پنجره آخر

مرد آخر
یک سال و اندی پیش، در روزهای خداحافظی پر احساس مدیرعامل پیشین مایکروسافت، در همین ستون نوشتم: «ممنون آقای بالمر!» آن زمان البته فرصتی نبود تا درباره چرایی این سپاس‌گزاری بابت اعلام کناره‌گیری مرد درشت‌اندام این شرکت ـ جدا از این‌که به جبر و نارضایتی رخ داد یا تصمیمی خودخواسته بود ـ صحبتی به میان آید. بعدتر، در همین بخش و البته پرونده ویژه‌ای که به بهانه انتصاب ساتیا نادلا در مقام مدیرعامل غول ردموند منتشر شد،¹ درباره مصائب گریبان‌گیر جانشینانی که زمام امور را پس از یک بنیان‌گذار مبتکر و نوآور به دست می‌گیرند و نیز آن‌چه در طي چهارده سال ریاست بالمر بر بزرگ‌ترین شرکت نرم‌افزاری جهان گذشت، گفتیم و نوشتیم.

حالا، یک سال و اندی پس از آن‌که نادلا سکان‌دار شده است، دقیق‌تر و واقع‌بینانه‌تر می‌توان به تأثیر این تحولات در مایکروسافت نگاه کرد. هم از این حیث که بی‌شک نمی‌توان بالمر را مقصر همه نا‌بسامانی‌های کسب‌وکار ردموند دانست (هرچند همیشه چشم‌ها بر پرستویی که پیش‌آهنگ بقیه در رأس پیکان در پرواز است دوخته می‌شود) و هم از آن رو که نقش گروه مدیریتی نادلا در تغییرات اخیر شرکت موشکافانه‌تر واکاوی شود. تغییراتی که اگرچه بی‌شک برنامه‌ریزی  برخی از آن‌ها پیش از زمام‌داری او آغاز شده و پیش‌ رفته است، نخستین دست‌آوردهای آن در دوران وی در حال رخ‌نمایی است و به نام او ثبت خواهد شد.

مایکروسافت در دوره سوم فعالیت خود (پس از گیتس و بالمر) جنبش منبع ‌باز را پذیرفته و حتی به سوی آن حرکت کرده است؛ باز شدن تقریبی و تدریجی چهارچوب برنامه‌نویسی و چند پروژه دیگر در این شرکت به‌خوبی نشان می‌دهد منبع ‌باز از چشم این شرکت دیگر غده‌ای سرطانی به شمار نمی‌رود. کاهش قابل توجه قیمت فروش سیستم‌عامل و رایگان شدن آن برای بخشی از کاربران ویندوز نشان می‌دهد مایکروسافت حرکت به سمت کسب درآمد از سرویس‌های ابری و آنلاین را شتاب مي‌دهد و بسیار جدی‌تر از گذشته دنبال می‌کند. رها شدن از کالبد ویندوز برای بسیاری از سرویس‌ها و ابزارهای کلیدی و مهم مایکروسافت (چندپلتفرمی شدن توسعه نرم‌افزاری با استفاده از چهارچوب دات‌نت و امکان توسعه برنامه‌های آندرویيد و آي‌اواس) و عرضه سرویس‌های مختلف این شرکت برای پلتفرم‌های دیگر (کورتانا و...) گویای این است که سازنده ویندوز حقیقت آندرویید و فضای رایانشی جدید را درک کرده است.

سر برآوردن پروژه‌هایی همچون هولولنز و... به‌روشنی نشان می‌دهند چرخه نوآوری در این شرکت پس از یک دوره به نسبت طولانی کندی و حتی سکون دوباره به چرخش افتاده است. این‌ها هیچ‌کدام به معنای درست بودن همه گام‌های نادلا و گروه تحت فرمان او نیست، اما دست‌کم همین کوشش‌های اخیر به بازسازی تقریبی چهره مایکروسافت اثر گذاشته است.

پافشاری آخر
دهمین نسخه سیستم‌عامل مایکروسافت روز بیست‌و‌نهم ژوييه (7 مرداد) عرضه شد که اما و اگرهای بی‌شماری درباره تأثیر نسخه جديد بر آینده شرکت و مهم‌تر از آن دورنمای محاسبات شخصی وجود دارد. انقلاب از پایین به بالا (پیدایش و گسترش جنبش رایانش همراه، افزایش توانایی و قدرت پردازشی نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای موبایل) از یک سو باعث شده است تا پلتفرم‌های موبایل به رقیبی جدی و ماندگار برای سیستم‌های وینتلی تبدیل شوند و از سوی دیگر، نسل نوجوانی بیگانه با ویندوز یا کم‌علاقه به آن به وجود آورده است که از گذران همه امور کامپیوتری خود روی آندرویید و آی‌اواس باکی ندارند. شکی وجود ندارد که رایگان و باز بودن تقریبی آندرویید و شیوه متفاوت تعامل گوگل با شرکای سخت‌افزاری‌ آن نقش بسزایی در این تغيیر معادلات داشته و از همین رو است که به نظر می‌رسد گام‌های کنونی مایکروسافت در مسیر جدید ناکافی است.

دليل خوشحالي بسیاری از کسانی شب و روز عرضه رسمی ویندوز را به شادی و پایکوبی گذراندند ویژگی‌های جدید و جالب این سیستم‌عامل بود. برای بسیاری از ناظران و کارشناسان قدیمی اما دلیل شادمانی شاید این باشد که زمزمه‌هایی از پایان پافشاری مایکروسافت بر بسته نگه داشتن منبع پرکاربردترین سیستم‌عامل دسکتاپ دنیا به گوش مي‌رسد.

منبع باز شدن ویندوز زمانی یک توهین به ساحت ردموند یا حداکثر یک شوخی و دروغ برای یکم آوریل به شمار می‌آمد. امروز اما این موضوع امری کاملاً محتمل و شدنی به نظر می‌رسد. دست‌کم نادلا نشان داده است که این روزها خیلی از ناشدنی‌ها در ردموند شدنی هستند.

پرونده آخر
اشتباه نکنید! این آخرین پرونده شبکه نیست. جدا از این‌که عنوان این بخش به انتشار پرونده در انتهای این شماره (طبق روال معمول نشریه) اشاره دارد، به تغییر رویه مایکروسافت هم مرتبط است. شرکت سازنده «پنجره‌ای» که خوب یا بد به «در» ورود میلیاردها نفر از مردم به جهان دیجیتال تبدیل شد، در پرده و بی‌پرده از پایان یافتن دورانی سخن گفته است که در آن عرضه نسخه‌های عمده و بزرگی از سیستم عامل ویندوز در باز‌ه‌های زمانی طولانی به حافظه تاریخ صنعت کامپیوتر سپرده خواهد شد و از این پس به‌روز‌رسانی‌ و ارتقاهای سیستم‌عامل به شکل تدریجی و همیشگی روی شالوده‌ای به‌نام ویندوز 10 قرار خواهند گرفت. به این‌ ترتیب، قرار است ویژگی‌ها و قابلیت‌های جدید ویندوز در قالب روزآمدسازی‌هایی به آن اضاف شوند که به شکلی فصلی منتشر خواهند شد.

با این اوصاف، شاید این آخرین پرونده ماهنامه درباره سیستم‌عامل‌ دسکتاپ مایکروسافت باشد و ما هم با همین رویکرد، از این پس به‌روزرسانی‌های ویندوز را به شکل تدریجی و پیوسته در نشریه منتشر خواهیم کرد.

پی‌نوشت:

1-  پرونده «از هند تا ردموند»، شماره 157 ماهنامه