفاده از کامپیوتر برای اجرای آن‌ها است. این مفهوم توسط سیمور پاپرت در سال 1996 معرفی شد و بعدها توسط ژانیت وینگ در سال 2006 توسعه یافت. از حدود سال 2013، این مفهوم به‌سرعت جایگاه خود در علوم کامپیوتر، آموزش و فناوری‌های آموزشی را پیدا کرده است. پژوهشگران، تعاریف متفاوتی از تفکر محاسباتی ارائه داده‌اند. به‌طور مثال، آن را به‌عنوان بخشی از مهارت‌های حل مسئله و مهارت‌های فردی تعریف کرده‌اند، در حالی که برخی دیگر آن را به‌عنوان مفاهیم و فرآیندهایی که در حل مسئله و تصمیم‌گیری به ما کمک می‌کنند و شامل استفاده از ماشین‌های هوشمند می‌شوند تعریف کرده‌اند. با این توصیف، تفکر محاسباتی را می‌توان به استفاده از روش‌های تکنولوژیکی برای درک و حل مسائل تعریف کرد.
این رویکرد در انقلاب صنعتی پنجم جایگاه خاصی دارد، زیرا انسان‌ها را به‌عنوان عامل کلیدی معرفی می‌کند و به آن‌ها اجازه می‌دهد از فناوری برای بهبود فرآیندهای تولید استفاده کنند. به بیان دقیق‌تر، به انسان‌ها اجازه می‌دهد با استفاده از تفکر محاسباتی، مشکلات را حل کنند و تصمیمات بهتری بگیرند. یکی از ویژگی‌های مهم انقلاب صنعتی پنجم، انعطاف‌پذیری بالای آن است که به معنای توانایی سیستم‌های تولیدی برای سازگاری با تغییرات و اختلالات است. با ترکیب انعطاف‌پذیری، بازیابی، استحکام و پایداری، انقلاب صنعتی پنجم می‌تواند آینده‌ای بهتر و پایدارتر برای تولید، تجارت و جامعه رقم بزند. پرسش مهمی که مطرح می‌شود این است که چرا به تفکر محاسباتی نیاز داریم؟ انقلاب صنعتی پنجم به تعاملات پیچیده‌تری بین انسان و ماشین نیاز دارد. این تعاملات شامل ارتباطات بین انسان و ماشین، ماشین به انسان، ماشین به ماشین و انسان به انسان می‌شود. این سطح از تعامل در انقلاب صنعتی چهارم وجود نداشت.
یکی از چالش‌های انقلاب صنعتی پنجم، آسیب‌پذیری انسان و ماشین در تصمیم‌گیری است. سیستم‌های پایدار باید بتوانند با شرایط مختلف سازگار باشند تا عملکرد عملیاتی خود را حفظ کنند. به‌اعتقاد برخی از صاحب‌نظران، انقلاب صنعتی پنجم، اولین انقلاب صنعتی انسانی است که بر اساس اصول شش‌گانه شناسایی، بازبینی، تحقق، کاهش، استفاده مجدد و بازیافت (R6) استوار است، زیرا در نظر دارد همکاری انسان و ماشین را برای افزایش بهره‌وری تولید با ادغام تفکر انتقادی و خلاقیت انسانی در سیستم‌های هوشمند ترکیب و تقویت کند.
انقلاب صنعتی پنجم را می‌توان به‌عنوان رویکردی انسان‌محور تعریف کرد که تعامل انسان‌ها و ربات‌ها (ربات‌های همکاری) منجر به بهبود خودکارسازی و شخصی‌سازی تولیدها می‌شود. به بیان دقیق‌تر، حضور ربات‌ها در دنیای صنعتی نه به‌عنوان یک ماشین برنامه‌پذیر، بلکه به‌عنوان یک همکار با محوریت خلاقیت و تفکر انتقادی اجازه می‌دهد حجم کار نیروی انسانی کمتر شده و روبات‌ها کارهای تکرارشونده را انجام دهند. انقلاب صنعتی پنجم به آموزش STEM که مخفف علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات است، کمک خواهد کرد. در این زمینه، انقلاب صنعتی پنجم ادامه‌دهنده مسیر آموزشی انقلاب صنعتی چهارم است، که آموزش را بخش جدایی‌ناپذیر از دنیای کار می‌داند.
در چشم‌انداز پویای Industry 5.0، جایی که هم‌گرایی هماهنگ فناوری‌های پیشرفته، روایت صنعتی را تعریف می‌کند، تفکر محاسباتی به‌عنوان پایه‌ای برای برنامه‌نویسان ماهر نیز متجلی می‌شود که در دنیای پیچیده برنامه‌ها و سیستم‌های پیچیده حرکت می‌کنند. اساس این فرآیند هنر تجزیه است، که در آن توسعه‌دهندگان به طور سیستماتیک چالش‌های پیچیده را به مولفه‌های قابل مدیریت تفکیک می‌کنند. این رویکرد صرفا یک استراتژی فنی برای پرداختن به مسائل در محیط‌های هوشمند، مانند مواردی که سیستم‌های تولید پیشرفته را متمایز از نمونه‌های عادی می‌کند، نیست. بلکه، به‌عنوان یک راهنما عمل می‌کند که بر اهمیت ادغام تفکر محاسباتی در آموزش برنامه‌نویسان آینده در مدت زمان تحصیل در دانشگاه تاکید دارد. تفکر محاسباتی نه‌تنها به‌عنوان یک الگو برای کاربردهای صنعتی، بلکه یک ضرورت آموزشی نیز در نظر گرفته می شود. البته، ما همچنان در مراحل اولیه آموزش تفکر محاسباتی به برنامه‌نویسان قرار داریم، اما در آینده شرایط این‌گونه نخواهد بود. رویکرد حل مسئله، مهارت‌های مورد نیاز برنامه‌نویسان جوان را به آن‌ها آموزش می‌دهد تا بتوانند بر پیچیدگی‌های انقلاب صنعتی پنجم غلبه کنند و از طیف گسترده‌ای از مهارت‌ها و خلاقیت‌ها برای پیشبرد کارها استفاده کنند. همچنین، از آن‌جایی که تفکر محاسباتی بر اساس اصول انتزاع و طراحی الگوریتمی ساخته شده است، برنامه‌نویسان قادر به ساخت الگوریتم‌های موثر و مدل‌های انتزاعی هستند. این مهارت‌ها فراتر از مرزهای کاربردهای صنعتی خاص‌منظوره است و امکان استفاده از آن‌ها در صنایع مختلف وجود دارد. با این مقدمه به سراغ پرونده ویژه این شماره مجله شبکه خواهیم رفت که اختصاص به انقلاب صنعتی پنجم دارد که قرار است دنیای ما را دست‌خوش تغییرات اساسی کند.
