از جمله دستیاران دیجیتالی مطرح امروزی میتوان به کورتانا، سیری، Google Now ،Amazon Echo ،Braina ،Samsung’s S Voice ،LG’s Voice Mate ،BlackBerry’s Assistant ،SILVIA، Sirius (دستیار شخصی منبع باز شبیه به سیری اپل)، Genee ،Amy ،24me Quip ،Wunderlist ،Speaktoit و... اشاره کرد. الگوریتمها و فناوریهایی که دستیاران شخصی از آنها استفاده میکنند، بهمراتب فراتر از یک استخراج ساده اطلاعات از یک بانک اطلاعاتی است. پردازش زبان طبیعی، الگوریتمهای دادهکاوی، یادگیری ماشینی، یاددهندگی ماشینی و از همه مهمتر تعامل درست با اینترنت و منابع محلی نقش مهمی در این زمینه ایفا میکنند. امروزه ما تنها با تعداد محدودی از شیوههای کارکرد دستیاران شخصی آشنا هستیم، اما در پشت پرده این دستیاران مجازی روی چند دهه تجربه پایهگذاری شدهاند. زمانی که وب 2 بهنام وب معنایی لقب گرفت، این مفهوم تنها به چند برچسب یا عنصر ساده اشاره نداشت، بلکه تمرکز آن روی ادراکپذیری استوار بود. امروزه پروژه شرکتهای بزرگ فناوری با محوریت هوش مصنوعی و هوشمندی دستگاهها دنبال میشود. هوش مصنوعی و به موازات آن دستگاههای هوشمند دو مقولهای هستند که دنیای فناوری را نشانه رفتهاند.
دستیار شخصی باید دو توانایی مهم داشته باشد. نخست آنکه توانایی پیشبینی نیازهای کارفرمای خود را داشته باشد و در این زمینه به او کمک کند و دوم آنکه بتواند در یک روز کاری به کارفرمای خود کمک کند.
شاید از شنیدن این حرف کمی متعجب شوید، اما چشمانداز دنیای ما بسیار شبیه به سری فیلمهای «ترمیناتور» به پیش میرود. کافی است یک بار دیگر این سری فیلمها را مشاهده و کمی اخبار دنیای فناوری را دنبال کنید، آنگاه مشاهده خواهید کرد خودرانهای عرضه شده از سوی شرکتهایی نظیر گوگل، هک شدن خودروهای هوشمند توسط کارشناسان امنیتی همچون چارلی مایلر و کریس والاسک، دستگاههای اینترنت اشیا همچون SmartThings ،Sen.se Mother ،+Securifi Almond Revolv ،Lowe's Iris، ترموستاتهای هوشمند عرضه شده از سوی شرکتهایی نظیر نستا، پردازندههای طراحی شده توسط شرکتهایی همچون کوالکام که از موهبت یادگیری ماشینی برای شناسایی رفتارهای مشکوک برخوردار هستند، روباتهای خانگی، نظامی و اداری که این روزها در مکانهای بزرگ و حساسی همچون صنایع نظامی و بانکها مورد استفاده قرار میگیرند، برنامههای هوشمندی شبیه به پروژه واتسون آیبیام که بهطور حرفهای در صنعت پزشکی و غذایی مورد استفاده قرار میگیرند، همگی نشانههای اولیه ورود به عصر جدید را تداعی میکنند.
کورتانا (Cortana)
تا قبل از پیدایش ویندوز 10، تعداد اندکی از کاربران از وجود دستیار هوشمند مایکروسافت با خبر بودند. این دستیار شخصی هوشمند کار خود را از 16 ماه پیش و همراه با ویندوزفون 1/8 آغاز کرد. اما با ظهور ویندوز 10 و تغییر سیاستهای کلی مایکروسافت در جهت تعامل بیشتر با سازندگان دیگر، امروزه نه تنها کاربران ویندوزی بلکه عاشقان آندرویید و آیاواس نیز با این دستیار شخصی آشنا شدهاند. در واقع، مایکروسافت با یک حرکت حساب شده سعی کرد بازی را در زمین گوگل ادامه دهد و بهطور مستقیم در مقابل Google Now بایستد. امروزه کورتانا در کشورهای مختلف و روی انواع مختلفی از پلتفرمها در اختیار کاربران قرار دارد. اگر سیستم دسکتاپ خود را به ویندوز 10 ارتقا دادهاید، با اتصال میکروفون به کامپیوترتان توانایی برقرار ارتباط با کورتانا را خواهید داشت. اگر از آندرویید استفاده میکنید، امکان نصب نسخه آزمایشی کورتانا روی دستگاه آندروییدی شما وجود دارد.
چه کسی مسئولیت رهبری و هدایت کورتانا را بر عهده دارد؟
کورتانا به شما یادآوری میکند در چه زمانی برای خرید شیر به سوپر مارکت مراجعه کنید. به شما پیشنهاد میکند اگر میخواهید در زیر باران خیس نشوید، بهتر است چتری را همراه خود ببرید. اگر رییس شما سعی میکند وظیفه دیگری را به شما محول کند، برای او پیامی ارسال میکند و میگوید شما مشغول انجام وظیفه دیگری هستید و نباید آرامش شما را بر هم بزند. اما کورتانا چگونه توانایی انجام چنین کارهایی را دارد؟ گروهی از دانشمندان، مهندسان نرمافزار، نویسندگان و طیف گستردهای از مردم مشغول طراحی و الگودهی به کورتانا هستند. این گروه توسط مارکوس اش (شکل 1)، مدیر برنامههای گروهی مایکروسافت، هدایت و رهبری میشود.
شکل 1: مارکوس اش، مدیر برنامههای گروهی مایکروسافت
شخصیت کورتانا
در ویدیویی که توسط مایکروسافت منتشر شده است، مارکوس اش به بیان مراحل ساخت و شکلگیری کورتانا پرداخته است. کورتانا در ابتدا ایده اولیه و خامی بود که تیم سازنده در نظر داشت آن را به درون گوشیهای هوشمند وارد کند. در نتیجه، تیم سازنده با مشاغل مختلف به گفتوگو پرداخت تا بتواند حمایت راهبردی مشاغل مختلف را به دست آورد. ماحصل اطلاعاتی که همکاران اش از مصاحبهها به دست آوردند این بود که دستیار شخصی باید توانایی ارائه اطلاعات کلیدی همچون زمان نهایی تحویل پروژهها، ارائه اطلاعات پروازی و... را داشته باشد. همه این اطلاعات باید کاملاً شفاف و به دور از هر گونه پیچیدگی ارائه شوند تا کاربران غیر فنی بهراحتی بتوانند با آن کار کنند. دستیار شخصی باید دو توانایی مهم داشته باشد. نخست آنکه توانایی پیشبینی نیازهای کارفرمای خود را داشته باشد و در این زمینه به او کمک کند و دوم آنکه بتواند در یک روز کاری به کارفرمای خود کمک کند.
کورتانا از فناوریهای مختلفی همچون جستوجوی مبتنی بر زبان طبیعی و موتورهای جستوجوی جهانی استفاده میکند. بهطور مثال، میتوانید به کورتانا اعلام کنید: «به دنبال تصاویر تاریخ اوت بگرد» یا «اسنادی را درباره ویندوز پیدا کن».
با توجه به این دو رویکرد مهم، طراحی یک سیستم صوتیمحور به هیچ عنوان نمیتوانست راهگشا باشد، به دلیل اینکه یک دستیار شخصی واقعی باید بتواند این کارها را بهطور خودکار انجام دهد. این حسی است که تیم سازنده در نظر داشت آن را به وجود آورد و کار بزرگی را در این زمینه انجام دهد. مارکوس در توصیف دستیار شخصی هوشمند مایکروسافت میگوید: «کورتانا باید این توانایی را داشته باشد که به من اطلاع دهد پروازی به واشنگتن دیسی دارم و از من سؤال کند آیا پروازهای را که به این مقصد انجام میشود، دنبال کنم یا خیر. کورتانا باید برای یک کاربر کاملاً سفارشی و شخصی کار کند، به طوری که توانایی انجام وظایف مختلف را برای کاربر داشته باشد. یک دستیار شخصی ضمن آنکه باید کاملاً قابل اعتماد باشد، نباید شبیه یک روبات کامپیوتری بدون احساس و ماشینی رفتار کند، بلکه باید شبیه به انسانها احساس داشته باشد، به طوری که بتوانید با کورتانا گفتوگوی راحتی داشته باشید. تعامل بصری موضوع مهم دیگری بود که در زمان طراحی به آن توجه داشتیم. بر همین اساس، تصمیم گرفتیم از یک شکل ژنومتری ساده استفاده کنیم که بتواند احساسات انسانی را نشان دهد. بر همین اساس، حالتهایی شبیه به شادی، خجالت، آرامش و... را به آن افزودیم.» امروزه این هنر فن بیان به لطف صدای جن تیلور در نقش کورتانا به گوش شنوندگان میرسد.
چالشهای پیش روی کورتانا
کورتانا در ابتدا با دو چالش بزرگ روبهرو بود. بزرگترین چالش پیش روی کورتانا در ارتباط با الگوریتمهای یادگیری ماشینی وارد شونده به کورتانا قرار داشت. کورتانا در ابتدا با حجم محدودی از دادهها پا به عرصه ظهور نهاد. اما به لطف کاربران ویندوزفون 1/8 اقدام به جمعآوری دادههای مورد نیاز خود از طرف مردم کرد. همین موضوع باعث شد تا کورتانا بهسرعت هوشمند شود. چالش دوم در پیچیدگی کورتانا قرار داشت. مکانیسم طراحی کورتانا به گونهای است که از یک سیستم چند لایه استفاده میکند تا کاربران بهراحتی بتوانند آن را به کار ببرند. زمانی که مردم تصمیم میگیرند از ابزاری استفاده کنند، همواره ابزاری را انتخاب خواهند کرد که به دور از هر گونه پیچیدگی باشد، به همین دلیل مایکروسافت سعی کرده است کورتانا را بر مبنای چنین نیازی آماده سازد.
همان گونه که اشاره کردیم، کورتانا برای آنکه بتواند بهخوبی کار کند، نیازمند داده است. پرسش اصلی این است که کورتانا چگونه دادههای مورد نیاز خود را به دست میآورد؟ در پاسخ باید گفت کورتانا از فناوریهای مختلفی همچون جستوجوی مبتنی بر زبان طبیعی و موتورهای جستوجوی جهانی استفاده میکند. بهطور مثال، میتوانید به کورتانا اعلام کنید: «به دنبال تصاویر تاریخ اوت بگرد» یا «اسنادی را درباره ویندوز پیدا کن». هر چند این ویژگی از مدتها قبل در سیستمعامل ویندوز وجود داشت، اما بهرهمندی از قابلیتهای زبان طبیعی این فرآیند را سادهتر از گذشته ساخته است. کورتانا بهطور پیشفرض از بینگ برای جمعآوری اطلاعات استفاده میکند.
بینگ از مدتها قبل خود را آماده کرده بود
هر چند در ظاهر این گونه به نظر میرسد که کورتانا یک دستیار شخصی ویندوزی بوده که به پلتفرمهای دیگر راه پیدا کرده است و کاربران با یک کلیک ساده میتوانند آن را خاموش کنند، اما در پشت صحنه کورتانا از فناوریها و ابزارهای بسیاری برای ارائه اطلاعات خود استفاده میکند. یکی از این ابزارها موتور جستوجوگر بینگ است. هر چند کاربران این توانایی را دارند تا موتور جستوجوگر کورتانا را تغییر دهند، اما کورتانا قدرت اصلی خود را از موتور جستوجوگر بینگ دریافت میکند. بینگ که این روزها فراتر از یک موتور جستوجوگر عمل میکند، در واقع اصلیترین منبع کسب اطلاعات برای کورتانا به شمار میرود. شاید دانستن این موضوع جالب باشد که خود بینگ در حال آماده شدن برای دریافت اطلاعات از سرویس دیگری است. مایکروسافت از چند ماه قبل کار روی سرویس ویژهای بهنام Bing Distill را در دستور کار خود قرار داد. هر چند ظواهر امر نشاندهنده این موضوع است که Bing Distill برای رقابت با Yahoo Answer در حال آماده شدن است، اما در اصل برای جمعآوری دادهها و پاسخهای ارائه شده از سوی کاربران طراحی شده است. برای آنکه با کارکرد بهتر کورتانا آشنا شویم، ابتدا بهتر است ببینیم سیستم پیشبینی بینگ چگونه عمل میکند و Bing Distill قرار است چه نقشی را در آینده این سرویسها ایفا کند.
Bing Distill در مرحله آمادهسازی نهایی قرار دارد
خبر ارائه سرویس Distill نزدیک به هفت ماه پیش منتشر شد و گزینه مربوط به این سرویس در نوار بالای بینگ قرار گرفت (شکل 2). تمرکز اصلی Distill بر یادگیری ماشینی استوار است، شبیه به کاری که واتسون آیبیام انجام میدهد. این سرویس در نظر دارد دادههای دنیای واقعی را به درون سرویسهای کاربردی مایکروسافت وارد کند تا این سرویسها (کورتانا یکی از این سرویسها است) بر مبنای آن کار کنند. در نگاه نخست، به نظر میرسد Bing Distill نسخه مایکروسافتی Yahoo Answer است، به طوری که مکانیسم پیشنهادی آن شبیه به سرویس Yahoo Answer عمل میکند.
شکل 2: Bing Distill نقش مهمی در آینده سرویسهای معناگرای مایکروسافت بازی خواهد کرد.
در این سرویس، کاربر بهطور داوطلبانه و در سادهترین شکل ممکن توانایی پاسخگویی به پرسشهای مطرح شده در بینگ را دارد. پرسشهایی که در زیرگروههای مختلف دستهبندی میشوند. این سرویس عملکرد سادهای دارد. با استفاده از دانش خود به پرسشهایی که مردم در بینگ مطرح میکنند، پاسخ میدهید. با این روش شما به جامعه کمک میکنید تا بهترین پاسخها را زمانی که بازخوردهایی را ارائه کردید، دریافت کند و همچنین میتوانید پاسخهای خود و کاربران دیگر را ویرایش کنید. مایکروسافت در نظر دارد مکانیسمی را پیادهسازی کند که کورتانا و دیگر سرویسهای مایکروسافت از نتایج بینگ بهصورت تعاملی استفاده کنند.
بینگ قدرت پیشگویی قابل توجهی را در اختیار کورتانا قرار داده است
همان گونه که به آن اشاره کردیم، تمرکز مایکروسافت بر یادگیری ماشینی قرار دارد و بینگ بهعنوان یکی از شرکای اصلی کورتانا موفقیتهایی را در این زمینه به دست آورده است. پیشبینی رخدادهای آینده از قبیل برندگان اسکار، پیشبینی نتایج NBA و حتی انتخابات نمونهای از این موارد به شمار میروند. بینگ در دو مورد توانست نگاهها را به سوی خود جلب کند. نخست پیشبینی برندگان جوایز اسکار بود که توانست از مجموع 24 مورد به 20 مورد بهدرستی پاسخ دهد و دوم برنده مسابقات بسکتبال حرفهای امریکا (NBA) بود که توانست برنده را بهدرستی تشخیص دهد. از این رو، بهآسانی میتوانید تصور کنید چگونه مایکروسافت از بینش Bing Distill در عمل و همچون آیبیام استفاده خواهد کرد. در کوتاهمدت پاسخهای Distill در نتایج بینگ نشان داده میشوند، اما در درازمدت دادههای Distill میتوانند به مخزن بزرگی تبدیل شوند. مخزنی که بهسادگی میتواند توسط انواع مختلفی از سرویسها و برنامهها که مایکروسافت این روزها تبلیغات گستردهای برای آنها به راه انداخته است، مورد استفاده قرار گیرند.
بسته تجزیه و تحلیل بزرگدادههای مایکروسافت شبیه به نمونه مشابه آیبیام بوده و قادر است با نمونه مشابه آیبیام به رقابت بپردازد. بسته مایکروسافت این توانایی را دارد تا حجم گستردهای از دادهها را مورد کاوش و تحلیل قرار دهد و بینش مناسبی را در اختیار مصرفکنندگان، فروشندگان و بازارها قرار دهد.
کورتانا عاشق تجزیه و تحلیل بزرگداده است
یک سازمان موفق بزرگ باید توانایی تجزیه و تحلیل بزرگدادهها را داشته باشد. مایکروسافت در نظر دارد این فرآیند را همراه با بسته تجزیه و تحلیل کورتانا ساده سازد. برای کورتانا اهمیتی ندارد حجم دادهها چه میزان است، او همواره عاشق تجزیه و تحلیل دادهها خواهد بود. در کنفرانس WorldWide Partner که در ماه ژوییه برگزار شد، مایکروسافت اعلام کرد چند برنامه ابرمحور را ویژه کسبوکارهای سازمانی آماده کرده است که این برنامهها در بسته تجزیه و تحلیل کورتانا قرار دارند. بسته تجزیه و تحلیل بزرگدادههای مایکروسافت شبیه به نمونه مشابه آیبیام بوده و قادر است با نمونه مشابه آیبیام به رقابت بپردازد.
شکل 3: برنامههای سفارشی، برنامههای تجاری و حسگرها و دستگاهها دادههای خام خود را به کورتانا تحویل میدهند و خروجی هوشمندی از کورتانا دریافت میکنند.
بسته مایکروسافت این توانایی را دارد تا حجم گستردهای از دادهها را مورد کاوش و تحلیل قرار دهد و بینش مناسبی را در اختیار مصرفکنندگان، فروشندگان و بازارها قرار دهد، به طوری که اطلاعات ارائه شده به کسب درآمد، افزایش سوددهی و گستردهتر کردن فعالیتهای تجاری سازمانها منجر شود. همان گونه که در شکل 3 مشاهده میکنید، Cortana Analytics Suite شوالیه مایکروسافت برای ورود به این بازار پرسود آماده شده است. با توجه به اطلاعرسانیهای به عمل آمده، این بسته از مزایای یادگیری ماشینی، ذخیرهسازی نامحدود دادهها و هوش ادراکی برای تبدیل دادهها به فعالیت هوشمند استفاده میکند. موارد فقط تنها بخشی از توانمندیهای این بسته به شمار میروند.
Notebook قلب تپنده کورتانا
ما در پرونده ویژه ویندوز 10 درباره تنظیمات و ویژگیهای کورتانا به تفصیل سخن گفتیم و دیدیم کورتانا چگونه با استفاده از اطلاعات موجود در دفترچه یادداشت و ادغام شدن با شبکههای اجتماعی نظیر فیسبوک، هشدارها و اطلاعات لازم را در اختیار کاربران قرار میدهد. در این بخش در نظر داریم بهطور کوتاه و مختصر صحبتهای رییس و نایب رییس بخش تحقیقات و فناوری شرکت مایکروسافت را در ارتباط با کورتانا در اختیار خوانندگان بگذاریم. هری شوم، معاون بخش تحقیقات و فناوری مایکروسافت، در جریان برگزاری اجلاس دانشگاهها که سال گذشته میلادی برگزار شد، به ادغام یکپارچه بینگ و کورتانا اشاره کرد. او در جریان این اجلاس با بیان اینکه دفترچه یادداشت کورتانا به کاربران این توانایی را میدهد تا از مقدار اطلاعاتی که کورتانا برای دنبال کردن کاربران به آن نیاز دارد آگاه شوند، افزود این دفترچه یادداشت ماحصل تحقیقی علمی است. زمانی که فعال میشود، از بینگ برای کشف و اعلان رویدادهای مختلف به کاربر استفاده میکند.
مایکروسافت اعلام کرده است، سیستمهای هوش مصنوعی که در پسزمینه دستیار شخصی این شرکت قرار گرفتهاند، به گونهای سازماندهی شدهاند که کاربر بتواند پیشرفت کورتانا را مشاهده کند.
شوم در جریان این کنفرانس اعلام کرد، فناوری تشخیص صوتی کورتانا از زمانی که بینگ را مورد استفاده قرار داده است، به طرز محسوسی بهبود یافته است. به طوری که اکنون کورتانا توانایی شناسایی بیش از یک میلیارد کلمه را دارد که اغلب در زبانهای مختلف ترکیب میشوند. در حال حاضر، کاربران میتوانند از کلمات غیر رایجی که در محاورههای خود از آنها صحبت میکنند، بهجای تایپ روی صفحهکلید استفاده کنند. کوان سان وانگ، مدیر بخش تحقیقات و فناوری مایکروسافت، در انتهای این کنفرانس اعلام کرد: «Microsoft Academic Search از یک مرکز تحقیقی ساده به یک مرکز تولیدی تبدیل شده است، به طوری که بینگ را به گل سرسبد مایکروسافت بدل خواهد کرد.» او در پایان صحبتهای خود اعلام کرد: «هدف ما این است که کورتانا با قدرتی که از بینگ به دست میآورد، به بهترین دستیار شخصی کاربران تبدیل شود. بخش تحقیقات مایکروسافت از همه پیشنهادات، انتقادات و نوآوریها در این زمینه استقبال خواهد کرد. مایکروسافت در نظر دارد در آینده برگزاری چنین جلساتی را گسترش دهد تا همه آحاد جامعه در آن مشارکت داشته باشند.»
به دستیار شخصی آموزش دهید
مایکروسافت اعلام کرده است، سیستمهای هوش مصنوعی که در پسزمینه دستیار شخصی این شرکت قرار گرفتهاند، به گونهای سازماندهی شدهاند که کاربر بتواند پیشرفت کورتانا را مشاهده کند. به عبارت دیگر، تجربه کاربری کاربر زمانی که برای نخستین بار با کورتانا به تعامل میپردازد، با زمانی که کورتانا با او کاملاً آشنا میشود، متفاوت خواهد بود. درست شبیه زمانی که برای نخستین فردی را ملاقات میکنید و به مرور زمان شناخت شما از او بیشتر میشود. شکل 4 معماری داخلی کورتانا را نشان میدهد.
شکل 4: کورتانا از مؤلفههای مختلفی همچون زبان طبیعی، فناوری تشخیص گفتار، مدیریت مکالمهها، تحلیل محتوا و اطلاعات کاربر، سیستمهای استنتاج، دانش بینگ، پلتفرمهای دادهای و محاسبات مقیاسپذیر بینگ استفاده میکند.
لری هک پژوهشگر فعال در زمینه هوش مصنوعی میگوید: «شبیه به سیری اپل که از هوش اجتماعی استفاده میکند. شخصیت کورتانا به گونهای طراحی شده است که توانایی جذب مخاطب را دارد و بسیاری از مردم تصمیم میگیرند باز هم از او استفاده کنند. این درست همان نقطهای است که مایکروسافت شانس یادگیری را در اختیار کورتانا قرار خواهد داد. به طوری که در مراجعات بعدی کورتانا میداند مخاطب او واقعاً به چه چیزی نیاز دارد.» البته به نظر میرسد این ایده هنوز هم جای کار بیشتری دارد، به دلیل اینکه در دو یا سه مکالمه دقیقاً نمیتوان نیازهای یک فرد را بهدرستی تشخیص داد.
منابع:
-http://www.technologyreview.com/news/526816/microsoft-wants-you-to-educate-its-virtual-assistant
-http://www.techradar.com/news/software/operating-systems/how-cortana-will-change-the-way-you-use-windows-1299774
-http://www.howtogeek.com/225458/15-things-you-can-do-with-cortana-on-windows-10
-https://en.wikipedia.org/wiki/Cortana_(software)#Features
-http://www.businessinsider.com/how-bing-predicts-nfl-games-2014-9
-http://www.infoworld.com/article/2898354/machine-learning/how-bing-distill-could-feed-microsoft-machine-learning.html
-http://blogs.technet.com/b/inside_microsoft_research/archive/2014/07/14/making-cortana-the-researcher-s-dream-assistant.aspx
-http://www.techrepublic.com/article/put-big-data-to-work-with-cortana-analytics
-http://arstechnica.com/information-technology/2014/04/how-microsofts-cortana-will-take-digital-personal-assistants-to-the-next-level
ماهنامه شبکه را از کجا تهیه کنیم؟
ماهنامه شبکه را میتوانید از کتابخانههای عمومی سراسر کشور و نیز از دکههای روزنامهفروشی تهیه نمائید.
ثبت اشتراک نسخه کاغذی ماهنامه شبکه
ثبت اشتراک نسخه آنلاین
کتاب الکترونیک +Network راهنمای شبکهها
- برای دانلود تنها کتاب کامل ترجمه فارسی +Network اینجا کلیک کنید.
کتاب الکترونیک دوره مقدماتی آموزش پایتون
- اگر قصد یادگیری برنامهنویسی را دارید ولی هیچ پیشزمینهای ندارید اینجا کلیک کنید.
نظر شما چیست؟