شناخت خود، درک بهتر از زندگی

خودشناسی در واقع به ما کمک می‌کند تا شناختی عمیق‌تر در مورد خودمان به‌دست آوردیم که در نهایت باعث بهبود اعتمادبه‌نفس شده و به ما برای رسیدن به اهدف‌مان، برنامه‌ریزی و عمل بهتر کمک می‌کند. برای رسیدن به خودشناسی روش‌های مختلفی مثل تحلیل رویاها، مصاحبه با خودمان، مطالعه کتاب‌های روانشناسی و مشاوره با متخصصان روان‌شناسی وجود دارد. در حقیقت، خودشناسی ابزاری مهم برای کمک به روند تغییر است. تغییر سخت است و به اراده بالایی نیاز دارد. ما انسان‌ها بخش بزرگی از زندگی خود را صرف پیشگیری از بروز رنج ناشی از تغییر می‌کنیم. انیشتین در این‌باره می‌گوید: «چند نفر در عادت‌های روزمره‌ی خود به دام می‌افتند: آدم‌های بی‌حس، افراد ترسیده و جمعیت بی‌تفاوت. ما برای داشتن زندگی بهتر باید نحوه‌ زندگی خود را انتخاب کنیم». درست است که خود‌شناسی و یادگیری در مورد خود، گام برداشتن در مسیر روشنگری است، اما لزوما مسیر ساده‌ای نیست. ذهن ما به‌شکل ماهرانه‌ای مکانیسم‌هایی را به‌کار می‌گیرد تا افکار و احساسات ناخوشایند یا اضطراب‌آور را از حیطه‌ آگاهی‌مان دور نگاه دارد. این مکانیسم‌ها‌، از جمله مکانیسم فراموشی عمدی یا سرکوب ناخودآگاه می‌تواند ما را از تفکر لازم برای رسیدن به خودشناسی باز دارد. 

این موضوع به این دلیل است که ما تمایل بیش‌تری برای حفظ یک تصویر درونی خاص از خود داریم تا این‌که بدانیم واقعا چه کسی هستیم که باعث می‌شود به مفهوم خودشناسی نرسیم و از مزیت‌های خودشناسی در زندگی شخصی و حرفه‌ای محروم بمانیم. بد نیست بدانید که مفهوم خوداثربخشی، یکی از مفاهیم مرتبط با خودشناسی است که اولین بار توسط روانشناس معروف آلبرت باندورا (Albert Bandura) در سال 1977 میلادی مورد استفاده قرار گرفت. خوداثربخشی به معنای توانایی فرد در تحقق اهداف و بهره‌وری از ظرفیت‌های خود است. در واقع، خوداثربخشی به فرد کمک می‌کند تا به خودش اعتماد کند و احساس موفقیت و رضایت بیشتری داشته باشد. فردی که خوداثربخشی بالا دارد، معمولا از خودش انتظارهای واقعی دارد و توانایی دارد که در مواجهه با چالش‌ها و مشکلات، راه‌حل‌هایی خلاقانه و موثر برای حل مشکلات پیدا کند. همچنین، فردی که خوداثربخشی بالا دارد، معمولا از ارتباطات موثر با دیگران برخوردار است و به دنبال روابط مثبت و سازنده با دیگران است. با توضیحاتی که ارائه کردیم به این پرسش می‌رسیم که ارتباط خودشناسی و خود واقعی چیست؟ 

خودشناسی و خود واقعی دو مفهوم مرتبط هستند. خودشناسی به معنای شناخت خود و درک بهتری از عواطف و عملکرد خود است. در طول فرایند خودشناسی، فرد سعی می‌کند تا به شناخت دقیق‌تری از خودش دست پیدا کند و برای بهبود وضعیت خود، قدم‌هایی بردارد.

خود واقعی، به معنای شناخت صادقانه و دقیق از خود و پذیرش واقعیت‌هایی است که در مورد خود داریم. به عبارت دیگر، خود واقعی به معنای این است که ما واقعیت‌هایی را که در مورد خودمان وجود دارد را قبول می‌کنیم و به دنبال پیشرفت و بهبود وضعیت خود هستیم.

خودشناسی و خود واقعی با هم ارتباط تنگاتنگی دارند. در واقع، برای به‌دست آوردن خود واقعی، فرد باید ابتدا به خودش بپردازد و با شناخت دقیق‌تری از خودش، واقعیت‌هایی را که در مورد خود دارد به‌دست آورد. به عبارت دیگر، خودشناسی به فرد کمک می‌کند تا به شناخت دقیق‌تری از خودش دست پیدا کند و تلاش کند وضعیت خود را بهبود دهد و به خود واقعی تبدیل شود. سقراط در این باره می‌گوید: «برای داشتن زندگی معنادار به خودشناسی نیاز دارید و برای این‌که «واقعی» زندگی کنید و با خودتان صادق باشید، به خودشناسی نیاز دارید». خودشناسی در روانشناسی به چه معنا است؟ در روان‌شناسی، خودشناسی به معنای فرایندی است که در آن فرد به شناخت خود و درک بهتری از خودش و عواطف و عملکرد خود می‌پردازد. در واقع، خودشناسی در روانشناسی به معنای شناخت خود و توانایی فرد در تحلیل و درک وضعیت‌های درونی خود و رفتارهایش است. خودشناسی در روان‌شناسی می‌تواند به فرد در تحقق رضایت فردی و رسیدن به شادی و سلامت روانی کمک کند. با داشتن خودشناسی، فرد می‌تواند به شناخت دقیق‌تری از خودش دست پیدا کند و به دنبال حل مشکلات و چالش‌های زندگی خود باشد. 

با توضیحاتی که ارائه کردیم ممکن است این پرسش در ذهن شما شکل گرفته باشد که چگونه به خودشناسی برسیم؟ دستیابی به خودشناسی یک فرایند طولانی و پیچیده است و نیازمند زمان، تلاش و تمرین است. با این‌حال، راهکارهایی برای رسیدن به خودشناسی وجود دارد که به‌شرح زیر هستند: 

• پذیرش خود: اولین قدم برای رسیدن به خودشناسی، پذیرش خود است. برای پذیرش خود، باید بتوانید با واقعیت‌هایی که درباره خودتان وجود داد، کنار بیاید و سعی کنید با مشکلات و نقاط ضعف خود روبه‌رو شوید.
• تحلیل رویاها: رویاها می‌توانند نشان‌دهنده وضعیت‌های نهفته درونی فرد باشند. برای رسیدن به خودشناسی باید بتوانید به تحلیل رویاهای خود بپردازید و به دنبال تفسیر آن‌ها باشید.
• مصاحبه با خود: ما می‌توانیم با خودمان مصاحبه کنیم و به پرسش‌هایی مانند «چه کسی هستم؟»، «چه کارهایی را دوست دارم؟» و «چه چیزهایی در زندگی اهمیت دارند؟» پاسخ دهیم.
• مطالعه کتاب‌های روانشناسی: مطالعه کتاب‌های روان‌شناسی نقش مهمی در خودشناسی دارند و باعث پیشرفت و بهبود مهارت‌های شناختی و رفتاری می‌شوند.

در مجموع، برای رسیدن به خودشناسی نیازمند تلاش و تمرین هستیم و اگر به چنین مفهومی دست پیدا کنیم، آن‌گاه جهان را از دریچه متفاوتی خواهیم نگریست