این راز طلایی را بیازمایید و نیازی را پاسخ دهید

یک راه سریع برای ارتقای شغلی

اگر دنبال یک راه سریع، کارآمد و مطمئن برای ارتقای موقعیت شغلی هستید، می‌توانید نیازسنجی را امتحان کنید. با تسلط به هنر نیازسنجی می‌توانید کارفرمای خود را تحت تأثیر قرار دهید و شایستگی و ارزش‌ حرفه‌ای خود را به نمایش بگذارید، بدون اینکه موجب حسد و آزردگی همکاران شوید. البته این روش یک پیش‌نیاز مهم دارد، باید به پیشرفت و رونق کسب و کار سازمان یا شرکت محل کارتان علاقه داشته باشید. واقعیت این است که برای بسیاری از شاغلان، به‌دلیل نارضایتی شدید از محل کار یا مقام و شغلی که به آنان واگذار شده است و یا به‌دلیل عدم برخورداری از شایستگی‌های فنی و حرفه‌ای که لازمه یک عنوان شغلی است، فکر کردن به خشنودسازی محل کار چنان دور از ذهن است که صحبت کردن از نیازسنجی بی‌فایده است. اما اگر نارضایتی شدید ندارید ـ حتی اگر کمی ناراضی هستید ـ می‌توانید از تکنیک مورد بحث در این مقاله استفاده کنید. با کاربست صحیح هنر نیازسنجی این بخت را خواهید داشت که در آینده نزدیک حتی درباره افزایش حقوق و دستمزدتان مذاکره کنید.

نیازسنجی چیست؟

همه کاری که باید انجام دهید را می‌توان در سه جمله خلاصه کرد. سعی کنید شرایط درونی محل کارتان را ارزیابی و نیازهای داخلیش را شناسایی کنید. سپس راه حلی برای رفع آن نیاز پیشنهاد کنید. معمولاً مشکلات درونی هر سازمان بیشتر از مشکلات بیرونی آن ـ از قبیل بازار، صنعت و رقبا وغیره ـ است، حتی اگر مدیران اصلی آن سازمان اعتقاد دیگری داشته باشند. مایکل گربر نویسنده کتاب مشهور «افسانه کارآفرینی» یک بار در مصاحبه‌ای گفته بود (نقل به مضمون): «نیاز نیست نگران رقبا باشیم، مشکلات درونی شرکت‌ها ظرف چند سال اکثر آن‌ها را از پای درخواهد آورد. کافی ‌است تنها به کسب و کار خودمان بچسبیم.» بنابراین همواره کم و کسری‌هایی هست. منابع ناکافی (اعم از مالی، انسانی، زمانی و دانش) یک مشکل ذاتی در همه سازمان‌ها است. 
بعد از انجام ارزیابی اولیه، تصویر بهتری از کمبودهای داخلی شرکت به دست خواهید آورد و اگر قوه خلاقیتتان را به کار بگیرید، می‌توانید نیازهای فوری سازمان ـ از نظر همین کمبودها ـ را شناسایی و دسته‌بندی کنید. بعضی از این کمبودها خارج از حیطه تأثیرگذاری یا توان فنی و حرفه‌ای شما است. اما بعضی از آن‌ها در صورت تمایلتان می‌توانند به دغدغه شما تبدیل شوند. 
اما چطور می‌توانید خودتان را مجاب کنید نیازمندی‌های سازمان دغدغه شما نیز باشد؟ اصولاً چرا باید برای محل کارتان دلسوزی کنید؟ به‌ویژه وقتی مقداری نارضایتی هم از وضعیت کار و دستمزدتان داشته باشید، چطور چنین چیزی ممکن است؟ برای این منظور ابتدا لازم است نیازهای داخلی محل کار خود را شناسایی کنید.

مطلب پیشنهادی

آشنایی با تقسیم‌بندی کلاسیک انواع روش‌های کسب درآمد

انواع چهارگانه روش‌های کسب درآمد

اهمیت نیازهای داخلی محل کار

همه ما آدم‌ها در تمام طول 24 ساعت شبانه‌روز به نیازهای خودمان فکر می‌کنیم. از نیازهای غریزی (مانند گرسنگی) گرفته تا نیازهای حیاتی (مانند سرپناه و شغل) و نیازهای عاطفی و معنوی (مانند عشق)، همواره رفع نیاز شخصی یک مفهوم بدیهی بوده است. آنچه سخت و غیرعادی است توجه به نیاز دیگران است. از این رو، نگاه اغلب تازه‌کاران به شغلشان، نگاه به محلی برای ارضای نیازهای مالی است. در ذهن این افراد کارفرما در جایگاهی بالاتر و تأمین‌کننده نیاز مالی آن‌ها است، بنابراین بعید است کارمندی که در جایگاه پایین‌تر قرار گرفته بتواند چنین شأنی برای خود قائل شود. به زبان دیگر، برآوردن نیاز سازمان و حتی فکر کردن به آن یک عمل ضدشهودی است، زیرا با خود می‌اندیشیم: «من خودم نیاز به شغل و کار و پول دارم، چطور ممکن است به فکر برآوردن نیازهای شرکت باشم؟» 
دقت کنید که در این بحث، منظور از نیاز غیر از رابطه عادی میان کارفرما و کارمند است. بدیهی است که کارفرما به کار کارمند و کارمند به دستمزد کارفرما نیازمند است. اما در این رابطه معمولی و شهودی بعید است کارفرما برای حل یک مشکل داخلی شرکت صریحاً دست نیاز به‌سوی یک کارمند دراز کند ولو اینکه با صدور بخش‌نامه یا ارائه سخنرانی در جلسات به‌صورت کلیشه‌ای و کلی از کارمندان یاری بطلبد. چنین کاری مستلزم اعتراف ضمنی به وجود نارسایی در امور داخلی سازمان است، چیزی که کمتر مدیری مایل است به آن اعتراف کند.

مطلب پیشنهادی

پادکست: با این کامپیوترى که در مغز ماست چه کنیم؟

مفهوم ضدشهودی یعنی چه؟

کلمه مرکب ضدشهودی (Counter-Intuitive) اصطلاحی است در علوم شناختی (1) که در علم نوین مدیریت طرف‌داران زیادی دارد. این مفهوم در اصل از علم روان‌شناسی و فلسفه آمده است و به‌تدریج به سایر علوم مانند بازاریابی نوین یا موفقیت شخصی راه پیدا کرده است. مفاهیمی وجود دارند که عموم مردم به‌راحتی باور می‌کنند و خیلی نیاز به توضیح ندارند. آن‌ها بدیهی به نظر می‌رسند. به چنین مفاهیمی شهودی می‌گویند. مثلاً گزاره «پول برای خرج کردن است.» یک مفهوم شهودی است. نیازی به توضیح ندارد. درک عمومی چنین اقتضا می‌کند. به‌محض اینکه پول دستمان می‌رسد، راهی برای خرج کردنش پیدا می‌کنیم. یک گزاره وقتی ضدشهودی است که خلاف باور عمومی باشد، مثلاً «پول برای پس‌انداز کردن است.» واکنش طبیعی بعد از شنیدن این گزاره این است که «به هزار و یک دلیل این روزها نمی‌شود پول پس‌انداز کرد. گرانی و مخارج زندگی نمی‌گذارند.» اما پس‌انداز کردن کار مشکل و چالش‌برانگیزی است، زیرا پیش از آنکه مشکلات بیرونی و واقعی مانع آن شوند، عادات، چالش‌های ذهنی و موانع اعتقادی پذیرش آن را دشوار می‌کنند. نیازسنجی و فکر کردن به نیازهای محل کار یکی از همین مفاهیم ضدشهودی و دور از ذهن است.

نیاز مادر اختراع 

ذکر یک مثال به فهم بیشتر موضوع کمک می‌کند. فرض کنید شما منشی یک شرکت خصوصی کوچک هستید. طبعاً دفترچه تلفنی وجود دارد (فیزیکی یا الکترونیکی مثل یک فایل اکسل) که شماره تماس با افراد و شرکت‌های همکار در آن ثبت شده است. اما این تنها منبع اطلاعات تماس نیست. 
هر ماه مدیر یا بازاریاب‌های شرکت با افراد جدیدی آشنا می‌شوند و کارت ویزیت تبادل می‌کنند. همچنین بعضی از افراد از طریق ایمیل مکاتبه می‌کنند و یا فرم «تماس با ما» را روی وب‌سایت شرکت تکمیل و ارسال می‌کنند. چقدر خوب بود اگر می‌شد تمام این اطلاعات اعم از نام و سمت افراد، نشانی، تلفن و ایمیل را که از طرق مختلفی به دست آمده در یک فهرست واحد یکجا گردآوری کرد (مرحله نیازسنجی) تا به‌راحتی در دسترس باشند و گم و گور نشوند. یک منشی خوش‌ذوق می‌تواند راهکاری اجرایی به مدیرش پیشنهاد کند تا این اطلاعات متمرکز شوند. مهم نیست که آن راهکار از نظر فنی و اجرایی دقیقاً چیست. آنچه اهمیت دارد شناسایی این نیاز و ارائه راهکار برای برطرف کردن یک مشکل به ظاهر ساده است. شاید بدانید همین ایده به پیدایش گروه بزرگی از نرم‌افزارهای مدیریتی پرفروش موسوم CRM منجر شد. (2) در واقع، بسیاری از نرم‌افزارهای موفق و پرفروش در دنیای کسب و کار (مانند اکسل) به همین ترتیب ابداع شده‌اند.
در صنعت فناوری اطلاعات عده زیادی از تازه فارغ‌التحصیلان دنبال ایده‌های دهن پرکن هستند. می‌خواهند فیس‌بوک بعدی را بسازند و مشهور و سلبریتی شوند. به تعبیر عوام، آن‌ها می‌خواهند موشک هوا کنند. این در حالی است که بیشتر نرم‌افزارهای پرفروش با یک ایده ساده یا یک فکر بکر برای حل یک مشکل یا پاسخ به یک نیاز واقعی شروع شده‌اند. اینجا نکته‌ای برای افراد تیزبین وجود دارد، همان طور که صاحبان کسب و کار حاضرند پول‌های قابل توجهی برای خرید نرم‌افزارها و سیستم‌هایی بپردازند که مشکلی را از مشکلاتشان کم کند، حاضر خواهند بود به کارمندان باهوش و نکته‌سنجی که مشکلات و نیازمندی‌های داخلی شرکت را شناسایی و برای رفعش راه حل ارائه می‌کنند، پر و بال بدهند تا راهکار خود را بیازمایند و از این رهگذر موقعیتشان را چه از نظر مقام شغلی و چه از نظر میزان حقوق 
افزایش دهند.

لیاقت و شایستگی محل کار

برای موفقیت در نیازسنجی به یک حلقه مهم دیگر هم نیاز دارید. اصولاً باید کارفرما پذیرای چنین پیشنهاداتی باشد. هر سازمانی چنین نیست. به همین دلیل یک سنجه نامحسوس از شایستگی شرکتی که در آن کار می‌کنید چنین است: «آیا صاحبان شرکت به نیازسنجی ما پاسخ درخور می‌دهند؟» ممکن است نیازسنجی ما ناشیانه و یا راهکارمان ناکارآمد باشد، اما یک سازمان شایسته عملاً از آن‌ها استقبال می‌کند و حسن نیت کارمند خودانگیخته را ارج می‌نهد، حتی اگر آن تلاش‌ها ثمربخش نباشند. برعکس سازمان‌هایی که از فرهنگ شایسته‌سالاری بی‌بهره‌اند، از این پیشنهادات استقبال نمی‌کنند حتی اگر واقعاً خوب باشند. اگر این تجربه برایتان اتفاق افتاد، علامتی است که نشان می‌دهد اصولاً باقی‌ماندنتان در آن سازمان چندان توجیهی ندارد (مگر اینکه حاضر باشید به‌خاطر مشکلات معیشتی به کار در آنجا ادامه دهید). چنانچه لیاقت و شایستگی فنی خاصی در خود سراغ دارید، آن را از طریق پیشنهاد دادن راهکارهایی که مشکلات داخلی کارفرما را کم می‌کند نشان دهید. اگر از ابتکارهای شما عملاً استقبال نشد و یا استقبال فقط در حد حرف و لبخندهای دیپلماتیک باقی ماند، برای ماندن یا ادامه دادن بیاندیشید

پی‌نوشت:

(1) Cognitive Sciences مجموعه‌ای از علوم برگرفته از روان‌شناسی، هوش مصنوعی، علوم اعصاب، فلسفه، زبان‌شناسی و انسان‌شناسی
(2) Customer Relationship Management روشی نرم‌افزاری برای مدیریت متمرکز بانک اطلاعات تماس با افراد، مشتریان و همکاران یک سازمان