از این عینک تا آن عینک؛ ماجرای حریم خصوصی یا حفظ خلاقیت سازمانی!

 بسیاری از فعالان حوزه فناوری اطلاعات بر این باورند که عینک گوگل برای بررسی‌های بیش‌تر و برطرف شدن مشکلات ناشی از حریم خصوصی روانه شرکت نست شده است تا در آینده به بازار مصرف بازگردد. درباره عینک یا شاید بهتر بگوییم سربند مایکروسافت نیز گمانه‌های مشابهی همچون ارائه نمونه اولیه و ارزیابی بازار هدف زده می‌شود. 
اما من بر این باورم که این همه ماجرا نیست. من یکی از کسانی هستم که از سنین بسیار پایین مجبور به زدن عینک بودم. وسیله‌ای دست و پاگیر که مانع بسیاری از فعالیت‌های روزانه بود. کافی بود به ‌هر دلیلی عینک شما آسیب ببیند تا چند روز آینده را درگیر تعویض یا تعمیر آن باشید و از تمام کارهای جاری خود باز بمانید. رخدادی که بارها برای من هم پیش آمده است. به‌ گمان من این یک معضل جهانی بود و همین امر باعث شد تا در سال‌های بعد لنز و همچنین عمل جراحی برای حل مشکل ضعف بینایی ارائه شود؛ زیرا عینک همیشه وسیله‌ای اضافه بود! در یکی از مقالاتم در سال‌های گذشته در ماهنامه شبکه به‌طور خاص نظرم را درباره برخی وسایل هوشمند پوشیدنی این روزهای بازار فناوری اطلاعات همچون ساعت‌های هوشمند و همین عینک گوگل مطرح کرده بودم و همچنان نیز بر این باورم که ارائه این ابزارها تنها برای سرگرم کردن مخاطبان تا دستیابی به نتیجه نهایی است. نتیجه‌ای مانند یک تراشه کامپیوتری در مغز که نه‌ تنها قابلیت تصویربرداری و مانند آن، بلکه تمام توانمندی‌های یک سیستم کامپیوتری پیشرفته را دارد.
شاید این موضوع در جمله پایانی اعلامیه گوگل درباره عینک اکسپلورر نیز نهفته بود: «سفر همچنان ادامه دارد...» در این بحث، عینک مایکروسافت را نیز از این قاعده مستثنا نمی‌دانم. استفاده از هولوگرافیک و ارتباطات راه دور همگی فناوری‌هایی هستند که می‌توانند بسیار کاربردی و در پیشبرد اهداف انسان راه‌گشا باشند. نکته‌ای که وجود دارد آن است که ابزار دستیابی به آن نمی‌تواند در قالب سربندی دست و پاگیر باشد که صاحب آن را بیش‌تر به تصویر ما از آدم‌های فضایی شبیه می‌سازد تا یک محقق و کسی که در حال انجام کارهای روزانه‌ است! من بر این باورم که عینک مایکروسافت نیز به‌زودی از تیتر اخبارهای فناوری کنار می‌رود و مانند همتای گوگلی به کاربردهای آزمایشگاهی و سازمانی محدود خواهد شد. 
اگر شما با پیش‌بینی و نظر من موافق باشید، باید سؤال دیگری را از خود بپرسید. چرا شرکت‌هایی مانند گوگل و مایکروسافت باید دست به ساخت محصولاتی بزنند که به‌ دلایل مطرح شده به یک ابزار کاربردی مانند تلفن‌های هوشمند بدل نخواهند شد؟ چرا این شرکت‌ها همین بودجه را صرف بهبود و تصحیح مشکلات سیستم‌عامل‌های آندرویید و ویندوز نمی‌کنند که سالیان سال ادامه دارند؟ واقعیت آن است که می‌توان در این زمینه پاسخ‌های بی‌شماری داد و حتی فرض اولیه را نیز رد کرد. نگاهی به تاریخچه این شرکت‌ها ما را به این نتیجه می‌رساند که دست‌کم یکی از این دلایل می‌تواند «حفظ خلاقیت در سازمان» باشد. اگرچه اپل، گوگل، مایکروسافت و بسیاری دیگر از شرکت‌های دره سیلیکون از این دستاوردها بهره‌برداری‌های تبلیغاتی فراوانی می‌کنند و برای مدت هرچند کوتاه به تیتر اول تمام خبرگزاری‌ها بدل می‌شوند، اما بر این باورم که حفظ خلاقیت و نگه‌داشتن کارکنان تأثیرگذار و خلاق در سازمان بیش از هر موضوع دیگری برای ایشان حائز اهمیت است. اجازه دهید با یک مثال موضوع را روشن ‌کنم.
سازمانی را در نظر بگیرید که محصولات متنوعی همچون نقشه، موتور جست‌وجو، سرویس ایمیل، شبکه اجتماعی و بسیاری سرویس ریز و درشت دیگر را در بر دارد. این سرویس‌ها هرچه باشند، بخشی از زندگی و حیات گروه توسعه‌دهنده خود هستند که به‌صورت مداوم باید مد نظر قرار گرفته شوند و اشکالات نرم‌افزاری آن‌ها برطرف و ویژگی‌های جدیدی به آن افزوده شود. بنابراین، شما با متخصصانی برجسته در حوزه کامپیوتر مواجه هستید که قدرت ذهن آن‌ها به برطرف ساختن اشکالات نرم‌افزاری و توسعه‌های کوچک و بزرگ در آن محصول محدود شده است.
اگر شما خود یک توسعه‌دهنده باشید، می‌دانید که روزی 8 تا 12 ساعت کار روی یک محصول مشخص پس از گذشت چند ماه ممکن است بسیار ملال‌آور و کسالت‌بار باشد و به دل‌سرد شدن اعضای گروه و در نهایت جدا شدن از آن سازمان منجر شود که این بدترین اتفاق در هر سازمانی است؛ از دست دادن نیروی انسانی کارآمد. مایکروسافت، گوگل و بسیاری دیگر از شرکت‌ها این فرصت را برای کارمندان خود فراهم می‌آورند تا با کار روی پروژه‌هایی که ممکن است در انتها نتیجه‌ای نیز برای این سازمان‌ها نداشته باشند، حس خوب خلاق و مفید بودن را در مقاطع زمانی گوناگون تجربه کنند. اگرچه گاه این خلاقیت مقطعی به سرویس‌های اصلی و سودآور گوگل نیز تبدیل شده است؛ مانند سرویس نقشه‌های گوگل که حاصل یکی از همین خلاقیت‌ها است. این موضوع اگرچه ممکن است در ابتدا چندان پراهمیت جلوه نکند، اما واقعیت آن است که برای بسیاری از انسان‌ها، احساس رضایت از خود و مفید بودن از مهم‌ترین عوامل شغلی است و تا زمانی که این حس برآورده نشود، نه برای خود و نه برای سازمان نیرویی کارآمد نخواهند بود. شاید این همان مسئله‌ای است که سازمان‌‌های موفق به آن توجه بیش‌تری دارند.