پرونده ویژه

در پرونده ویژه شماره 249 ماهنامه مجله، دستاوردهای 5G برای ایران، اقتصاد مبتنی بر 5G، معماری 5G، چالش‌های امنیتی پیرامون شبکه‌های 5G، تاثیرگذاری هوش مصنوعی و 5G بر یک‌دیگر بررسی کردیم و در انتها نیم‌نگا‌هی به گوشی‌های هوشمندی داشته‌ایم که پشتیبانی خوبی از 5G دارند.

• عصر هیجان‌انگیز 5G 
• پروژه مشارکتی 3GPP، معماری 5G را چگونه توصیف می‌کند 
• اقتصاد مبتنی بر 5G چگونه محقق می‌شود؟ 
• آیا 5G دستیابی به فناوری لبه بی‌سیم هوشمند را امکان‌پذیر می‌کند؟
• اینترنت 5G چه دستاوردهایی برای ایران دارد؟
• مشکلات امنیتی 5g چیست و چگونه آن ها را برطرف کنیم؟
• کدام گوشی‌های هوشمند از 5G به ‌بهترین شکل پشتیبانی می‌کنند 

دیدگاه و خبر

• سرمقاله؛ اقتصاد یولو: تنها یک‌بار زندگی خواهی کرد 
• یک خرید 70 میلیارد دلاری 
• یک عاشقانه کوتاه!  

شاهراه اطلاعات

• آیا فناوری می‌تواند مشکل اپیدمی کمبود خواب را حل کند؟
• دنیای موبایل: دو ایده از آینده 

فناوری شبکه

• روی کدام‌یک از بخش‌های رایانش ابری سرمایه‌گذاری کنیم؟ 
• اگر کارشناس شبکه‌ هستید، لایه پیونده داده را جدی بگیرید
• هنگام استفاده از سوئیچینیگ Transparent در شبکه، مراقب مشکل حلقه باشید

امنیت

• در سال جدید سازمان‌ها با چه چالش‌های امنیتی روبرو هستند؟ 
• چگونه سطح مهارت‌های فنی امنیتی خود را ارتقاء دهیم؟

عصر شبکه

• چرا پولکادات می‌تواند به یکی از تاثیرگذارترین زنجیره‌های بلوکی جهان تبدیل شود؟ 
• چگونه از منطقه امن خود خارج و  وارد منطقه رشدمان شویم؟

کارگاه

• وب 3 چه تاثیری بر آینده اینترنت و وب خواهد داشت؟ 
• بانک اطلاعاتی PostgreSQL چه قابلیت‌هایی در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهد؟

عصر هیجان‌انگیز 5G

المپیک زمستانی 2018 نشان داد که شبکه‌های 5G چه قابلیت‌های منحصر‌به‌فردی دارند. در مدت زمان برگزاری این مسابقات، مسئولان مربوطه توانستند پخش زنده ویدیویی 8K با برد بالا، ارسال سریع داده‌ها برای دوربین‌های مداربسته و ارائه نماهای مختلف از هنرنمایی ورزشکاران را به‌ بهترین شکل و بدون تاخیر پوشش دهند. تجربیات به‌دست آمده، به ‌اندازه‌ای تاثیرگذار بودند که روند استقرار شبکه‌های 5G در کشورهایی مثل چین، ژاپن و ایالات‌متحده را تسریع کردند. جالب آن‌که یک‌سال بعد، در 6 ژوئن 2019، وزارت صنعت و فناوری اطلاعات چین (MIIT) به‌طور رسمی مجوز راه‌اندازی شبکه‌های تجاری 5G در چین را صادر کرد.

در این سال، شاهد استقرار اولیه ایستگاه‌های پایه 5G در سراسر جهان بودیم، به‌طوری که در انتهای سال 2019، چین به‌تنهایی حدود 130000 ایستگاه پایه را مستقر کرد. استقرار در سال 2020 به‌شکل قابل توجهی سرعت گرفت. در آن زمان اعلام شد که چین به‌دنبال راه‌اندازی بیش از 500000 ایستگاه پایه 5G است. برای پشتیبانی از استقرار جهانی 5G، فروشندگانی مثل اریکسون، هوآوی و نوکیا تولیدات خود را افزایش دادند. 

علاوه بر ایستگاه‌های پایه 5G، گوشی‌های هوشمند با قابلیت پشتیبانی از 5G، یک‌ سال بعد و در سال 2020 در دسترس مردم قرار گرفتند. تا ماه می سال 2020، چین به‌تنهایی بیش از 60 میلیون گوشی هوشمند 5G روانه بازارهای جهانی کرد. محموله‌های گوشی‌های هوشمند 5G تا پایان سال 2020 از مرز 180 میلیون عدد فراتر رفتند. یکی از مهم‌ترین یا به‌عبارت دقیق‌تر نقدهایی که بر 5G مطرح است، شکاف دیجیتالی است که میان گروه‌های مختلف مردم در سراسر جهان به‌وجود خواهد آورد. در این زمینه دو مشکل بزرگ وجود دارد؛ اول آن‌که همه آحاد جامعه نمی‌توانند تجهیزاتی که قابلیت پشتیبانی از 5G را دارند خریداری کنند و دوم آن‌که، فرایند استقرار 5G، در مناطق روستایی که سرعت بازگشت سرمایه کمتری نسبت به ‌مناطق پرجمعیت شهری دارند باعث خواهد شد تا اپراتورها تمایل چندانی به ‌استقرار 5G در این مناطق نداشته باشند؛ به‌همین دلیل، استقرار در مناطق فوق یا به‌تعویق خواهد افتاد یا روند کندی خواهد داشت. 

به‌طور کلی، فناوری‌های مهم مثل شبکه‌های سیار با هدف خدمت‌رسانی به‌ جامعه توسعه پیدا می‌کنند. هنگامی که همه‌گیری کرونا آغاز شد و جهان با شوک بزرگی روبرو شد، بیشترین فشار را کادر درمان متحمل شدند. دولت‌ها سعی کردند از فناوری برای غلبه بر مشکلات به‌وجود آمده استفاده کنند. بهترین مطالعه موردی که بد نیست در این مقدمه به آن اشاره داشته باشیم، عملکرد دولت چین است. در ابتدای همه‌گیری در فوریه ۲۰۲۰، دولت چین در مرکز شهر ووهان، بیمارستان Huoshenshan را ظرف چند روز ساخت تا بیماران در زمان کوتاه‌تری بستری شوند. برای این منظور، دولت چین یک شبکه 5G با پهنای باند و اطمینان‌پذیری بالا برای برقراری ارتباط این بیمارستان با دیگر بیمارستان‌های واقع در شهرهای مختلف مثل پکن آماده کرد. این شبکه در ارتباط با کاربردهای مهمی مثل تشخیص از راه دور کارکرد مثبت خود را نشان داد. کل فرآیند برنامه‌ریزی برای استقرار ایستگاه پایه 5G، نصب شبکه فیبر و راه‌اندازی شبکه در کمتر از یک هفته انجام شد. 

شبکه 5G به ‌بیمارستان مذکور اجازه داد داده‌های پزشکی را با سرعت بالا انتقال دهد و پزشکان از راه دور توانایی تشخیص موارد مشکوک را داشته باشند. دومین کاربرد مهم این فناوری، نظارت دقیق بر زنجیره تامین بود؛ به‌طوری که دولت توانست روند غذارسانی به ‌مناطق قرنطینه شده که میلیون‌ها انسان در طول همه‌گیری در آن گرفتار بودند را با اتکا بر زیرساخت‌های 5G مدیریت کند. 

یکی از نکات مهمی که هنگام استقرار سایت‌های 5G باید به آن دقت کنیم، ترافیک قابل پشتیبانی توسط شبکه است. به‌طور مثال، در طول همه‌گیری، دستورالعمل‌های ماندن در خانه باعث افزایش بی‌سابقه‌ حجم ترافیک شبکه شدند. به‌لطف تلاش مشترک دولت‌ها، اپراتورهای شبکه، شرکت‌ها و عموم مردم، شبکه‌های ارتباطی پایداری خود را حفظ کردند و برخلاف پیش‌بینی‌های انجام شده مشکلی در این زمینه به‌وجود نیامد. شبکه‌های 5G برای آن‌که پایداری خود را حفظ کنند، باید انعطاف‌پذیر باشند، توانایی اولویت‌بندی دسترسی به شبکه در شرایط بحرانی را داشته باشند و خط‌مشی‌های دقیقی برای اتصال به آن‌ها تدوین شده باشد. 

در ارتباط با انعطاف‌پذیری شبکه باید مشوق‌هایی در اختیار اپراتورها قرار گیرد تا به‌طور فعال ظرفیت شبکه را افزایش دهند تا با افزایش تقاضا برای دسترسی به‌ شبکه که در نتیجه دورکاری، تعامل آنلاین و دسترسی به‌ خدمات دیجیتالی است، مشکلی به‌وجود نیاید. علاوه بر این، باید اولویت‌بندی دقیقی در ارتباط با فعالیت بخش‌های مختلف در شرایط حساس تعریف شود تا هنگامی که اتفاق غیرمنتظره‌ای افتاد، افراد شاغل در پست‌های مهم به ارتباطی پایدار دسترسی داشته باشند. در ارتباط با رویکردهای مسئولانه، اپراتورهای شبکه باید خط‌مشی‌های درستی را برای اتصال کاربران نواحی مختلف به ‌شبکه تعریف کنند تا شاهد افت ترافیک یا قطعی‌های مکرر نباشیم. رونمایی رسمی از 5G در ایران در مردادماه 1399 توسط ایرانسل در تهران انجام شد و کمی بعد در اسفندماه 1399 همراه اول از اولین سایت خود رونمایی کرد. در ادامه سایت‌های 5G در شهرهای دیگر راه‌اندازی شدند. البته در زمان نگارش این مقاله بخش عمده‌ای از کاربران به‌دلیل عدم دسترسی به تجهیزات 5G قادر به ‌استفاده از این شبکه‌های ارتباطی پرسرعت نیستند، اما این روند در آینده تغییر می‌کند. نکته مهمی که باید در این ارتباط به ‌آن دقت کنیم این است که 5G فراتر از یک کانال ارتباطی برای ارسال یا دریافت فایل است. 5G در المپیک زمستانی 2018 کاربردهای واقعی خود را نشان داد. با این‌حال، کاربردهای واقعی فراتر از پوشش‌دهی رویدادهای ورزشی است، به‌طوری که فناوری مذکور این ظرفیت را دارد تا دستاوردهای مهمی برای اقتصاد کشورها به‌ارمغان آورد. با توجه به ‌تاثیرگذاری مهم این فناوری تا چند سال آینده، در پرونده ویژه این شماره ماهنامه مجله، دستاوردهای 5G برای ایران، اقتصاد مبتنی بر 5G، معماری 5G، چالش‌های امنیتی پیرامون شبکه‌های 5G، تاثیرگذاری هوش مصنوعی و 5G بر یک‌دیگر بررسی کردیم و در انتها نیم‌نگا‌هی به گوشی‌های هوشمندی داشته‌ایم که پشتیبانی خوبی از 5G دارند. امید است مطالب این پرونده ویژه مورد توجه مخاطبان مشکل‌پسند قرار گیرد.