دادوستد با اژدها

شرکت چينی شيائومی می‌گويد که در سال 2014 بيش از 61 ميليون دستگاه اسمارت‌فون فروخته‌ است. اين مبلغ سه برابر فروش این شرکت در سال 2013 است. شيائومی در سال 2010 تأسيس شد. به‌گفته مؤسسه پژوهشی IDC، این شرکت در حال حاضر بزرگ‌ترين فروشنده اسمارت‌فون در بازار چين و سومين بازيگر بزرگ بازار اسمارت‌فون‌ها در جهان و براساس گزارشی منتشر شده در سايت چين‌گجت، ارزش تجاری آن‌ 45 ميليارد دلار اعلام شده‌‌ است. همين موضوع باعث شده ‌است تا مدل کسب‌وکار اين شرکت و علل پيش‌رفت شتابنده آن در بازار، به سوژه مؤسسه‌های پژوهشی و رسانه‌ها تبديل شود. وال‌استريت ژورنال در گزارشی نوشته ‌است: «شيائومی برخلاف بسياری از رقبایش بيش‌تر گوشی‌های خود را نه توسط اپراتورهای مخابراتی و خرده‌فروشی‌ها که بر هزينه نهایی کالا می‌افزايد، بلکه در اينترنت به‌فروش می‌رساند.» آن‌چه بر اهميت دستاورد شيائومی می‌افزايد اين است که اين شرکت در بازار محصولات خانگی خود از رقيبان بزرگی مانند لنوو، هواوی و ZTE پيش افتاده ‌و موفقيتش در بازاريابی کالاهاي خود باعث شده‌ است تا شرکت‌های چينی ديگر نيز از آن پیروی کنند. 
شايد بتوان يکی از علل موفقيت شرکت‌های چينی به‌ويژه در چند سال اخير را برنامه‌های سازمان‌دهی ‌شده دولت در پشتيبانی از صنايع داخلی فناوری قلمداد کرد که به‌ همين نسبت شرايط را برای حضور شرکت‌های خارجی در بازار اين کشور دشوار کرده‌ است. کامپيوتر ورلد در گزارشی در همين ‌باره نوشته ‌است که سال 2014 برای شرکت‌های امريکایی بخش فناوری که در چين تجارت می‌کردند، سال مطلوبی نبود. گزارش فوق پيش‌بينی کرده ‌‌‌است که اين وضعيت در سال جاری نيز تغيير چندانی نخواهد داشت. چين در سال گذشته به شرکت‌های خارجی بخش فناوری که در اين کشور تجارت می‌کردند، سخت گرفت. شی جينپينگ، رئيس‌جمهور جديد چين، موج جديدی از حمايت از صنايع داخلی را آغاز کرده‌ که هدف آن تقويت صنعت فناوری اين کشور و محافظت از آن در برابر تهديدهای امنيت سايبری است. اين موضوع پس از برخی‌ افشاگری‌های ادوارد اسنودن صورت جدی‌تری به‌خود گرفت و شرکت‌های امريکایی در حيطه نرم‌افزار، شبکه، ريزپردازنده‌ها و ابزارهای امنيتی با شرايط سختی روبه‌رو شدند. از اين ‌رو، به‌گفته برايان وانگ از تحليل‌گران مؤسسه پژوهشی فورستر، شرکت‌های خارجی فناوری هنوز احساس درماندگی می‌کنند، حس اين‌که گویی «چين آن‌ها را نمی‌خواهد.» در همين حال، برخی شرکت‌های امريکایی خود را در برابر دادگاه‌های اين کشور پاسخ‌گو يافته‌اند. برای مثال، ممکن است کوالکام سرانجام ناچار شود به‌علت نقض قوانين ضدانحصار درباره شیوه مجوزدهی دارایی‌های فکری خود در چين به پرداخت ميلياردها دلار جريمه محکوم و شايد مايکروسافت نيز به‌علت نحوه توزيع نرم‌افزارهايش با جريمه‌های مشابهی روبه‌رو شود. 
گزارش کامپيوتر ورلد می‌افزايد: «چين جدای از اين‌که شرکت‌های بسيار بزرگ و قدرت‌مند را هدف گرفته‌ است، به‌علت نگرانی‌های مرتبط با امنيت سايبری نيز آن‌ها را تحت کنترل خود دارد.» اين رويه پس از افشاگری‌های اسنودن مبنی بر اين‌که ايالات متحده با استفاده از روترها و ديگر تجهيزات شبکه در پی جاسوسی از کسب‌وکارهای چينی است، شدت گرفت. رئيس‌جمهور چين با اظهار اين‌که «بدون امنيت سايبری امنيت ملی وجود ندارد»، کميته‌ای دولتی تشکيل داد تا از اين کشور در برابر تهديدهای سايبری موجود محافظت کند. اين کشور سه ماه بعد اعلام کرد سازوکار نظارتی ويژه‌ای را پديد آورده ‌است تا آن ‌دسته از کالاهای آی‌تی را که ممکن است از حيث امنيتی باعث بروز تهديد شوند، از بازار اين کشور حذف کند. بر همين اساس، شرکت‌هایی که تأييد اين کميته را دريافت نکنند، از فروش کالاهای خود در چين منع می‌شوند. همين موضع‌گيری دولت در برابر کالاهای خارجی شرايط را به ‌سود شرکت‌های داخلی رقم زده‌ است. اوايل پارسال، يکی از نهادهای مسئول چين دولت را از خريد برخی دستگاه‌های مبتنی بر ويندوز 8 منع کرد. وقتی کسب ‌و کارهای خارجی برای مدتی از بازار چين حذف می‌شوند، شرکت‌های داخلی موقعيت می‌يابند تا محصولات خود را جايگزين کنند. از اين ‌رو به‌گفته جيمی چانگ، از تحليل‌گران مؤسسه پژوهشی گارتنر، وقتی محصولات خانگی بازار را تصرف کردند، ديگر برای شرکت‌های خارجی سخت است که به صحنه بازگردند.
يک دهه پيش، شرکت‌های چينی بخش فناوری از همتايان امريکایی‌ خود بسيار عقب بودند، اما اينک برندهایی مانند شيائومی، لنوو و هواوی بازار چين را در تصرف خود دارند، تا جایی که به‌گفته کيتی فوک، از تحليل‌گران مؤسسه پژوهشی IDC، 87 درصد اسمارت‌فون‌ها و 91 درصد کامپيوترهای روميزی به‌فروش رفته در چين از برندهای چينی بوده‌اند. با اين‌که شيائومی هنوز با رقبای بزرگ خود به‌ويژه سامسونگ و اپل فاصله زيادی دارد، اما با تداوم روند کنونی می‌تواند سهمی از بازار هر دو شرکت را به‌خود اختصاص دهد و همين مورد می‌تواند درباره ديگر شرکت‌های فناوری چين در ديگر حيطه‌ها نيز روی دهد.