پروفسور علی لطفی‌زاده بنیان‌گذار منطق فازی در سن 96 سالگی درگذشت

آقای فیروز نادری در صفحه توییتر خود خبر فوت این اسطوره بزرگ را تایید کرده است.

این دانشمند علوم کامپیوتر و پدر محاسبات پیشرفته یک میراث ماندگار را از خود بر جای گذاشت. لطفی‌زاده یکی از برجسته‌ترین استادان علوم کامپیوتری دانشگاه کالیفرنیا در حوزه ریاضیات و هوش مصنوعی بود. تئوری منطق فازی اولین بار در سال 1965 در قالب نظریه مجموعه‌های فازی از سوی پروفسور لطفی‌زاده معرفی شد. ساده‌ترین توصیفی که برای منطق فازی می‌توان ارائه کرد به این شکل است که این منطق دیدی به مراتب فراتر از صفرها و یک‌های مرسوم دنیای کلاسیک را پیش روی ما قرار داده و اعلام داشت که در بازه دو عدد صفر و یک اعداد بی نهایت بسیاری وجود دارد. در حالت عادی ما با دو وضعیت بله و خیر روبرو هستیم. اما منطق فازی به ما می‌گوید بله، نه، شاید، احتمال دارد و... نیز وجود دارند. در حالی که این منطق کاملا تاثیرگذار بود اما در زمان خودش چندان مورد توجه قرار نگرفت تا این‌که در دهه 80 میلادی بود که صنایع ژاپنی به اهمیت ژرف این منطق آگاه شدند و تصمیم گرفتند هدایت خودکار قطار زیرزمینی شهر سندای را بر مبنای این منطق پایه‌ریزی کنند.

منطق فازی چیست؟

منطق فازی بلوک‌های تصمیم‌گیری ویژه‌ای را پیش روی کامپیوترها قرار می‌دهند تا بر مبنای آن‌ها تصمیم‌گیری کنند. این منطق امروزه در حوزه‌های روباتیک، کشاورزی و فناوری‌های دفاعی به شکل گسترده‌ای به کار گرفته می‌شود. منطق فازی به ما اعلام می‌دارد که در محاسبات احتمالی هیچ جواب مطلق سیاه و سفیدی وجود ندارد. در عوض درجات مختلفی از صفرها و یک‌ها وجود دارد. این منطق به ما می‌گوید در حوزه تصمیمات کامپیوتری نباید تنها به دنبال واژه واقعی یا نادرست باشیم. بلکه باید بگوییم حقایقی با درجات مختلف وجود دارند. از آقای لطفی‌زاده نقل شده است که گفته است: «در دنیای ریاضیات، هر مفهومی دارای یک مرز کاملا مشخص است. به‌طور مثال این یک دایره هست یا یک دایره نیست. به همین شکل یک خط موازی است یا موازی نیست. اما در دنیای واقعی، زمانی که می‌گوید این شخص صادق، زیبا یا بلند است شما به مرزهای فازی وارد می‌شوید.» این تئوری به کامپیوترها کمک می‌کند تا دستورات ما را به درستی درک کنند. منطقی که امروزه زمینه‌ساز به وجود آمدن نسل‌ بعدی سامانه‌های کامپیوتری قدرتمندی شد. صنعت حمل‌ونقل، لوازم الکترونیکی مصرفی همچون دوربین‌های فیلم‌برداری، سایبرنتیک، ابزارهای مورد استفاده در زمینه تحلیل بازار سهام و حتا برنامه‌های فضایی آژانس ایالات متحده همگی خود را با منطق فازی هماهنگ ساختند.

لطفی زاده در تاریخ 4 فوریه 1921 در باکو آزربایجان به دنیا آمد و در سال 1931 به ایران آمد. او ابتدا مدرک تحصیلی خود در رشته مهندسی برق را از دانشگاه تهران کسب کرد و در ادامه در سال 1942 به ایالات متحده رفت. وی در طول این سال‌ها در ایالات متحده ماند و موفق شد دکترای خود را از دانشگاه کلمبیا دریافت کند. او اولین رییس بخش علوم کامپیوتر این دانشگاه بود. لطفی‌زاده در طول حیات خود 245 مقاله علمی را منتشر کرد و موفق شد 20 مدرک دکترای افتخاری را از آن خود کند. او میراث جاودانه‌ای در حوزه محاسبات از خود به یادگار گذاشت. روحش شاد و یادش گرامی باد.