پهپادها آینده را جابه‌جا می‌کنند

در شماره گذشته (۲۷۷)۱ به نقش تاکسی‌های هوایی در آینده حمل و نقل و به‌ویژه حمل و نقل شهری اشاراتی داشتم و گفتم که ورود این پرنده‌ها در سال‌های آینده چهره حمل و نقل، به‌ویژه حمل و نقل مسافر را دگرگون خواهد کرد.

اگر کاربرد تاکسی‌های هوایی مربوط به چند سال آینده است و هنوز نمونه‌های کاربردی از آن‌ها در خدمت حمل و نقل مسافر وجود ندارد، پهپادها(Drones)  نزدیک دو دهه است که در صنایع مختلف به کار گرفته می‌شوند. شاید اغلب مردم پهپادها را به‌عنوان یک وسیله جنگی می‌شناسند، اما آن‌ها طیف وسیعی از خدمات را ارائه می‌دهند که در ترکیب با سایر فناوری‌ها می‌توانند بُرد عملیاتی و کاربردی خود را چندین برابر کنند.

ما در جهانی زندگی می‌کنیم که روزبه‌روز بیشتر به خدمانی وابسته می‌شود که سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی ارائه می‌دهند. این خدمات به‌طور عمده نیازمند تحویل در محل هستند و هواپیما‌های بدون سرنشین، به‌عنوان راه حلی برای رفع این تقاضای فزاینده به حساب می‌آیند. پهپاد‌ها، در سطح جهان ، به نسبت سایر ابزارهای تحویل، ارزان‌تر و دردسترس‌تر هستند و سازگاری بیشتری با محیط زیست دارند. پهپادها در قلب تجارت الکترونیک امروز می‌طپند و این نقش در سال‌های آینده بسیار خواهد شد.

به گفته Market.us، اندازه بازار جهانی حمل و نقل و لجستیک هواپیماهای بدون سرنشین از حدود ۹۰۳ میلیون دلار در سال ۲۰۲۳ به ۵۳ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۳۳ خواهد رسید.۲ چنین رشد و سرمایه‌گذاری حیرت‌آوری در کم‌تر از یک دهه را شاید در کم‌تر صنعتی بتوانید ببینید.

 این حجم از سرمایه‌گذاری در فناوری هواپیماهای بدون سرنشین، در کنار سایر تحولاتی که در حوزه‌های نظارتی و بینایی ماشین پدید آمده است، زمینه را برای ظهور نوعی از حمل و نقل فراهم می‌کند که پهپادها نقشی اساسی و محوری در آن بازی می‌کنند که متعاقب آن شیوه‌های تحویل کالا بسیار کارآمدتر و باثبات‌تر خواهد شد. چه عواملی باعث می‌شوند که چنین سرمایه‌گذاری‌هایی توجیه‌پذیر شوند. قطعا از نیروی محرکی که باعث رشد سرسام‌آور سرمایه‌گذاری در حوزه پهپادها می‌شود، می‌توان به افزایش بهره‌وری، افزایش نوآوری، کاهش هزینه‌ها و مزیت‌های آشکار محیط زیستی اشاره کرد.

اگرچه حمل و نقل یکی از مهم‌ترین صنایع و زیرساخت‌های جوامع است، اما توسعه پهپادها محدود به حوزه حمل و نقل نیست. امروزه پهپاد‌ها در طیف وسعی از کاربردها به کار گرفته می‌شوند. تعداد این حوزه‌ها به حدی زیاد است که قطعا در اینجا فهرست کاملی از آن‌را نمی‌توان ارائه کرد. با این همه از میان حوزه‌هایی که علاوه بر حمل و نقل بیشترین کاربرد را برای پهپادها دارند به موارد زیر باید اشاره کرد.

دو حوزه وجود دارند که استفاده از پهپادها در آن‌ها چندان عجیب نیست چرا که از بدو پیدایش با این دو حوزه گره خورده‌اند.

نخست صنعت حمل و نقل است که علت وجودی پهپادها را توجیه می‌کند. اگرچه این حوزه در حال حاضر فقط به حمل کالا اختصاص دارد، اما در بسیاری از جوامع چهره خدمات تحویل در محل را دگرگون کرده است. با افزایش توان بارگیری پهبادها روزبه‌روز نقش آن‌ها به‌عنوان وسیله حمل و نقل پررنگ‌تر می‌شود. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های پهبادها در حمل و نقل هدایت‌پذیری آن از راه دور است. سایر وسایل حمل و نقل، به‌ویژه حمل و نقل هوایی نیاز به انسانی دارد که در وسیله حضور داشته و آن را هدایت کند. اما، فناوری پهبادها این امکان را می‌دهد که شخصی از راه دور هدایت آن را برعهده بگیرد و در مواردی هم تا حدود زیادی این وسیله‌ها خودمختار هستند و توسط هوش مصنوعی هدایت می‌شوند. این امکان باعث می‌شود که بخش بزرگی از هزینه‌های پرسنلی مربوط به رانندگان و خلبان‌ها صرفه‌جویی شود.

حوزه دیگر، حوزه نظامی است. بسیاری از ارتش‌های جهان سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی در حوزه‌ پهپادهای نظامی انجام داده‌اند. بسیاری از مردم دنیا، فناوری پهپاد را با پهبادهای نظامی شناخته‌اند. برخلاف نیروی هوایی و هواپیماهای نظامی که هم سرمایه‌گذاری سنگینی طلب می‌کند و هم فناوری بالا، ساخت و استفاده از پهباد به سرمایه‌گذاری آن چنانی نیاز ندارد. کاربردهای نظامی باعث شده است که پهپادها، به سلاح‌های خط مقدم ارتش‌های جهان تبدیل شوند. نیروهای نظامی برای تهیه نقشه‌های دقیق از مناطق مختلف، اهداف شناسایی و آشنایی با تحرکات حریفان، رساندن مهمات و اسلحه به مناطق پرخطر و یا صعب‌العبور، پرتاب بمب و موشک و یا انجام عملیات انتحاری از پهپادها استفاده می‌کنند. 

کشاورزی دقیق، یکی از حوزه‌هایی است که قبلا مفصل در مورد آن صحبت کرده ام.۳ برای آن که بتوان زمین‌های بزرگ را به قطعات مختلف بر اساس نوع خاک یا محصول تقسیم‌بندی کرد و بعد بر اساس آن به هر قسمت زمین آب، کود یا سم مناسب توزیع کرد، پهپادها بهترین ابزار هستند. وجود بخش‌های دیجیتالی در پهپاد به آن‌ها کمک می‌کند که خصوصیات هر منطقه از مزرعه را در حافظه نگه‌داشته و برای تکرار عملیات هر بار نیاز به محاسبات نداشته باشند. 

صنعت ساخت‌وساز از دیگر صنایعی است که از پهپادها استفاد می‌کند. بازرسی‌های دوره‌ای پل‌ها و ساختمان‌های بلندمرتبه که دسترسی به آن‌ها دشوار است، تصویربرداری دقیق از بدنه سدها با استفاده از بینایی ماشین، همگی به کمک پهپادها امکان‌پذیر هستند.

اما یکی از پرهیجان‌ترین کاربرهای پهپادها، استفاده از آن در صنعت تصویربرداری، عکاسی و سینماست. امروزه حتا فیلم‌برداری مراسم عروسی عادی بدون پهپاد لطفی ندارد. به لطف قابلیت‌های پهپادها، عکس گرفتن یا فیلم‌برداری از مکان‌ها یا زاویه‌هایی ممکن شده است که تا پیش از این حتا تصور آن را هم نمی‌شد کرد.

یکی از جذاب‌ترین زمینه‌هایی که می‌توان از پهپاد استفاده کرد، تهیه فیلم و مستند از زندگی حیوانات کمیاب، یا درنده و دور از دسترس هستند. پهپادها ابعاد جدیدی از زندگی حیواناتی مانند عقاب‌ها، لانه‌ها و جوجه‌های آن‌ها را بر ما آشکار کردند.

اما استفاده از پهپاد در حوزه بینایی تنها به مواردی مانند گرفتن فیلم و عکس از مراسم یا منظره‌های طبیعی ختم نمی‌شود. با پیشرفت در درک و تفسیر تصاویر، بینایی کامپیوتر به یکی از حوزه‌های مهم کاربردی تبدیل شده است.  برنامه‌های مختلف هوش مصنوعی از تشخیص چهره گرفته تا وسایل نقلیه خودران از بینایی ماشین استفاده می‌کنند. بینایی ماشین در ترکیب با تحرک و انعطاف پهپادها قابلیت‌های بی‌چون‌وچرایی را در اختیار کاربران آن‌ها قرار می‌دهد.

بهداشت و سلامت از دیگر حوزه‌هایی است که از ترکیب این دو فناوری حداکثر استفاده را می‌کند.

به‌ویژه معتقدم که در سال‌های آینده که داروسازی به‌شکل فعلی آن و داروخانه‌داری دچار تحولات شگرفی خواهد شد، نقش پهپادها در این عرصه بسیار بیشتر به چشم خواهد آمد. وقتی قرار باشد که پزشک از راه دور بیمار را معاینه کند، به بینایی کامپیوتری نیاز دارد. درک و تفسیری که این امکان را به اپلیکشین هوش مصنوعی می‌دهد که توصیه‌های خود را در اختیار پزشک قرار دهد. پس از تشخیص، قرار نیست که بیمار یا شخص دیگری برای دریافت دارو به داروخانه مراجعه کند. کافی است که پزشک نسخه را وارد سیستم شرکت پخش دارو کند. داروها در نزدیک‌ترین انبار شرکت دارویی نسخه‌پیچی شده و به یک پهپاد کوچک سپرده می‌شود. پهپاد نیز بر اساس اطلاعات جی‌پی‌اس و یا فناوری‌های جدید‌تر مکانی، دارو را به در خانه بیمار برده و تحویل می‌دهد. بدیهی است که این تنها یک نمونه از خدمات پهپادها در آینده خواهد بود. حمل اعضای بدن برای جراحی، حمل داروهای خاص توسط پهپادهای مجهز به یخچال و دیگر ابزارها از دیگر کاربردهای آن‌ها خواهد بود. حتا می‌توان تصور کرد که با افزایش قدرت پهپادها آن‌ها می‌توانند دستگاهای قابل حمل پزشکی و یا تصویربرداری را به‌صورت سیار با خود به مناطق دورافتاده حمل کنند. شاید کمی طول بکشد که شاهد آمبولانس‌های پهپادی باشیم.

در حوزه امداد و نجات نیز پهپادها نقش فزاینده‌ای پیدا می‌کنند. کمک‌رسانی به افراد قایق‌ها و کشتی‌های صدمه‌دیده و یا در حال غرق شدن، رساندن مواد غذایی و لوازم گرمایشی و اکسیژن به کوهنوردانی که در قله‌ها گیر افتاده‌اند از جمله کارهایی است که پهپادها در حوزه امداد و نجات می‌توانند انجام دهند.

در شماره آینده باز هم از نقش پهبادها در زندگی امروز و آینده خواهم گفت.

پی‌نویس:

1. https://www.shabakeh-mag.com/node/21211

2. https://www.linkedin.com/pulse/drone-logistics-transportation-market-soaring-future-efficient-dt9uc/

3. https://www.shabakeh-mag.com/node/20538